Yatırım Kuruluşları Tebliği Değişikliği Sonrası Aracı Kurum ve Bankaları Neler Bekliyor?

Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından, 14 Ocak 2016 tarih ve 29593 sayılı Resmi Gazete’de, III-39.1 sayılı Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ (“Yatırım Kuruluşları Tebliği”)’de değişiklik yapan III-39.1.a sayılı Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”)  yayımlanmış ve yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Değişiklik Tebliği ile getirilen değişiklikler aşağıda “Yatırım Kuruluşlarının İnternet Siteleri”, “Müşterinin Sınıflandırılması ve Limitlendirilmesi”, “Yatırım Kuruluşlarının Reklam, İlan ve Duyuruları”, “Dışarıdan Hizmet Alımı” ve “Yatırım Kuruluşlarının Yapamayacağı İşlemler” başlıkları altında incelenmiştir.

1- Yatırım Kuruluşlarının İnternet Siteleri

Yatırım Kuruluşları Tebliği uyarınca piyasada yer alan hâlihazırdaki tüm yatırım kuruluşları, yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetleri ile şirketi tanıtıcı bilgileri içeren bir internet sitesi açmak veya mevcut sitelerini bu kapsamda geliştirmek, bu sitede yetkili oldukları her bir yatırım hizmeti veya faaliyeti için ayrı birer bölüm oluşturmak ve Yatırım Kuruluşları Tebliği’nin ilgili maddesinde sayılan hususları asgari olarak internet sitelerinde bulundurmak zorundadırlar.

Değişiklik Tebliği ile yatırım kuruluşlarının internet sitesinde yer alması zorunlu olan asgari hususlara çeşitli eklemeler yapılmıştır.

Bundan böyle yatırım kuruluşları aşağıda yer alan hususları da internet sitelerinin ilgili bölümlerinde yayımlamak zorunda olacaklardır:

• Olağanüstü piyasa koşullarının oluşması halinde buna ilişkin açıklamalar,
• Hangi kuruluşların fiyat sağlayıcı olduğu ve nerede yerleşik olduğu, bu kuruluşlarla doğrudan veya dolaylı olarak pay sahipliği ilişkisi olup olmadığına ilişkin açıklamalar,
• Reddedilen emirlerin tüm emirlere oranı,
• SPK’nın yatırım hizmetleri ve faaliyetlerine ilişkin düzenlemeleri uyarınca her bir varlık için oluşturulan fiyat ve fark serisinde tespit edilen sapmalar ve
• Müşteri şikâyeti sayısı ve söz konusu şikâyetlerin müşteri sayısına göre oranı.

Yukarıdakilere ek olarak aracı kurumlar, kaldıraçlı işlemlerle ilgili olarak Değişiklik Tebliği’nde belirtilen dönemler (Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül, Ekim-Aralık) esas alınmak suretiyle, ilgili dönemin bitimini takip eden 2 (iki) iş günü içinde, karda ve zararda müşteri hesaplarının oransal dağılımını internet sitesinde duyurmak ve bir sonraki dönem dağılımı ilan edilene kadar internet sitelerinde tutmakla yükümlüdür.

2- Müşteri Sınıflandırılması ve Limitlendirilmesi

Değişiklik Tebliği sonrasında aracı kurumlar, müşterilerinin mali durumu, risk düzeyleri ile teminat durumlarını dikkate alarak, müşterilerine işlem türleri ve sermaye piyasası araçları bazında SPK’nın ilgili düzenlemelerine uygun olarak “işlem yapma ve/veya pozisyon açma limitleri” tahsis edecek olmakla birlikte, bu tahsis çerçevesinde müşterilerini gruplandırabilecektirler.

3- Yatırım Kuruluşlarının Reklam, İlan ve Duyuruları

Değişiklik Tebliği ile, Yatırım Kuruluşları Tebliği’nin reklam, ilan ve duyurulara ilişkin maddesinde yer alan  “her türlü iletişim araçları” ifadesi, “her türlü yazılı basın, internet, telefon, radyo, televizyon, sinema gibi iletişim kanalları ile açık hava, basılı materyal gibi her türlü yazılı, görsel ve elektronik iletişim araç ve ortamları” ifadesi ile değiştirilmiştir. Bu değişiklik ile reklam, ilan ve duyurular bakımından açıklığı sağlamak amacının güdüldüğünü söyleyebiliriz.

Değişiklik Tebliği’nin reklam, ilan ve duyurular bakımından getirdiği bir diğer yenilik ise aracı kurumların kaldıraçlı işlemlere ilişkin yapacakları her türlü yayın, ilan, duyuru ve reklamların içeriğine ilişkindir.

Buna göre ilgili yayın, ilan, duyuru ve reklamlarda bundan böyle:

• Müşterinin her durumda kazanç elde edeceğine veya hiçbir durumda zarar edilmeyeceğine yönelik ifadelere,
• Belirli meslek gruplarına veya üniversite öğrencileri, ev hanımları gibi toplumun çeşitli kesimleri kullanılmak suretiyle veya genel olarak müşterilerin ek gelir veya kazanç sağlayacağına ya da mevcut gelirlerini artıracağına yönelik ifadelere,
• İşlemlerin garantili veya güvenli olarak veya SPK’nın ya da diğer sermaye piyasası kurumlarının güvencesi veya teminatı kapsamında gerçekleştirildiğine ilişkin ifadelere,
• İşlemlerin risk taşımadığı, herhangi bir bilgi gerektirmediği veya kısa süreli bir eğitimle işlemler hakkında bilgi sahibi olunabileceğine ve yatırım yapılabileceğine yönelik ifadelere,
• Herhangi bir istatistiki veya somut veriye dayanılmaksızın ilgili aracı kurumu öne çıkaracak şekilde haksız rekabet doğuracak ifadelere,
• Müşterilerin dini, kültürel veya sosyal içerikli hassasiyetlerine yönelik kullanılan ifadelere,
• Belirli bir kur veya parite hedeflerine, ve
• Yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandıracak şekilde kişi veya subjelere

yer verilemeyecektir.

Ayrıca aracı kurumlar, kaldıraçlı işlemlere ilişkin olarak her türlü mecrada yapacakları yayın, ilan, reklam ve duyuruda, internet sitelerinde yayımlamakla yükümlü oldukları karda ve zararda olan müşteri hesaplarının oransal dağılımına da yer vermek zorundadırlar. Bu yayın, ilan, reklam ve duyurularda ayrıca 10 Ocak 2015 tarihli ve 29232 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yer alan esaslara da (alt yazı, durağan yazı ve dipnotlardaki yazının boyutu gibi) dikkat edilmesi gerekmektedir.

Bu düzenleme ile SPK’nın, son zamanlarda internet sitelerinde sıklıkla karşılaştığımız ve kamuoyunda “forex” olarak bilinen kaldıraçlı işlemlere ilişkin reklamların içeriğine bir kısıtlama getirmeyi amaçladığını söyleyebiliriz.

Son olarak, Değişiklik Tebliği ile getirilen geçici madde uyarınca, 14 Ocak 2016 itibarıyla aracı kurumlar tarafından yayınlanmakta olan her türlü yayın, ilan, reklam ve duyuruların Değişiklik Tebliği ile getirilen esaslara uygun olarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

4- Dışarıdan Hizmet Alımı

Değişiklik Tebliği sonrasında aracı kurumlar, yan hizmetlerin sunulması ve bunların pazarlanmasına yönelik faaliyetleri bakımından da dışarıdan hizmet alımı yapabileceklerdir. Daha önce Yatırım Kuruluşları Tebliği kapsamında dışarıdan hizmet alımı olarak değerlendirilmeyen danışmanlık, eğitim, reklam hizmetleri gibi hizmetlere ek olarak, “kurum içi günlük işleyişin sürdürülmesi için gerekli her türlü teknik ekipman, demirbaş, yazılım veya donanımın temini, bakımı, onarımı ve güncelleme hizmetleri, müşteri bilgilerinin gizliliğinin korunması şartıyla arşiv hizmetleri ile bunlara benzer diğer hizmetlerin” de Yatırım Kuruluşları Tebliği kapsamında dışarıdan hizmet alımı olarak değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.

Bununla birlikte Değişiklik Tebliği öncesinde, aracı kurumların dışarıdan hizmet alımına başlamadan önce SPK’ya Yatırım Kuruluşları Tebliği’nde belirtilen gerekli belge ve dokümanlarla bildirim yapmalarını müteakip, 20 (yirmi) iş günü içerisinde SPK’nın aksi yönde bir görüş bildirmemesi halinde, aracı kurumlar dışarıdan alınan hizmetlerin yürütülmesine başlayabiliyordu.

Değişiklik Tebliği ile bundan böyle aracı kurumların, dışarıdan hizmet alımına başladıkları kuruluş ile hizmetin kapsam ve niteliği hakkında hizmet alınmaya başlama tarihini takip eden 10 (on) iş günü içinde SPK’ya bildirim yapmaları yeterli olacaktır.

5- Yatırım Kuruluşlarının Yapamayacağı İşlemler

Yatırım Kuruluşları Tebliği’nin ilgili maddesinde yer alan yatırım kuruluşlarının yapamayacağı işlemlere Değişik Tebliği ile bir ekleme yapılmıştır. Buna göre yatırım kuruluşları, müşterilerinin işlemleri nedeniyle ortaya çıkan zararların telafi edilmesi, işlem yapması veya belirli bir gruba dâhil edilmesi amacıyla müşterilerine kaynak sağlayamayacaktır.

Son olarak Değişiklik Tebliği ile SPK’nın, aracılık sektörü ile yatırımcıların talep ve ihtiyaçlarının giderilmesini, yatırımcıların sıkı bir şekilde korunmasını ve bu anlamda daha sağlıklı bir piyasanın oluşturulmasını amaçladığını söyleyebiliriz.

C. Erdi Yıldırım

“Not: Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı olmakla birlikte, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca bu yazının her hakkı saklı olup, kaynak gösterilmeden bu yazıya atıf yapılamaz.”

Caner Erdi Yıldırım

Makalenin yazarı C. Erdi Yıldırım, başta sermaye piyasası hukuku olmak üzere, bankacılık ve finans hukuku alanında özel bir hukuk bürosunda avukat olarak çalışmakta olup, Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 1 Lisansı’na sahiptir.