Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinde Elektronik Ortamda Çerçeve Sözleşme İmzalanması
Sermaye Piyasası Kurulu’nun “III-45.1 sayılı Yatırım Hizmet Ve Faaliyetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ“i 1 Ağustos 2015 tarih ve 29432 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı. Söz konusu Tebliğ ile getirilen en büyük yenilik, şüphesiz ki elektronik ortamda çerçeve sözleşme imzalanmasına imkan tanınmış olması.
SPK’nın son 1 yıl içerisinde değişen alt düzenlemeleri çerçevesinde önümüzdeki dönemde tüm banka ve aracı kurum müşterilerinin yatırım hizmet ve faaliyetleri doğrultusunda daha önce imzalamış oldukları çerçeve sözleşmelerin yenilenmesi söz konusu. Bu durum, yatırım kuruluşları açısında ciddi bir operasyon yükü ve maliyet unsuru olarak önümüzde duruyor. Yatırım kuruluşlarının tabi olduğu belge kayıt düzeni hakkındaki III-45.1 sayılı Tebliğ ile yatırım kuruluşlarının, müşterilerinden ıslak imzalı çerçeve sözleşme alma zorunluluğu sona erdirilmiş, ıslak imza şartı aranmaksızın elektronik ortamda da kağıt, posta, kurye masrafı olmaksızın sözleşme imzalanması mümkün hale getirilmiştir. Diğer taraftan, yatırım kuruluşları için müşterilerine sadece bir kaç tıklama ile sermaye piyasası hizmet ve faaliyeti satma imkanı tanınarak sermaye piyasasında müşteri tabanının genişletilmesine imkan tanınmış oldu.
SPK’nın III-45.1 sayılı Tebliği uyarınca müşteri ile yatırım kuruluşu arasında elektronik ortamda yapılacak çerçeve sözleşmenin geçerli olabilmesi için 07.11.2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun (Kanun) 49 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine uygun olarak, müşterinin sözleşmenin kurulmasına ilişkin iradesini açıklamadan önce, cayma hakkı, tüketicinin kabul beyanı vermesi hâlinde yükümlülük altına gireceği ve ayrıntıları Bakanlıkça belirlenen diğer hususlarda, açık, anlaşılır ve kullanılan iletişim araçlarına uygun bir şekilde bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Söz konusu Kanun hükmü çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 31.01.2015 tarihli ve 29253 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde ise sözleşme akdedilmesi öncesi müşterilerin bilgilendirilmesine yönelik ayrıntılar düzenlenmiştir. Buna göre müşterinin finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşme akdetme iradesini beyan etmesinden önce müşteriye aşağıdaki konularda ön bilgilendirme yapılmış olması gerekmektedir:
– Yatırım kuruluşunun ve varsa temsilcisinin esas faaliyet konusu, MERSİS numarası, açık adresi, elektronik posta adresi, telefon numarası ve varsa diğer iletişim bilgileri.
– Finansal hizmetin tüketiciye sağlanmasında yatırım kuruluşu ile müşteri arasında bir aracı varsa bu aracının adı, unvanı, açık adresi ve hangi nitelikle işlem yapabilme yetkisine sahip olduğu.
– Finansal hizmetin temel nitelikleri (alım satım aracılığı, yatırım danışmanlığı vs).
– Finansal hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı, niteliği itibarıyla fiyatı önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa ifaya ilişkin masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceğine ilişkin bilgiler.
– Doğası gereği ya da gerçekleştirilecek işlemlere bağlı olarak özel bazı riskler taşıyan veya fiyatları sağlayıcının kontrolü dışında finansal piyasadaki dalgalanmalara göre değişen veya geçmiş verileri gelecekte oluşacak değerler için bir gösterge oluşturmayan finansal araçların finansal hizmetlerde kullanılması halinde, bu araçlara ilişkin bilgiler.
– Varsa tüketici tarafından ödenmesi gereken diğer vergi ve ücretlere ilişkin bilgiler.
– Sunulan bilgilerin belirli bir süre geçerli olması halinde, bu süreye ilişkin bilgiler.
– Ödeme ve ifaya ilişkin bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler.
– Uzaktan iletişim aracının kullanılmasına ilişkin bazı ek masrafların müşteri tarafından karşılanacak olması halinde, bu masraflara ilişkin bilgiler.
– Bedeli finansal piyasadaki dalgalanmalara bağlı olarak yatırım kuruluşunun kontrolü dışında değişen döviz, para piyasası, devredilebilir menkul kıymet, yatırım ortaklığı payları, vadeli işlem sözleşmeleri gibi finansal hizmetlere ilişkin sözleşmeler için müşterinin cayma hakkından faydalanamayacağına ilişkin bilgiler.
– Sürekli veya düzenli aralıklarla tekrarlanan bir finansal hizmet ediminin söz konusu olması halinde, sözleşmenin asgari süresi.
– Tarafların, haklı sebeplerin varlığı halinde, sözleşmeyi tek taraflı feshedebileceklerine ilişkin sözleşme şartları ve bu durumda varsa ödenmesi gereken cezai şartlar hakkında bilgiler.
Ön bilgilendirme, yukarıda belirtilen tüm hususlarda, sözleşmenin imzalanacağı elektronik ortama uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, açık, sade, anlaşılabilir ve okunabilir bir şekilde yatırım kuruluşu tarafından yazılı olarak veya bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet gibi ortamlar ile yapılır.
Diğer taraftan, yine aynı Kanun maddesi uyarınca bu bilgilendirmenin ticari amaçla yapıldığı anlaşılır olmalıdır. Müşterinin sözleşmenin kurulmasına dair kabul beyanı kullanılan iletişim araçlarına uygun olarak fiziki veya elektronik ortamda tespit veya kayıt edilir. Yatırım kuruluşu fiziki veya elektronik ortamda yapılacak tespit veya kayıtlar için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Bu ön bilgilendirme şartının yerine getirilmesinden sonra müşterinin sözleşmenin kurulmasını kabul ettiğine dair beyanının alınması ve bu irade beyanının yatırım kuruluşu tarafından tespit ve kayıt edilebildiği bir sistemin kurulmuş olması gereklidir. Yani, müşteri internet sitesinde öncelikle (sözgelimi) türev araç çerçeve sözleşmesi imzalamaya yönelik iradesini beyan edecek, bunu takiben ön bilgilendirme formunu okuduğunu beyan edecek, ancak bundan sonra müşterinin sözleşme hükümlerini kabul ettiğini gösteren ayrı bir seçim yapılmasına izin verilebilecektir.
Özellikle çapraz ürün satışlarında yatırım kuruluşlarının önünü açan bu düzenleme ile aracı kurum ve bankaların müşterileri, ilk defa sermaye piyasası aracı satın almak istemeleri, mevcut sözleşmelerinde yer almayan başka bir sermaye piyasası aracını satın almak istemeleri ya da yatırım danışmanlığı veya bireysel portföy yöneticiliği gibi diğer hizmetlerden faydalanmak istemeleri durumunda banka veya aracı kurumun şubelerine giderek çerçeve sözleşme imzalamak yerine elektronik ortamda bu sözleşmeyi imzalayarak istedikleri hizmeti almaya başlayabileceklerdir.
Ancak hatırlatmak gerekir ki, Tebliğ hükümlerine göre 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri saklıdır. 5549 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi gereğince yükümlüler, kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek zorundadır. Resmi Gazete’nin 09.01.2008 tarih ve 26751 sayılı nüshasında yayımlanarak 01.04.2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik”in kimlik tespit yükümlülüğüne ilişkin 5 inci ve 6 ncı maddeleri gereği bankaların ve aracı kurumların internet ve mobil kanallardan elektronik imza sertifikası olmadan müşteri edinimi mümkün gözükmemektedir. SPK Tebliği elektronik ortamda çerçeve sözleşme imzalanmasına yönelik değişikliği bu Kanun hükümleri saklı kalmak üzere getirmiş olup hesap açılışlarında kimlik tespiti yükümlülüğü devam etmektedir. Yani internet sitesinden tek tık ile kimlik tespiti yapılmaksızın sermaye piyasası hizmeti alabilecek sözleşme yapılması mümkün değildir.
Bununla birlikte, halihazırda kimlik tespitine gerek olmayan (mevcut) müşteriler ile sermaye piyasası faaliyetlerinin yürütülmek istenmesi durumunda ıslak imzalı çerçeve sözleşme imzalanması zorunluluğu ortadan kalkmıştır.
Hayırlı olmasını diliyoruz.
PROCOMPLIANCE
