Yatırım Danışmanlığı Sayılmayan Faaliyetler Güncellendi!
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda bir yatırım hizmet ve faaliyeti olarak belirlenen “yatırım danışmanlığı faaliyeti”; Sermaye Piyasası Kurulu’nca (“SPK”) izin verilmiş olan yatırım kuruluşları (aracı kurum + kalkınma ve yatırım bankaları) ve portföy yönetim kuruluşları tarafından yapılabilmektedir. Yatırım danışmanlığı faaliyetinin konusunu; gerçek ve tüzel kişilere gereksinimleri ve mevcut finansal durumlarına uygun yatırım seçenekleri sunulması oluşturmaktadır. Kısaca belirli sermaye piyasası araçları veya ihraççılara ilişkin müşterilere kişiselleştirilmiş ve yönlendirici nitelikte yatırım tavsiyesi verilmesi olarak tanımlanabilecek yatırım danışmanlığı faaliyetinin hukuki çerçevesinin yatırımcıları koruyacak şekilde çizilmesi hayatidir. Nitekim faaliyet, kişilerin maddi risk kayıplarının azalması yanı sıra sermaye piyasalarına olan güvenin artması ile bilhassa şirketlerin kolay fon bulmasına imkan sağlayarak ülke ekonomisi için müspet bir durum oluşması ile yakından ilişkilidir. Yatırım danışmanlığı faaliyeti ile ilgili daha detay bilgiye 25.02.2015 tarihli yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Kısa bir girizgâhtan sonra SPK tarafından 07.04.2022 tarihli ve 31802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (III-37.1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-37.1.c) (“Değişiklik Tebliği”) ve 07.04.2022 tarihli Basın Açıklaması çerçevesinde yatırım danışmanlığı sayılmayan faaliyetlere ilişkin getirilen değişikliklere aşağıda değinilmektedir:
- BEFAS’ta işlem gören yatırım fonları veya emeklilik yatırım fonlarına ilişkin tavsiyeler yatırım danışmanlığı istisnası sayılmıştır.
Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS), emeklilik yatırım fonu paylarının alım satımının yapıldığı merkezi bir elektronik platformdur. 1 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla katılımcıların bu platform üzerinden sunulan diğer emeklilik şirketlerinin fonlarının alım satımını yapmasına imkân tanınmıştır. Böylelikle emeklilik yatırım fonları katılma paylarının fon kurucusu emeklilik şirketi tarafından diğer emeklilik şirketleri katılımcılarına satılmasına, geri alınmasına imkân sağlayan, takasının ve saklamasının İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından gerçekleştirildiği yeni bir platform olan BEFAS devreye alınmıştır. BEFAS’a ilişkin bilgiler dahil olmak üzere bireysel emeklilik sistemi (BES) ile ilgili 2021 ilk yarısı mevzuatsal gelişmeler hakkındaki 23.05.2021 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Emeklilik yatırım fonlarının BEFAS’ta işlem görmesi ile birlikte etkin dağıtım imkanı sağlanması, işlem maliyetlerinin düşürülmesi, fonların getiri performansı açısından rekabeti ve işbirliklerini artırması beklenmekte diyebiliriz. Öte yandan emeklilik şirketleri tasarrufların toplanması ve değerlendirilmesinde önemli bir rol oynamakta, katılımcıların yatırım yaptıkları fonların performansının artırılması için daha etkin fonksiyonlar üstlenmeyi amaçlamaktadır. SPK tarafından bu amacın gerçekleştirilmesine katkı sağlanması için Değişiklik Tebliği ile emeklilik şirketlerinin bireysel emeklilik fon katılımcı ve katılımcı adayına veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki gruplara yönelik olarak yorum ve tavsiyelerde bulunması imkanı getirilmektedir. Böylelikle yatırım kuruluşu olmayan emeklilik şirketlerinin bu faaliyetleri yürütebilmeleri için icra edilecek faaliyetlerin yatırım danışmanlığı faaliyeti olarak değerlendirilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Anılan Tebliğ’de yer alan bu konuya ilişkin bir tavsiyenin yatırım danışmanlığı kapsamında değerlendirilmemesi için;
-
- Söz konusu tavsiyenin ya BEFAS’ta işlem gören bir yatırım fonuna ya da
- Herhangi bir emeklilik yatırım fonuna ilişkin olması gerekmektedir. (BEFAS’ta işlem görmeleri şart değildir.)
- İlke Kararı ile yatırım danışmanlığından istisna tutulan TEFAS’ta işlem gören yatırım fonlarına ilişkin tavsiyeler Tebliğ kapsamına alınmıştır.
Yatırım danışmanlığı olarak değerlendirilmeyen hususlardan birisi de yatırım fonlarına ilişkin tavsiyelerdir. Bakıldığında söz konusu hususa ilişkin Değişiklik Tebliği öncesi yatırım danışmanlığı faaliyetinin ayrıntılı şekilde ele alındığı III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’de (Tebliğ) herhangi bir düzenleme mevcut değildi. Ancak SPK tarafından bir ilke kararı ile çıkarılan Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yatırım Kuruluşlarına İlişkin Rehber’de; Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda (TEFAS) işlem gören yatırım fonları ile para piyasası fonları ile kısa vadeli borçlanma araçları fonlarının, müşterinin risk ve getiri tercihlerine göre yönlendirici nitelikte tavsiye edilmesinin yatırım danışmanlığı kapsamında olmadığı belirtilmiştir. Anılan Rehber’de yer alan bu konuya ilişkin bir tavsiyenin yatırım danışmanlığı kapsamında değerlendirilmemesi için;
-
- Söz konusu tavsiyenin ya TEFAS’da işlem gören bir yatırım fonuna ya da,
- Herhangi bir para piyasası fonu veya kısa vadeli tahvil ve bono fonuna ilişkin olması gerekmektedir. (TEFAS’da işlem görmeleri şart değildir.)
Bilindiği üzere platformun 2015 yılında faaliyete geçtiğinde “Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu şeklindeki ismi, “TEFAS” olan kısaltmasının kamuoyu nezdinde daha bilinir olduğundan hareketle, kısa ismi ile uyumlu hale getirilerek “Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu” olarak değiştirilmişti. Detaylı bilgi için 29.03.2015 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Bakıldığında TEFAS, yatırımcıların istedikleri yatırım fonlarına erişimini kolaylaştıran ve yatırım fonu katılma paylarının alım satımına imkan veren dijital bir fon marketi hüviyetindedir. TEFAS ile birlikte, dağıtım ağlarında yaşadıkları sorunlar nedeniyle yatırım fonu katılma belgelerini yeterli ölçüde pazarlayamayan fon yöneticileri daha geniş yatırımcı kitlesine ulaşma imkânına, yatırımcılar ise getiri karşılaştırması yaparak dilediği kurumun yatırım fonu katılma belgelerini tek bir hesap üzerinden maliyetsiz alıp satma imkanına kavuşmuştur. Daha detaylı bilgi için 09.02.2015 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Değişiklik Tebliği ile birlikte TEFAS’ta işlem gören yatırım fonları ve para piyasası fonları ile kısa vadeli borçlanma araçları fonları ile ilgili olarak verilen yönlendirici nitelikteki yorum ve tavsiyelerin yatırım danışmanlığı kapsamında değerlendirilmemesine ilişkin hükümler, BEFAS’ta işlem gören yatırım fonlarını da kapsayacak şekilde Tebliğ hükmü haline getirilmiştir.
- Yatırım danışmanlığından istisna tutulan yatırım fonlarına verilen tavsiyelerde belirli ilke ve esaslara uyulması zorunlu kılınmıştır.
Bahsi geçen fonlara ilişkin müşteriye fon katılma belgesi alması, satması veya elinde tutması tavsiye edildiğinde yatırım danışmanlığı faaliyeti olmayacaktır. Ancak Değişiklik Tebliği ile bu şekilde yapılan tavsiyelerde, her durumda yatırım danışmanlığı için öngörülen ilke ve esaslar (yerindelik testi hariç) ile çıkar çatışmasına ilişkin düzenlemelere uyulması gerektiği ifade edilmiştir. Bu bakımdan bu tavsiyelerin verilmesinde yatırım danışmanlığı olarak kabul edilmemesine rağmen yerindelik testi uygulanmamak üzere aşağıda sayılan ilke ve esasların her durumda gözetilmesi gerekecektir:
Yatırım danışmanlığı için öngörülen ilke ve esaslar (Tebliğin (a) bendi hariç madde 48 / 2):
- Sunulan yorum ve tavsiyelerde yatırımcıları yanıltıcı, aldatıcı, bilgi ve tecrübe eksikliklerini istismar edici, yanlış, gerçek dışı veya “en sağlam”, “en iyi”, “en güvenilir” gibi subjektif ve abartılı ifadelere yer verilmemesi,
- Yorum ve tavsiyelerin özenle hazırlanması ve objektif olması,
- Sunulan yorum ve tavsiyelerin güvenilir kaynak, belge, rapor ve analizlerle desteklenmesi, söz konusu kaynakların kesinliği hakkında şüphelerin bulunması durumunda bu hususa açıkça yer verilmesi,
- Herhangi bir sermaye piyasası aracının halka arzına ilişkin olarak yapılan yorum ve analizlerde, yatırımcıların doğru ve eksiksiz bilgilendirilmesini teminen, yayımlanmışsa izahname ve satışa ilişkin belgelerde yer alan bilgilerin kullanılması, aksi takdirde söz konusu halka arza ilişkin ayrıntılı bilgilerin yer aldığı izahname ve satışa ilişkin diğer belgelerin yayımlanacağının belirtilmesi,
- Belirli bir getirinin sağlanacağına dair herhangi bir vaat veya taahhütte kesinlikle bulunulmaması,
- Her türlü öngörü, tahmin ve fiyat hedeflerine, bunların öngörü, tahmin ve fiyat hedefi olduğu açıkça belirtilmek suretiyle yer verilmesi ve bunların oluşturulmasında kullanılan tüm önemli varsayımların belirtilmesi,
- Kurulun faaliyet alanına giren sonuçlanmış ya da sonuçlanmamış konular hakkında yalan, yanlış, yanıltıcı ve mesnetsiz bilgi, haber ve yorum sunulmaması,
- Yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikte olan araştırma sonuçlarının, yatırımcılara duyurulmadan önce kendilerinin veya üçüncü şahısların lehine kullanılmaması zorunludur.
Finansal ilişki veya çıkar çatışmalarının açıklanmasına ilişkin esaslar (Tebliğin 50.maddesi):
- Yetkili kuruluşlar yatırım danışmanlığı faaliyeti sırasında sunulan yorum ve tavsiyelerin objektifliğini etkilemesi muhtemel nitelikteki tüm ilişki ve koşulları, özellikle yorum ve tavsiyenin ilgili olduğu sermaye piyasası aracına ilişkin önemli finansal çıkarlarını veya ihraççı ile olan önemli çıkar çatışmalarını müşteriye açıklamakla yükümlüdürler.
- Birinci maddede yer alan yükümlülük, yetkili kuruluşlar ile istihdam ilişkisi doğuracak bir sözleşme çerçevesinde veya herhangi bir sözleşme olmaksızın çalışan ve tavsiyenin hazırlanmasına katılan tüm gerçek veya tüzel kişiler için de geçerlidir.
- Sunulan yorum ve tavsiyelere konu ihraççı ile yetkili kuruluşun karşılıklı olarak ödenmiş sermayelerinde veya oy haklarında %1 veya daha fazla oranda sahip oldukları paylara, sahip oldukları yönetim imtiyazına, aralarındaki kredi sözleşmesi, kira kontratları gibi diğer önemli finansal ilişkiler bulunması durumunda, bunlara ilişkin bilgilerin müşteriye açıklanması zorunludur.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (III-37.1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-37.1.c):
Loading...
Reload document 
Open in new tab SPK’nın 07.04.2022 tarihli Basın Açıklaması:
Loading...
