Ülkemiz Finansal Ekosistemi Açısından Orta Vadeli Program (2025-2027)

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca üç yıllık bir perspektifle 2025-2027 dönemini kapsayacak şekilde  hazırlanan Orta Vadeli Program (OVP), 05.09.2024 tarihli ve 32653 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de 8906 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yayımlanmıştır. Önümüzdeki dönemlerde finansal ekosistemde yaşanacak gelişmeler ve istikamet seyrinin iyi okunabilmesi açısından açıklanan OVP, oldukça öneme haiz diyebiliriz.

Öngörülebilirliği artıran bir yol haritası niteliğindeki OVP’de “Finansal İstikrar”a ve ilişkili görülen sair  belirlenen politika  ve tedbirlere bilgi mahiyetinde aşağıda yer veriyoruz:

Finansal düzenlemelerin sadeleştirilmesi

Dezenflasyon sürecini destekleyecek şekilde finansal istikrar güçlendirilecek, piyasa ekonomisiyle uyum çerçevesinde finansal düzenlemelerin tamamlanacaktır. 

• Kredi büyümesindeki aşırı artış ve daralmaları azaltmak için döngüsel sermaye tamponu düzenlemesi aktif olarak uygulanacaktır.
• Kur korumalı mevduat (KKM) ile yabancı para (YP) mevduatın cazibesinin azaltılması ve Türk lirası (TL) mevduata geçişin hızlandırılması sağlanacak TL mevduatın toplam mevduat içindeki payının artırılmasına ve vadesinin uzatılmasına yönelik politikaların uygulanmasına devam edilecektir.
• Finansal sektörün tasarruflara aracılık faaliyetini etkin ve verimli bir şekilde yapması için gerekli politika adımları atılacak ve düzenlemelerde yapılacak sadeleştirme ile KKM bakiyesinin azaltılması sürecine devam edilecektir.
• Basel III Final düzenlemeleri paketi ile getirilen değişikliklere uyum sağlanacaktır. Detay bilgi için 03.06.2024 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Seçici kredi uygulaması

Üretim kapasitesini artırmak amacıyla, sanayi sektöründe teknolojik yenilenme ve sektörel dönüşüm hedefleri de göz önünde bulundurularak reel sektörün finansmana erişimi kolaylaştırılacaktır. Bu dönemde tüketici kredilerinin dezenflasyon süreciyle uyumlu gelişmesi sağlanacaktır.

• Reel sektörde faaliyet gösteren büyük ölçekli şirketler, yurt içi bankacılık sektöründen sağladıkları finansmana alternatif olabilecek kaynaklara yönlendirilecek ve fonlama kompozisyonlarının çeşitlendirilmesi teşvik edilecektir.
• İç talebi dengelemek, enflasyon beklentilerini çıpalamak ve cari açığı azaltmak amacıyla bireysel krediler ve hedefli olmayan ticari kredilerde seçici miktarsal sıkılaştırma politikaları uygulanacaktır.
• Kredi kartı limitlerinin gerçek gelirle uyumunu artırmak amacıyla, SGK kapsamında toplanan veri setleri ile Risk Merkezi veri setlerinin entegrasyonu sağlanacaktır.
• 2023 yılı Şubat depremleri sonrası şehirlerin yeniden yapılanması ve faaliyetlerin canlandırılması amacıyla, deprem bölgesine yönelik krediler sıkılaştırıcı politikalardan muaf tutulmaya devam edilecektir.

Sermaye piyasalarının geliştirilmesi

Sermaye piyasaları geliştirilerek reel sektör şirketlerinin fonlama kompozisyonlarını çeşitlendirmeleri ve finansmana erişimleri kolaylaştırılacaktır. Alternatif finansal araçların geliştirilmesiyle yatırımcı tabanının genişletilmesi ve tasarrufların artışı hedeflenecektir.

• Kripto varlıklar, platformlar ve kripto varlık hizmet sağlayıcılara ilişkin olarak ikincil düzenlemeler hayata geçirilecektir.
• Sermaye piyasalarında sürdürülebilirlik temelinde uluslararası standartlara uyum gözetilerek raporlama ve yönetim ilke ve standartlarına ilişkin yeni düzenleme ve uygulamalar geliştirilecektir.
• Sermaye piyasalarında yapay zekâ ve diğer teknolojilerin daha yaygın kullanımıyla denetim kapasitesi artırılacak ve sermaye piyasalarının etkin işleyişi güçlendirilecektir.
• Sermaye piyasası uyuşmazlıklarında tahkimin etkinleştirilmesi için gerekli mevzuat çalışmaları yapılacaktır.
• Sermaye piyasalarında daha sağlıklı fiyat oluşumlarını teminen piyasa bozucu eylemlere yönelik adli ve idari cezalar daha caydırıcı hale getirilecektir.

Katılım finansın geliştirilmesi

Katılım finans sisteminin tanıtımı, farkındalığın artırılması, uluslararası ilişkiler ve stratejik işbirliklerinin güçlendirilmesi suretiyle ve İstanbul Finans Merkezi (İFM) aracılığıyla katılım finans sektöründe öncü konuma gelinmesi hedeflenmektedir. 

• İstanbul Finans Merkezi içerisinde yenilikçi, kapsayıcı ve dinamik bir katılım finans ekosisteminin oluşturulmasına yönelik adımlar atılacaktır.
• Katılım sigortacılığı mevzuat altyapısı geliştirilecek, katılım sigortacılığının ve katılım emeklilik planlarının kapsayıcılığı artırılacaktır.
• Altyapı projelerinin finansmanı ve katılım finans kuruluşlarının likiditeye erişimini kolaylaştırmayı hedefleyen Uluslararası İslami Altyapı ve Likidite Kuruluşu (IILC)’nun kurulmasına ilişkin çalışmalar yürütülecektir.
• Başta kira sertifikaları olmak üzere, katılım finans ürünlerinde, benzer finansal ürünlere göre ortaya çıkabilecek mükerrer vergilendirme gibi sorunların çözümüne yönelik çalışmalar yapılacaktır. Finansal teknolojilerin geliştirilmesi Finansal teknolojilerin gelişimi sağlanarak, İFM öncülüğünde fintek faaliyetlerinin ölçek ve etkinliği açısından ülkemizin belli başlı ülkeler arasında yerini alması hedeflenmektedir.
• Fintek ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla alternatif ve yenilikçi finansmanın artırılması yönünde çalışmalar yürütülecektir.
• Dijital finans ve fintek ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla yerleşik finansal oyuncuların fintek kuruluşları ile ilişkilerinde uygulanmak üzere kural setleri gözden geçirilecek ve yerli teknolojilerin geliştirilmesine yönelik tedbirler alınacaktır.
• Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesinin ikinci faz pilot bulguları doğrultusunda dijital Türk lirasının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.
• Ödeme ve elektronik para kuruluşları açısından siber güvenlik alanında dayanıklılık seviyesinin düzenlemeler gerçekleştirilecektir. artırılmasına yönelik
• Güvenli, rekabetçi ve yenilikçi finansal hizmetlerin sunulduğu ve katma değeri yüksek uygulama ve teşebbüslerin ortaya çıktığı ödeme hizmetleri ekosisteminin güçlendirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir.

Tasarrufların artırılması

Tasarruf bilincinin ve finansal araç yetkinliğinin artırılması amacıyla finansal okuryazarlık geliştirilecek, uzun vadeli tasarrufların artırılması bakımından önemli olan bireysel emeklilik ve otomatik katılım sistemini geliştirici düzenlemeler hayata geçirilecektir. 

• Otomatik Katılım Sistemi (OKS)’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır.
• Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’ndeki standart emeklilik yatırım fonları, katılımcıların birikimleri için daha fazla katma değer üretecek şekilde yeniden tasarlanacaktır.
• OKS katılımcılarına BES’te yer alan emeklilik fonlarına erişim imkânı tanınacak, kesintilerin sadeleştirilmesini sağlayacak düzenlemeler yapılacak ve bu kapsamda sistemin cazibesi artırılarak fon tutarı ve katılımcı sayısında artış sağlanacaktır.
• Finansal eğitim faaliyetleri okuryazarlık artırılacaktır.

Düzenleyici çerçevenin iyileştirilmesi

İş ve yatırım ortamında düzenleyici çerçeve iyileştirilerek yatırımcı güveni, öngörülebilirlik ve istikrar artırılacaktır. 

• Yargılama süreçlerinin etkinleştirilmesi ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin daha da güçlendirilmesi sağlanacaktır.
• Yargıda ihtisaslaşmanın geliştirilmesi kapsamında hâkim ve savcılar ile bilirkişi ve arabulucuların nitelik ve nicelik açısından geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak, ihtisas mahkemeleri güçlendirilecektir.
• İhtisas mahkemelerinin etki analizi yapılarak yeni ihtiyaç alanları belirlenecek ve yeni ihtisas mahkemeleri oluşturulacaktır.
• Kadastro mahkemelerindeki yargılamalar, makul sürede yargılanma hakkı çerçevesinde geliştirilecektir.
• İcra ve iflas mevzuatı günümüz şartları göz önüne alınmak suretiyle güncellenecektir.
• Mal ve hizmet ihracatını etkileyen yönleriyle AB dijital ekonomi düzenlemeleri doğrultusunda, Kişisel Verilerin Korunması Kanununun Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) başta olmak üzere AB müktesebatına uyum süreci tamamlanacaktır.
• Farklı idareler tarafından yürütülen piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinin toplulaştırılması, uygulama yeknesaklığının sağlanması ve mükerrerliklerin engellenmesi amacıyla Piyasa Gözetim ve Denetim Kurumu kurulacaktır.
• Fikri mülkiyet sisteminde toplumsal bilinci ve farkındalığı artırmak üzere hukuki altyapı güçlendirilecek, fikri mülkiyet haklarının oluşmasını destekleyen ekosistem geliştirilerek bu hakların ticarileştirilmesi hızlandırılacaktır.
• Yatırımlar için uzun vadeli öngörülebilirliği desteklemek üzere, mevzuatta yapılan düzenlemelerin geriye dönük sonuç doğurmamasını ya da mevcut yatırımların bu değişikliklerden rekabet dezavantajı oluşturacak şekilde etkilenmemelerine yönelik mevzuat çerçevesi güçlendirilecektir.

Yeşil dönüşümün hızlandırılması

Sürdürülebilir büyüme için yeşil dönüşüm sürecinin hızlandırılmasına yönelik politikalar hayata geçirilerek uluslararası düzenlemelere uyum güçlendirilecek, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve enerji verimliliği artırılacaktır. 

• İklim değişikliğiyle ilgili uygulamaları bütüncül bir biçimde ele alan temel mevzuat hazırlıkları tamamlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum hedefleri ile taahhütleri içeren İkinci Ulusal Katkı Beyanı hazırlık çalışmaları ile 2053 Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi tamamlanacaktır.
• Yeşil dönüşüm sürecinde rekabet gücünü korumak, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının (SKDM) etkilerini en aza indirmek ve düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklemek amacıyla sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik karbon fiyatlandırma mekanizması tesis edilecektir.
• Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ve SKDM sektörlere etkileri değerlendirilecek, AB düzenlemelerinden etkilenecek sektörler için düşük karbonlu sektörel yol haritaları tamamlanacaktır.
• Karbon vergisi niteliği taşıyan vergiler gözden geçirilecek ve tamamlayıcı karbon vergisi dâhil karbon fiyatlandırma araçlarının kalkınma ve yatırım ortamı üzerinde yol açacağı ekonomik ve sosyal etkiler analiz edilecektir.
• Yeşil dönüşüme katkı sağlayacak Yeşil Finans Stratejisi ve Eylem Planı uygulamaya konulacaktır.
• Avrupa Birliği taksonomisi başta olmak üzere uluslararası taksonomi örnekleriyle uyumlu ve Türkiye’nin ihtiyaçlarını gözeten Ulusal Yeşil Taksonominin oluşturulmasına yönelik mevzuat çalışmaları tamamlanacaktır.
• Sürdürülebilir ekonomi dönüşümünde gerçeğe ve ihtiyaca uygun bilgi sağlayan finansal piyasa ortamı oluşturmayı teminen işletmeler tarafından kurumsal sürdürülebilirlik raporları hazırlanabilmesine yönelik standartlar ve uzman havuzu oluşturulacaktır.
• Ulaşımda Net Sıfır Emisyon Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamında, ulaşımda emisyon azaltımı ve sürdürülebilirliğin sağlanması, bağlantısallığın artırılması konularında projeler hayata geçirilecektir.
• Lojistik sektöründe yüksek kapasiteli şarj istasyonları ulusal planı ortaya konulacaktır.
• Elektrikli araçların yaygınlaştırılması amacıyla şarj istasyon ağı geliştirilecek, özellikle yerli elektrikli araçların kullanımı desteklenecektir.
• Yeşil dönüşüme yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri desteklenecektir.
• Türkiye’nin ısı potansiyelinin değerlendirilmesi ve atık ısının kullanılabilmesi için ısı arzına yönelik gerekli mevzuat düzenlemesi yapılacaktır.
• Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi artırılarak enerjide ithal kaynaklara bağımlılık azaltılacak, yerli ürün kullanım şartı içerecek şekilde YEKA projeleri geliştirilecek ve deniz üstü rüzgâr enerjisi potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir.
• Enerji yoğun sektörler öncelikli olmak üzere rekabetçilik ve yerli üretim dikkate alınarak enerji verimliliğini artıran projeler desteklenecektir.
• Yenilenebilir enerji kullanım oranı ve enerji verimliliği yüksek yeşil binalar ile bunlara yönelik Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi yaygınlaştırılacaktır.
• Hidrojen değer zinciri içerisinde yer alan teknoloji alanlarında teknoloji sağlayıcısı konumuna ulaşılmasına yönelik Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri desteklenecektir.
• Ulusal Döngüsel Ekonomi Eylem Planı hayata geçirilecek, ulusal geri kazanım oranları yükseltilecek ve endüstriyel simbiyoz uygulamaları özendirilecektir.
• İmalat sanayiinde eko-tasarım ve sürdürülebilir ürünlere ilişkin mevzuat takip edilerek karbon ayak izi ve diğer çevresel göstergelerin hesaplanması, izlenmesi için mevzuat geliştirilecek, ihtiyaç duyulacak dijital altyapı desteklenecektir.
• Döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımlar Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında desteklenecektir.
• Sıfır atık uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.
• Sürdürülebilir orman yönetimi çerçevesinde orman varlığı korunup genişletilerek yeni yutak alanların oluşturulmasına devam edilecek, elverişli arazilerde endüstriyel plantasyon faaliyetleri sürdürülecektir.

Dijital dönüşüme geçişin desteklenmesi

Dijital dönüşüm süreci hızlandırılarak KOBİ’ler başta olmak üzere firmaların dijital teknolojilere yönelik kapasite ve kabiliyetlerin desteklenmesi yoluyla büyümenin sürdürülebilirliği sağlanacaktır. Ülke genelinde siber güvenliğin bütüncül politikalarla güçlendirilmesi, kamu yönetiminin etkinleştirilmesi ve kamu hizmetlerinin geliştirilmesinde dijital teknolojilerden en üst düzeyde faydalanılacaktır.

• Verimlilik artışı amacıyla kurulan Yetkinlik ve Dijital Dönüşüm Merkezlerinin (Model Fabrikalar) dijital dönüşüm hizmeti vermek üzere altyapıları tamamlanacak ve yeşil dönüşüm için imalat sanayiinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere yeni hizmetler verecek şekilde kapasitelerinin artırılması sağlanacaktır.
• Çip endüstrisinde Ar-Ge, tasarım, üretim ve ticarileştirme kabiliyetleri geliştirilecektir.
• 5G yol haritası belirlenecek, uygulama planı hazırlanacaktır.
• Uydu geliştirme ve pazarlama faaliyetleri koordine edilerek nano ve mikro uydu ile mega takım uydu gibi yeni teknolojik alanlarda Ar-Ge ve ürün geliştirme çalışmaları gerçekleştirilecektir.
• KOBİ’lerde yaygın olarak ihtiyaç duyulan bilişim ihtiyaçları için esnek, ihtiyaca göre özelleştirilebilir, modüler çözümler açık kaynak kodlu olarak sunulacak ve KOBİ’lere bu araçlara erişimde destek sağlanacaktır.
• Yapay zekâ alanına özgü tematik kümelenmeler ve araştırma merkezlerinin sayısı artırılacak, hesaplama altyapılarının yapay zekâ araştırmacılarına erişimi kolaylaştırılacak ve uluslararası işbirlikleri geliştirilmeye devam edilecektir.
• Yapay zekâ ekosistem çağrıları ile ülkemizin yapay zekâ ekosistemi harekete geçirilecek, çağrı kapsamında desteklenen projeler ile geliştirilen çözümlerin ve bilgi birikiminin ekosisteme aktarımı sağlanacaktır.
• Mevzuatın Avrupa Birliği Yapay Zekâ Tüzüğü ile uyumlaştırılması kapsamında gerekli hukuki düzenleme çalışmaları yürütülecektir.
• Blokzincir tabanlı yeni nesil dijital kimlik yönetim altyapısı geliştirilecek ve devreye alınacaktır.
• Siber güvenlik alanıyla ilgili müstakil bir yasal düzenleme ve ihtiyaç duyulan ikincil düzenlemeler AB müktesebatı ile uyumu gözetilerek yapılacaktır.
• Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Veri ekonomisine geçişi hızlandırmak üzere, veri sahipliği ve veri paylaşım sorumlulukları ile teknik yöntemlere ilişkin hususları da kapsayan ulusal politika çerçevesi hazırlanacak veri yönetişimi çatı mevzuatı ve yönetişim altyapısı bu politika çerçevesi doğrultusunda oluşturulacaktır.
• Ulusal Veri Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Kamuda bilişim hizmetlerinin güvenli ve yenilikçi kullanımına yönelik mekanizmalar geliştirilecek, dış ticaret açığı verilen yazılım, donanım ve altyapı harcamalarında tasarruf ve etkinlik sağlanacaktır.
• Dijital ekonominin büyümesi ve firmaların yeni teknolojik gelişmelerden istifade ederek rekabet güçlerini korumaları amacıyla bulut bilişim imkânları yaygınlaştırılacaktır.
• Dijital Devlet Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Uzaktan erişim üzerinden mikro veri sunumunun yasal zeminine yönelik hazırlıklar tamamlanacak, bilimsel araştırmalara yönelik Elektronik Veri Araştırma Merkezi (E-VAM) projesi hayata geçirilecektir.
• Öğretmenler ve öğrenciler için dijital dönüşüme yönelik yetiştirilmesi için müfredatın ve altyapının çağın gereklerine uygun olarak geliştirilmesi sağlanacaktır.

OVP’de yer alan fiyat istikrarı / finansal istikrar ve ilişkili görülen 2025 yılı için sair çalışmalara da aşağıda yer veriyoruz:

*Kanun olarak belirtilenler TBMM gündemine sunulacak olan teknik ve idari çalışmaların tamamlanacağını ifade etmektedir.

Finansal sektör için belirlenen politika ve tedbirler; ülkemiz finansal mimarisini kuşatan düzenleyici çerçeveye yönelik 2025 – 2027 döneminde önemli sayılabilecek gelişmelerin yaşanacağına işaret etmektedir. Öncelikli politikalara yönelik OVP’nin ilk yılında uygulanacak somut tedbirlerin detayları 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda görülecek diyebiliriz.

Saygılarımızla,

Vahdet Deniz AKÇAOĞLU

“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”

Orta Vadeli Program (2025-2027):

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

İndir (Download) [2.85 MB]