Ülkemiz Finansal Ekosistemi Açısından 2025 Yılı Programı
05.09.2024 tarihli ve 32653 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de 8906 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yayımlanan Orta Vadeli Program (2025-2027) ile ilgili olarak 6 Eylül 2024’te yazı kaleme almıştık. Ulaşmak için buraya tıklayınız.
Bu defa 30.10.2024 tarihli ve 32707 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de 9074 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı yayımlanmıştır. Yıllık Programda, “İstikrarlı Büyüme, Güçlü Ekonomi“, “Yeşil ve Dijital Dönüşümle Rekabetçi Üretim“, “Nitelikli İnsan, Güçlü Aile, Sağlıklı Toplum“, “Afetlere Dirençli Yaşam Alanları, Sürdürülebilir Çevre“, “Adaleti Esas Alan Demokratik İyi Yönetişim” eksenlerinde ülke kalkınması ve refah artışı temel amacı doğrultusunda belirlenen hedef, politika, tedbir ve performans göstergeleri yer almaktadır.
Yıllık Program ile Cumhuriyetin yeni yüzyılında, 2053 vizyonu çerçevesinde uzun vadeli bir perspektifle tasarlanan On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) ve Orta Vadeli Program (2025-2027) ile çizilen politika ve tedbirler ışığında; makroekonomik, mali ve sektörel politikalar ile bunların hayata geçirilmesine yönelik uygulamalar belirlenmektedir. 2025 yılında finansal ekosistemde yaşanacak gelişmeler ve istikamet seyrinin iyi okunabilmesi açısından açıklanan program yüksek öneme haiz diyebiliriz. Bu bakımdan anılan Program’da “Mali Piyasalar”a ilişkin öngörülen yürütülecek proje ve faaliyetlere özet bilgi mahiyetinde aşağıda yer veriyoruz:
Politika / Tedbir | Yürütülecek Faaliyetler ve Projeler |
Finansal sektörde etkinlik ve ürün çeşitliliği artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.378) |
|
Tedbir 378.1. Yatırım bankacılığı faaliyetleri geliştirilecektir. |
1. Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası işletmelerin yurt içi ve yurt dışı piyasalardan doğrudan yatırım şeklinde fon sağlamalarına yönelik aracılık ve danışmanlık hizmeti verecektir. 2. Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Portföy Yönetim Şirketi tarafından yönetilen fon sayısı artırılacak ve Fonların Fonu kurulacaktır. |
Tedbir 378.4. Sermaye piyasalarında finansal ürün ve hizmet çeşitliliği geliştirilecek ve küçük yatırımcı hakları gözetilerek yatırımcı tabanı genişletilecektir. |
1. Sektörde meydana gelen gelişmeler ile girişimcilerin ve yatırımcıların ihtiyaçları doğrultusunda kitle fonlaması düzenlemelerinde güncellemeler yapılacaktır. |
Tedbir 378.9. Üçüncü ülkelerle ekonomik ve finansal ilişkiler geliştirilecek, karşılıklı ticarette yerel para birimlerinin kullanımı artırılacaktır. |
1. Ülkemiz için ekonomik, ticari ve stratejik açıdan önem arz eden ülkelerle karşılıklı ticarette yerel para birimlerinin kullanılmasının yaygınlaştırılması için işbirliği imkanları artırılacak ve bu doğrultuda swap anlaşması ve/veya mutabakat zaptı imzalanması gibi çalışmalarda bulunulacaktır. |
Tedbir 378.10. Finansal işlemler ile finansal ürün ve hizmetlere yönelik bireysel veya kurumsal müşterilerin finans kuruluşlarıyla uyuşmazlıklarına yönelik başvuruların hızlı ve tek elden değerlendirilerek çözüme kavuşturulacağı alternatif uyuşmazlık çözüm merkezi kurulacaktır. |
1. Uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulmasına yönelik alternatif uyuşmazlık çözüm yolları uygulamaya konulacak, bu uygulamalar konusunda farkındalığın artırılması için eğitim, seminer ve konferans faaliyetleri yapılacaktır. |
Fintek ve dijital finans altyapısı güçlendirilecektir. (Kalkınma Planı p.379) |
|
Tedbir 379.2. Fintek sektöründe yazılım alanında çalışmak üzere insan kaynağı yetiştirilecektir. |
1. Finansal teknolojiler uzmanlık sertifikası programı başlatılacaktır. |
Tedbir 379.3. Yerli finansal teknolojilerin gelişimi desteklenecektir. |
1. İstanbul Finans ve Teknoloji Üssü kurulacaktır. 2. Finteklerin teknoloji tedariki için destek programı uygulanacaktır. 3. Fintek yatırım fonlarında kamu yatırımlarının payının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. |
Tedbir 379.4. Düzenleyici ve denetleyici otoriteler tarafından yerleşik finansal oyuncuların fintek kuruluşlarıyla ilişkilerinde uygulanmak üzere kural setleri güçlendirilecektir. |
1. Düzenleme Deney Alanı ve Endüstri Deney Alanı oluşturulacaktır. |
Tedbir 379.5. Dijital Türk lirasının geliştirilerek kullanıma sunulması ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecektir. |
1. Dijital Türk Lirası Projesinin ikinci faz çalışmaları kapsamında dijital para sistemi, dijital kimlik entegrasyonu, mobil uygulamalar, servis katmanı uygulamaları, çevrimdışı ödemeler, programlanabilir ödemeler, birlikte çalışabilirlik çözümleri, izleme ve yönetim ortamları, veri yönetimi ve siber güvenlik konularında araştırma, geliştirme ve test faaliyetleri yürütülecektir. 2. Dijital Türk Lirası Projesindeki gelişmeler hakkında kamuoyu, ilerleme raporu, blog yazıları ve internet sitesi içerikleriyle bilgilendirilecektir. |
Tedbir 379.7. Ödemeler alanında verimliliği ve birlikte çalışabilirliği destekleyecek adımlar atılmaya devam edilecek, sektörde faaliyet gösteren tüm kuruluşların kurumsallık seviyesi ve güvenlik düzeyi artırılacak ve bankalar ile banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcıları arasında rekabeti engelleyici uygulamaların oluşmasını engelleyecek tedbirler alınacaktır. |
1. Ödemeler alanında faaliyet gösteren banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcılarının yasadışı faaliyetlerde kullanılmasının önlenmesi amacıyla yürütülen çalışmalar sürdürülecek ve yılda en az iki defa MASAK’la toplantı yapılacaktır. |
Tedbir 379.9. Finans sektöründe ortak dijital altyapı kullanımı ve çeşitli operasyonların ortaklaştırılması yoluyla maliyetlerin azaltılması sağlanacak, bankaların ve banka dışı finansal kuruluşların ihtiyaç duydukları altyapılara eşit şartlarda ulaşmaları için gerekli önlemler alınacaktır. |
1. Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının bilişim altyapıları için topluluk bulutu hizmetini güvenli bir şekilde kullanabilmeleri kapsamında topluluk bulutu katılımcıları ve topluluk bulutu sağlayıcıları için uygunluk değerlendirmeleri gerçekleştirilecektir. |
Finansal sektörde sürdürülebilirlik çalışmaları desteklenecek, Çevresel, Sosyal ve Yönetişimsel (ÇSY) kriterlere yönelik farkındalık artırılarak sürdürülebilir finans alanında yeni ürün ve hizmetler geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.380) | |
Tedbir 380.1. Sürdürülebilirlik ve emisyon verilerinin sunumunda standardizasyon sağlanacak, bu veriler paylaşıma açılacaktır. |
1. Yatırımcıların ve şirketlerin sürdürülebilirlik risk ve fırsatlarını takip edebilmeleri için Kurumsal Yönetim Tebliğinin ekinde yer alan Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi uluslararası standartlarla uyumlu olarak güncellenecektir. |
Tedbir 380.3. Bankacılık sektörü için sürdürülebilir bankacılık, geçiş planları ve iklim risklerinin yönetimi konularında düzenleme yapılacaktır. |
1. İklimle Bağlantılı Finansal Risklerin Etkin Yönetimine İlişkin Rehber hazırlanacak ve yürürlüğe konulacaktır. 2. Bankaların yeşil dönüşüm sürecine katkı düzeylerini ölçmek amacıyla yeşil varlık oranı hesaplanmasına yönelik düzenleme hayata geçirilecektir. |
Tedbir 380.4. Finansal otoritelerin sürdürülebilir finans konusundaki kurumsal kapasiteleri artırılacaktır. |
1. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları çoğunlukla işbirliği yapılacak kurumların düzenlemesine tabi olan işletmeleri kapsayacağından, ilgili kamu kurumlarının standartlara yönelik bilgi kapasitesi geliştirilecektir. 2. Sürdürülebilirlik raporlarının Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarına uygunluğuna dair güvence denetimi yürütecek olan sürdürülebilirlik denetçilerinin yetkilendirilmesi çerçevesinde, sürekli eğitim programları hazırlanacak ve denetçiler sürekli eğitim programlarına tabi tutulacaklardır. |
Tedbir 380.6. Reel sektörün sürdürülebilir finansa yönelik farkındalık ve bilgi düzeyinin artırılmasına ilişkin çalışmalar yapılacaktır. |
1. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının genel kabul görmesine yönelik olarak Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması Eğitimi verecek olan eğitim kuruluşları akredite edilecektir. |
Tedbir 380.8. Ekonomik faydanın yanı sıra sosyal ve çevresel fayda oluşturulmasına yönelik sosyal etki tahvilleri ve mavi bonolar gibi “etki yatırımı” araçları geliştirilecek ve kullanımı yaygınlaştırılacaktır. |
1. Türkiye Kalkınma Fonu nezdinde Etki Fonu kurulacak ve bu kapsamda toplumsal problem noktalarında sürdürülebilir şekilde fayda temin eden şirketlerin (deprem bölgesindeki firmalar dâhil) desteklenmesi sağlanacaktır. |
Tedbir 380.9. Sürdürülebilir finansman araçlarına kurumsal yatırımcı talebinin güçlendirilmesi için sorumlu yönetim çerçevesi oluşturularak uygulamaya geçirilecektir. |
1. 2024 yılında yayımlanan Sorumlu Yönetim İlkeleri kapsamında fon kurucusu portföy yönetim şirketlerinin raporlama standardı belirlenecektir. |
Finansal istikrarın güçlendirilmesi amacıyla kurumsal altyapı iyileştirilecek, serbest piyasanın işleyişini bozabilecek müdahalelerden kaçınılacaktır. (Kalkınma Planı p.381) |
|
Tedbir 381.1. Bankacılık sektörünün sermaye yeterliliğine ilişkin Basel III Final düzenlemelerine uyum sağlanacaktır. |
1. Basel III Final düzenlemeleri paketi ile getirilen değişikliklere uyum sağlanacaktır. |
Tedbir 381.4. Mali suçlarla mücadele güçlendirilecektir. |
1. MASAK’ın teknik alt yapısı güçlendirilecek ve idari yapısında iyileşme sağlanacaktır. |
Katılım finansa ilişkin uygulamalar ve mevzuat altyapısı geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.382) |
|
Tedbir 382.2. Katılım finansı destekleyici mekanizmalar tesis edilecektir. |
1. Uluslararası Katılım Finans Tahkim Merkezinin hayata geçirilmesine yönelik çalışmalar tamamlanacaktır. 2. Uluslararası İslami Altyapı ve Likidite Kuruluşunun hayata geçirilmesine yönelik çalışmalar tamamlanacaktır. 3. Katılım finans derecelendirme sistemine ilişkin hazırlık çalışmaları tamamlanacaktır. |
Tedbir 382.6. Katılım sigortacılığının ve katılım emeklilik planlarının kapsayıcılığı geliştirilecektir. |
1. Katılım sigortacılığı ve katılım emeklilik faaliyetlerine ilişkin ulusal ve uluslararası uygulama ve standartlarla uyumlu mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır. |
İstanbul Finans Merkezinin finansal piyasaların derinleşmesine daha etkin bir biçimde katkı vermesi sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.383) |
|
Tedbir 383.1. İstanbul Finans Merkezinin uluslararası finans sistemine entegrasyonu güçlendirilecektir. |
1. Finans piyasasına nitelikli işgücü temini için İFM Finans Akademisi kurulacaktır. 2. İstanbul’un küresel bir finans merkezi olmasını sağlayacak strateji ve politikalar çerçevesinde Tanıtım ve İletişim Stratejisi hazırlanacaktır. 3. İFM’nin küresel anlamda tanıtımına ve işbirliği geliştirilmesine katkı sağlamak amacıyla uluslararası kurumlara üye olunacak ve diğer uluslararası finans merkezleri ile ortak çalışmalar yapılacaktır. 4. İFM’de faaliyet gösteren katılımcılar ile ilgili tüm bürokratik süreçlerin hızlandırılmasına yönelik kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili birimlerinin yer alacağı Tek Durak Büro hayata geçirilecektir. 5. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yönelik ikincil düzenleme çalışması yapılacaktır. 6. İkincil düzenlemenin yayımlanmasının ardından kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdinde yerinde inceleme çalışmaları yapılarak yetkilendirme süreci tamamlanacaktır. |
Yıllık program, tüm kesimler için öngörülebilirliği artıran bir yol haritası niteliğindedir. Bakıldığında Yıllık Programın performans göstergeleri, Kalkınma Planı ve OVP’de yer alan hedeflerin yanı sıra program bütçe yaklaşımının gerektirdiği bağlantıları da içermektedir. Somut, ölçülebilir ve bir yıllık zaman diliminde tamamlanabilecek faaliyet, proje, iş ve işlemlerden oluşan Yıllık Program tedbirleri üçer aylık dönemler halinde izlenmekte ve değerlendirilmektedir
Bununla birlikte 2025 yıllık programın finansal ekosistem açısından bir önceki yılın program hedeflerini önemli ölçüde devam ettirdiği görülmektedir. Bu açılardan hem gidişat hem de 2025 yılındaki jeopolitik gerginliklerin getireceği şartlar da göz önüne alınarak mali piyasalar için ihtiyatlı bir yaklaşımla yukarıdaki proje ve faaliyetlerin belirlendiği söylenebilecektir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”