Türev İşlemlerde BSMV İstisnasının Kapsamı 01.01.2018 Tarihinden İtibaren Genişliyor

6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 28 inci maddesine göre “Banka ve sigorta şirketlerinin 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV)’ne tabidir.”

Aynı Kanun’un 29 uncu maddesinde ise BSMV’den istisna edilen işlemler sayılmış olup, bu maddenin 1 inci fıkrasının (p) bendinde, “arbitraj muameleleri ile Türkiye’de kurulu borsalarda gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine ilişkin muameleler ve bu muameleler sonucu lehe alınan paralar BSMV’den istisna tutulmuştur.” hükmü bulunmaktaydı.

05.12.2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “7061 Sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”’un 11 inci maddesi ile yukarıda verilen istisna maddesinde değişiklik yapılarak “Türkiye’de kurulu borsalarda gerçekleştirilen” ibaresi madde metninden çıkarıldı. Böylece işlemin yapıldığı yere bakılmaksızın vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri sonucu lehe alınan paralar banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna edilmiş oldu. Bu değişiklik 7061 sayılı Kanun’un yayım tarihi olan 05.12.2017 tarihini izleyen ay başında yani 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecek.

Bu kapsamda, 01.01.2018 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) yalnızca Türkiye’de kurulu borsalarda gerçekleştirilen türev işlemler değil, işlemin yapıldığı yere bakılmaksızın tüm türev işlemlerden, diğer bir ifadeyle tezgahüstü türev işlemlerden bankalar lehine kalan tutarlar da BSMV’den istisna edilecek.

Önceki uygulamada, istisna kapsamına girmeyen türev işlemlerin vergilendirilmesi 89 Seri No’lu Gider Vergileri Genel Tebliği’nde yapılan açıklamalar çerçevesinde belirleniyor ve dövizin TL veya döviz ile değişimini öngören ve bir tarafa alım, diğer tarafa da satış hakkı/yükümlülüğü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde; sözleşme vadesinde söz konusu sözleşme yükümlülüklerinin fiziki olarak yerine getirilmesi (sözleşmenin fiziki teslim ile sonuçlanması),  durumunda, işlem bir kambiyo muamelesi olarak değerlendirilerek %0 oranında BSMV uygulanıyor;

– sözleşmenin vade tarihinde, tarafların sözleşme dolayısıyla lehe aldıkları parayı hesaplayıp ödemek suretiyle sözleşmeyi sonlandırmaları halinde (nakdi uzlaşı) ise, bu işlemler kambiyo muamelesi kapsamında değerlendirilmeyip bu tip işlemlerde sözleşme dolayısıyla lehe alınan paranın hesaplanması ve bu tutar üzerinden %5 oranında BSMV hesaplanması gerekiyordu.

Yapılan değişiklikle vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin yapıldığı yere (yurtiçi, yurt dışı borsalar ve tezgahüstü piyasalar) ve işlemin fiziki veya nakdi uzlaşı ile sonlandırılmasına bakılmaksızın bu işlemlerden banka ve sigorta şirketleri lehine kalan paraların BSMV’den istisna edilmesi sağlanmış ve işlem maliyetleri düşürülmüş oldu.

Yapılan değişikliğe ilişkin henüz bir Maliye Bakanlığı Tebliği yayımlanmamış olmakla birlikte ilgili istisna maddesinin değişmeden önceki haline ilişkin 87 ve 89 Seri No’lu Gider Vergileri Genel Tebliğleri’nde yapılan açıklamalarda, istisna kapsamına sadece vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri dolayısıyla BSMV mükellefleri (banka ve bankerlerle sigorta şirketleri) tarafından lehe alınan paraların girdiği, söz konusu sözleşmelerin alım satımına aracılık işlemleri ve bu sözleşmelerin alım satım işlemleri nedeniyle Takasbank’a yatırılan nakdi teminatların nemalandırılması dolayısıyla lehe alınan paraların istisna kapsamında olmadığı belirtilmişti.

Yine bu konuda 89 Seri No’lu Gider Vergileri Tebliği’nde yapılan açıklamada, Türkiye’de kurulu borsalarda yapılan opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri ile opsiyon hakkının satılması dolayısıyla lehe alınan paraların (opsiyon primi) istisna kapsamına girdiği; ancak, sözleşme işlemlerine ilişkin nakdi teminatların Takasbank’a yatırılması suretiyle lehe alınan paraların istisna kapsamına girmediği, BSMV’ye tabi tutulması gerektiği; diğer taraftan, bankaların Takasbank nezdinde zorunlu olarak bulundurdukları teminat tutarlarının nemalandırılması karşılığında lehe aldıkları paraların, bankalar arası mevduat muameleleri sonucu lehe alınan para olarak %1 oranında BSMV’ye tabi olduğu belirtilmişti.

Dolayısıyla, farklı bir açıklama yapılmadığı sürece bu sözleşmelerin alım / satımına aracılık faaliyetlerinden lehe kalan tutarlarla (örneğin işlem aracılığı, emir iletimine aracılık faaliyetleri kapsamında banka müşterilerinin yurt içi ya da yurt dışı borsalarda işlem gören vadeli sözleşmeleri alım satımına bankaların aracılık etmesinden kaynaklanan komisyonların), bu işlemler karşılığı teminata verilen tutarların nemalandırılmasından banka ve sigorta şirketlerine lehine kalan tutarların BSMV’den istisna edilmemesi gerekmektedir.

BSMV’de vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi için bir muamele yapılması ve bu muamele sonucu lehe para kalması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Dolayısıyla BSMV’de her işlem tek başına bağımsız olarak dikkate alınmakta ve o işlem sonucu lehe alınan para vergilendirilmektedir. Diğer bir deyişle, bir işlem neticesinde gelir elde edilmemişse (lehe para kalmamışsa) BSMV’ye tabi bir matrah da bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak, BSMV’ye tabi her işlem tek başına ele alınmakta, işlem sonucunda lehe para kalmışsa BSMV doğmakta, kalmamışsa veya zarar edilmişse doğmamaktadır. Vergilemede işlem esas alındığından, vergiye tabi matrah bulunurken, bir işlemden elde edilen gelirden, başka bir işlemden elde edilen zarar düşülmesi imkanı bulunmamaktadır.

Saygılarımızla,

7061 SAYILI BAZI VERGİ KANUNLARI İLE DİĞER BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

6802 SAYILI GİDER VERGİLERİ KANUNU (KANUNDA 05.12.2017 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN İŞLENDİĞİ HALİ)