Türev Araç İşlemlerine Taraf Olan Tüzel Kişilerin Takasbank’tan LEI (Tüzel Kişi Kimlik) Kodu Temin Etmesi Zorunluluğu

16 Kasım 2018 tarihli yazımıza konu ettiğimiz Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun “Veri Depolama Kuruluşuna Yapılacak Raporlamalara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (IV-87.1)” (Tebliğ)’i uyarınca SPK tarafından “Veri Depolama Kuruluşu” olarak görevlendirilen Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK)’ye türev araç işlemlerine ilişkin yatırım kuruluşları tarafından yapılacak raporlamalar Aralık 2018 ayı başında başladı.

Tebliğ uyarınca öngörülen raporlamalar kapsamında tezgahüstü piyasalarda gerçekleştirilen türev araç sözleşmelerinin yanı sıra organize piyasalarda işlem gören türev araç sözleşmeleri de bulunuyor.

İlgili yazımızda da belirttiğimiz gibi raporlamalarda; türev araç sözleşmelerine taraf olan ve nihai faydalanıcısı olan tüzel kişileri tanımlamak için bu Tebliğ’de belirlenen süre içerisinde temin edilecek LEI (Legal Entity Identifier) kodunun kullanılması gerekiyor.

“Kimlik kodu kullanma zorunluluğu

MADDE 13 – (1) Raporlamalarda; yatırım kuruluşları, türev araç sözleşmelerine taraf olan ve nihai faydalanıcısı olan tüzel kişiler, raporlama yükümlülüğünü devralarak VDK’ya raporlamada bulunan kuruluşlar ile MKT ve takas üyesi tüzel kişileri tanımlamak için bu Tebliğde belirlenen süre içerisinde temin edilecek LEI Kodu kullanılır.

(2) Raporlamalarda, LEI Koduna sahip olmayan tüzel kişi tarafları tanımlamak için, taraflarca LEI Kodu temin edilene kadar bu kişilere ait MKK sicil numarası, MKK sicil numarasının bulunmadığı durumlarda vergi kimlik numarası; bunların bulunmadığı durumlarda, bu kişilere ait ISO 9362 ile uyumlu BIC Kodu, BIC Kodunun bulunmadığı durumlarda ise müşteri numarası kullanılır.”

LEI kodu teminine ilişkin süre ise Tebliğ’in “LEI Kodu kullanımına ilişkin geçiş hükmü” başlıklı Geçici 3 üncü maddesinde aşağıdaki şekilde verilmiş:

“LEI Kodu kullanımına ilişkin geçiş hükmü

GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 13 üncü madde uyarınca yatırım kuruluşları ve MKT’ler hariç LEI Kodu temin etmesi gereken tüzel kişiler, VDK’ya ilk raporlama yaptıkları tarihten itibaren bir ay içinde LEI Kodunu alırlar ve beş iş günü içinde VDK’ya bildirirler.

(2) VDK üyelerinin VDK’ya üyelik başvurusu sırasında tüzel kişi kimlik kodu alması zorunludur.”

Aslında yukarıdaki geçici maddeden türev araç sözleşmelerine taraf oldukları için LEI kodu alması gereken tüzel kişilerin bu kodu hangi tarihe kadar temin etmeleri gerektiği net olarak anlaşılmıyor. Geçici Madde 3’ün ilk fıkrasında, yatırım kuruluşları ve MKT’ler hariç LEI Kodu temin etmesi gereken tüzel kişilerin, VDK’ya ilk raporlama yaptıkları tarihten itibaren bir ay içinde LEI Kodunu alacakları ve beş iş günü içinde VDK (MKK)’ya bildirecekleri söyleniyor. Ancak, bu maddenin yazımı daha çok VDK’ya doğrudan raporlama yapacak tüzel kişiler düşünülerek yapılmış gözüküyor. Bununla birlikte geçici maddenin ikinci fıkrasında da, VDK üyelerini kapsar bir yazım yapıldığını düşünürsek, ilk fıkradaki sürelerin VDK raporlamalarına giren tüzel kişilerin raporlama başladıktan itibaren ilk bir ay içinde bu kodu almaları gerektiği sonucuna varılabilir.

Bu durumda;

– yatırım kuruluşları için 30.11.2018 tarihinden itibaren akdettikleri türev araç sözleşmeleri için MKK raporlama yükümlülüğünün 03.12.2018 tarihinde başladığı göz önüne alınırsa bu raporlamalarda yer alan türev araç sözleşmelerine taraf olan yatırım kuruluşları ve MKT’ler hariç diğer tüzel kişiler için LEI kodu temini son süresinin 03.01.2019 tarihi;

– akdedilme tarihlerine bakılmaksızın 30.11.2018 tarihi itibarıyla hala sonuçlandırılmamış olan sözleşmeler ile 01.01.2018 tarihinden sonra akdedilmiş ve 30.11.2018 tarihi itibarıyla sonuçlandırılmış ya da sonlandırılmış olan sözleşmeler için ise en geç 01.01.2019 tarihine kadar MKK raporlama yükümlülüğü bulunduğu için de bu raporlamalarda yer alacak türev araç sözleşmelerine taraf olan yatırım kuruluşları ve MKT’ler hariç diğer tüzel kişiler için LEI kodu temini son süresinin 01.02.2019 tarihi olduğu söylenebilir. Yine de LEI kodu temini için son sürenin ne olduğu açıklığa kavuşturulması gereken bir konu.

Takasbank, merkezi karşı taraf (MKT) hizmeti verdiği Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP)’nda 01.01.2018-30.11.2018 döneminde gerçekleştirilen işlemlere ilişkin Takasbank tarafından 01.01.2019 tarihine kadar MKK’ya yapılacak raporlama için yatırım kuruluşlarından

– LEI almış ancak MKK’ya bildirilmemiş olan müşterileri için MKK nezdindeki hesap bilgisinin LEI bilgisi işlenerek 28.12.2018 tarihine kadar güncellenmesini,

– henüz LEI almamış müşterilerinin de 28.12.2018 tarihine kadar LEI kodunu temin etmelerinin sağlanarak MKK nezdindeki hesap bilgilerine bu kodların işlenmesini

istedi.

Türev araç işlemlerine taraf olan tüzel kişilerin LEI kodunu Takasbank’tan nasıl temin edeceklerine ilişkin süreç ise Takasbank’ın 25 Aralık 2018 tarihli e-posta mesajı ile yatırım kuruluşlarına duyuruldu ve LEI kodu taleplerinde bu e-posta mesajı ekindeki dokümanın dikkate alınması, yatırım kuruluşlarının LEI kodu alması gereken tüzel kişi müşterileri ile bu bilgilerin paylaşılması gerektiği belirtildi.

Bu çerçevede, tüzel kişilerin Takasbank’tan LEI kodu temin etmeleri için izlemeleri gereken süreç aşağıda yer alıyor. Yatırım kuruluşlarının bu süreci tüzel kişi müşterilerine bildirerek ilgili müşterilerinin LEI kodunu temin etmelerini sağlamaları ve bu bilgiyi müşterinin MKK nezdindeki hesap bilgilerine işlemleri gerekiyor.

Tebliğ’in 13/2 fıkrası uyarınca raporlamalarda, LEI Koduna sahip olmayan tüzel kişi tarafları tanımlamak için, taraflarca LEI Kodu temin edilene kadar bu kişilere ait MKK sicil numarasının, MKK sicil numarasının bulunmadığı durumlarda vergi kimlik numarasının; bunların bulunmadığı durumlarda, bu kişilere ait ISO 9362 ile uyumlu BIC Kodunın, BIC Kodunun da bulunmadığı durumlarda ise müşteri numarasının kullanılması gerekiyor.

Saygılarımızla,

Hamdi GİRGİN

“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”

LEI KODU NASIL ALINIR? (25 ARALIK 2018 TARİHLİ TAKASBANK DOKÜMANINDAN ALINMIŞTIR)

LEI Kodu Nasıl Alınır?

1. Adım: Kullanıcı Kaydı Oluşturma

LEI kodu başvuruları www.leiturkey.com üzerinden yapılır.

LEI kodu başvurusu için sisteme girebilmek ve kayıt işlemlerini tamamlayabilmek için öncelikle “Kayıt Ol” butonu üzerinden hesap oluşturmanız gerekmektedir.

Oluşturduğunuz kullanıcı kodu ile LEI başvurusunda bulunabilir ve daha sonra yenileme, güncelleme gibi LEI kod işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.

Hesap oluşturma tüzel kişilerin temsilcileri veya vekil olarak atadıkları üçüncü taraflar tarafından gerçekleştirilebilir.

2. Adım: LEI Kod Talep Formunun Doldurulması

Yetkili kullanıcı kodunuz aracılığıyla, “LEI Başvuru/Güncelleme İşlemleri” menüsü altında yer alan “Kod İşlemleri -Yeni LEI Kod Talep/Transfer Girişi” alt menüsü üzerinden istenilen bilgileri eksiksiz ve doğru olarak doldurulması gerekmektedir.

Form doldurulduktan sonra “Formu Kaydet” ya da “Formu Kaydet ve Ödeme Yap” seçenekleri seçilmelidir. İlgili seçenekler seçildikten sonra form incelenmek üzere sistem tarafından otomatik olarak Takasbank’a iletilmektedir.

Başvurunuzun işleme alınabilmesi için ödeme yapmanız gerekmektedir. Başvurunuz ödeme yapılmadığı takdirde 10 gün içerisinde otomatik olarak iptal edilecektir.

3. Adım: Ödeme İşlemleri

Başvuru talebinize ilişkin ödeme tutarını aşağıda yer alan “Ödeme Bekleyen Kod Talimatlarım” altında ilgili talimatı seçerek görüntüleyebilirsiniz. LEI kod tahsis bedelini kredi kartı ya da EFT ile ödeyebilirsiniz.

• Kredi kartı ile ödeme “Ödeme Bekleyen Kod Talimatlarım” sayfası üzerinden yapılmaktadır.
• EFT ile ödeme Türkiye İş Bankası A.Ş. Borsa şubesindeki İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. hesabına (IBAN: TR 020006 4000 0011 1250 0259 75) yapılmalıdır.

LEI kod tahsis ücreti 350 TL + BSMV’dir.

4. Adım: Belge Kontrolü

LEI kod talep formunda belirttiğiniz bilgilerinin doğruluğunun kontrol edilebilmesi için ekli belgeleri lei@takasbank.com.tr adresine göndermeniz gerekmektedir.

i. Ticaret odası faaliyet belgesi / Ticaret Sicil Gazetesi

ii. Başvuru formunda belirtilen kurum yetkililerinin T.C. Kimlik No sunun ve isminin geçtiği imza sirküleri

iii. Doğrudan ve Nihai ana ortağa ait bilgilerin yer aldığı belgeler, konsolide bütçe, ilgili faaliyet raporları (gerçek kişiler ise hazirun cetveli veya bilginin yer aldığı ticaret sicil gazetesi görüntüsü)

iv. Başka kurum adına başvuru yapılıyor ise yetkili olunduğuna dair belge

v. EFT ile yapılan ödemeler için ödeme dekontu

vi. Diğer destekleyici dokümanlar

5. Adım: LEI Kodu Tahsisi

Takasbank tarafından tüm şartların yerine getirildiğinden emin olunduktan sonra başvuru onaylanır.

Tahsis edilen LEI kodu Takasbank tarafından başvurana ve diğer tüzel kişi yetkililerine otomatik olarak e-posta ile gönderilir.