Tüketiciler için 7.000 TL Üzeri Ödemelerde Yeni Dönem!

Ülkemizde vergi kaybını önleme, haksız rekabeti engelleme ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele açısından tahsilat ve ödemelerin tevsiki büyük önem taşımaktadır. Bu düzenlemelerle vergi gelirlerinin artırılması, kamu hizmetlerinin daha etkin bir şekilde finanse edilmesi ve ekonomik faaliyetlerde şeffaflığın sağlanması amaçlanmaktadır. Bu nedenle, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tahsilat ve ödemelerin belgelendirme zorunluluğuna ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır.

Bilindiği üzere, 24.12.2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin mevcut 8.000 TL’lik had, 2016 yılından itibaren geçerli olmak üzere 7.000 TL’ye indirilmiştir. Buna göre, tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini finansal kurumlar (Bankalar, PTT, Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları) aracılığıyla gerçekleştirmeleri ve bu işlemleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunluluğu 2016 yılından bu yana uygulanmaktadır. Bu Tebliğ uygulaması bakımından “tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar”; Vergi Usul Kanunu’nun 232. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarları, serbest meslek erbabını, kazançları basit usulde tespit edilen tüccarları, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçileri ve vergiden muaf esnafı kapsamaktadır.

Yeni Düzenleme: 572 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

02.08.2024 tarihli ve 32620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna dair yetkinin kapsamı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla genişletilmiştir. Bu doğrultuda 18.10.2024 tarih ve 32696 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 572) ile “mükellef olmayan kişilerin” de 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini finansal kurumlar aracılığıyla gerçekleştirmeleri zorunlu hale getirilmiştir.

Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.

Yeni düzenlemeyle birlikte artık tüketiciler de, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan yapacakları alımlarına ilişkin 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapacaklardır.

Örnek: Kamu kurumunda memur olarak çalışan Bay (A) evinde kullanmak üzere, beyaz eşya perakende ticareti ile uğraşan (B) Ltd. Şti.’nden 20.000 TL tutarında bir buzdolabı satın almıştır. Söz konusu buzdolabının tutarı 7.000 TL’lik haddi aştığından bu işleme ait tahsilat ve ödemenin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir. Söz konusu tahsilat ve ödemede tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda memur Bay (A) ve (B) Ltd. Şti.’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

Finansal Kurumda Hesabı veya Kartı Bulunmayanların Yapacakları İşlem

Tevsik zorunluluğu kapsamındaki ödemelerin tahsilatı yapanın hesabına, bizzat aracı finansal kurumların şubelerine gidilmek ve işleme ait açıklamalara da yer verilmek suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacaktır.

Örnek: Herhangi bir banka hesabı veya kredi kartı bulunmayan Bay (C), mobilya perakende ticareti ile uğraşan (D) Ltd. Şti.’den 15.000 TL tutarında bir masa satın almıştır. Bay (C) söz konusu ödemeyi gerçekleştirmek için (D) Ltd. Şti.’nin hesabının bulunduğu bankanın bir şubesine gitmiş, işleme ait açıklamalara yer vermek ve karşılığında banka dekontu almak suretiyle ödemeyi yerine getirmiştir. Bu durumda tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacak ve Bay (C) ile (D) Ltd. Şti.’ne ceza uygulanmayacaktır.

Bir başka deyişle herhangi bir finansal kurumda hesabı veya kredi kartı bulunmayan kişi,  tevsik zorunluluğuna uyabilmek için, bir finansal kurum aracılığıyla, tahsilatı yapanın hesabına doğrudan ödeme yapması gerekecektir. Bu işlem, finansal kuruma gidilerek ve ödemeye dair gerekli açıklamaların yapılmasıyla gerçekleştirilecektir.

Örnek: Herhangi bir banka hesabı veya kredi kartı bulunmayan Bay (E), cep telefonu perakende ticareti ile uğraşan Bay (F)’den 25.000 TL tutarında bir cep telefonu satın almıştır. Bay (E) söz konusu cep telefonunun bedelini işlem anında nakit olarak Bay (F)’ye ödemiştir. Bay (F) ise söz konusu tutarı banka şubesine giderek kendi hesabına yatırmıştır. Bu durumda tevsik zorunluluğuna uyulmamış olacak ve Bay (E) ile Bay (F)’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı Dışında Kalanlar

Mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler, işlem tutarı 7.000 TL’yi aşsa dahi tevsik  zorunluluğu kapsamı dışındadır. Mükellef olmayanların yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemler de tevsik zorunluluğu dışında bırakılmıştır.

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanlarında yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeleri aracı finansal kurumlar kanalıyla yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak düzenlenecek faturalara söz konusu kişilerin pasaport numarasının yazılması ve bu kapsamda nakit tahsil edilen tutarların, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanması zorunludur.

Ceza Uygulaması

Zorunluluğa uymayanlara, her bir işlem başına 5.000 TL’den az olmamak kaydıyla, işlem tutarının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir. 572 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 7.000 TL’yi aşan tutardaki tahsilat ve ödemenin finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunluluğunun kapsamına alınan “mükellef olmayan kişiler” açısından değerlendirdiğimizde, spot mağazadan 10.000 TL’ye çamaşır makinesi alan bir tüketici, ödemenin elden yapıldığı tespit edildiğinde, ödeme tutarının %10’u asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığı için 5.000 TL özel usulsüzlük cezası ile karşılaşacaktır. Alışveriş tutarının 70.000 TL olması durumunda ise 7.000 TL ceza uygulanacaktır. Tevsik zorunluluğuna uymayanların, durumu kendiliğinden ve ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde vergi dairesine bildirmeleri halinde ceza uygulanmayacaktır.

Sonuç

7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu, kayıt dışı ekonomiyle mücadele ve vergi kaybının önlenmesi açısından hayati bir öneme sahiptir. 572 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bu zorunluluğun kapsamını genişleterek mükellef olmayan kişileri de (tüketicileri) içermiştir. Bu durum, tüketicilerin de finansal işlemlerini belgelendirme konusunda daha dikkatli olmalarını ve 7.000 TL’yi aşan alışverişlerinde nakit yerine banka veya kredi kartı gibi ödeme araçlarını tercih etmelerini gerektirecektir. Ancak,  yeni düzenlemenin bazı zorlukları da beraberinde getirebileceği unutulmamalıdır. Özellikle kırsal kesimlerde veya teknolojik altyapının yetersiz olduğu bölgelerde yaşayan veya finansal okuryazarlığı düşük olan kişilerin finansal kurumlar aracılığıyla işlem yapmaları zor olabilir. Ayrıca, yeni düzenlemeye uyum sağlamak bazı işletmeler ve tüketiciler için ek maliyetler getirebilir. Vatandaşların yeni düzenleme hakkında bilgilendirilmesi için farkındalık kampanyaları yapılması, finansal kurumlara erişimin kolaylaştırılması ve ödeme yöntemlerinin çeşitlendirilmesi gibi adımlar atılabilir. Sonuç olarak, Vergi adaleti ve ekonomik istikrar açısından büyük önem taşıyan bu düzenlemenin başarılı uygulanması, ülkemize önemli faydalar sağlayacaktır.

Saygılarımızla,

Vahdet Deniz AKÇAOĞLU

“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”

Vahdet Deniz AKÇAOĞLU

Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.