Ticari Müşteri Kredi Tahsis ve Kullandırım Ücretlerine Dair Değişiklikler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/26), 23.09.2022 tarihli ve 31962 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Aynı zamanda TCMB internet sitesinde yayımlı Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Uygulama Talimatı’nda da bu doğrultuda güncelleme yapılmıştır.
Söz konusu Tebliğ ve Uygulama Talimatı ile getirilen değişikliklere aşağıda yer veriyoruz:
- Kredi tahsis ücreti için mevcutta tek bir üst sınır varken “ilk limit tahsisi” ve “limit yenilemeleri” olarak ikili bir ayrıma gidilmiştir.
Hafızamızı tazeleyecek olursak Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Uygulama Talimatı’nda “kredi tahsis ücreti”, kredi riski oluşturabilecek tüm nakdi ve gayri nakdi krediler için ticari müşteriye limit tahsisi yapılması, tahsis edilen limitlerin yenilenmesi ve güncellenmesi durumlarında yapılan istihbarat, mali analiz ve değerlendirme çalışmalarına istinaden alınan ücret olarak tanımlanmıştır. Baktığımızda ilk limit tahsisi veya yenileme / güncelleme fark etmeksizin kredi tahsis ücretleri için tahsis edilen kredi limitinin on binde yirmi beşini geçemeyeceğine dair mevcutta tek bir ücret sınırı bulunmaktaydı. Değişiklikle Bankaların ticari müşteriden alabileceği kredi tahsis ücreti tavan sınırı için “ilk limit tahsisinde” ve “limit yenilemelerinde” olmak üzere ikili bir ayrıma gidilmiştir.
- Limit yenilemelerinde yenilenen limitin yüzde 0,125’ini geçemeyeceğine dair üst sınır getirilmiştir.
Bilindiği üzere kredi tahsis ücretleri, akreditif ve banka kabul ve avali dahil dış ticaret kapsamında yer alan tüm gayri nakdi krediler ve ticari kredi kartları da dahil olmak üzere kredi riski oluşturabilecek tüm kredi limitlerine karşılık alınır. Değişiklikle kredi tahsis ücretleri limit yenilemelerine ilişkin yeni bir ücret sınırı konularak yenilenen limitin yüzde 0,125’ini geçemeyeceğine dair kural getirilmiştir.
Bununla birlikte kredi tahsis ücretleri “ilk limit tahsisinde” ticari müşteriden alınacak ücretin tavan sınırı için herhangi bir esaslı değişikliğe gidilmeksizin yüzdesel bir şekilde ifade etme tercihinden hareketle yöntem olarak Tebliğin diğer kısımlarıyla uyumlu olması açısından düzenlemeye gidilmiştir. Böylelikle kredi tahsis ücretleri “ilk limit tahsisinde” alınacak ücret için tahsis edilen kredi limitinin on binde yirmi beşi ibaresi kredi limitinin yüzde 0,25’ini geçemeyeceği yönünde şeklen düzeltilmiştir.
- Ticari müşteri limitinin yenilendiği ve artırıldığı durumlara ilişkin kurallar konulmuştur.
TCMB’ye şikâyetlerde hali hazırda tahsis edilmiş limitin süresinin dolmasına az bir süre kala veya dolduğunda, müşteri talebi olmaksızın limit süresinin uzatıldığı ve karşılığında ücret alındığı ifade edilmektedir. Bu doğrultuda limit tahsis veya yenileme talebi ticari müşteriden gelmediği müddetçe kredi tahsis ücreti alınamayacağına dair kural getirilmiştir.
Ticari müşteri limitinin artırıldığı durumlara ilişkin getirilen ek kurallar ayrıntılı olarak Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Uygulama Talimatı’nda “Limitin artırıldığı durumlarda ilave limitin üzerinden azami yüzde 0,25 oranında yeni bir kredi tahsis ücreti alınabilir. Limit tahsis veya yenileme talebi ticari müşteriden gelmediği müddetçe kredi tahsis ücreti alınamaz. Kredi tahsis ücreti ticari müşteriye tanınan kredi riski oluşturabilecek tüm kredi limitleri üzerinden hesaplanır. Azami kredi tahsis ücreti yıllık olup tahsis edilen limit süresinin ay sayısı dikkate alınarak oransal uygulanır. Kredi tahsis ücreti, tahsis dönemi içerisinde parçalı olarak tahsil edilebilir. Tahakkuk eden ancak tahsil edilemeyen kredi tahsis ücretleri takip eden yıllar içerisinde tahsil edilebilir.” şeklinde belirtilmektedir.
- Kredi kullandırım ücretinin tatbikinde sektörde yeknesaklık sağlanması açısından ek açıklamalar getirilmiştir.
Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Uygulama Talimatı’nda “kredi kullandırım ücreti”, tahsis edilen limitlerden nakdi kredi kullandırımına istinaden, rotatif kredilerde dönem sonlarında, diğer nakdi kredilerde her bir kullandırım anında tahakkuk eden ücret olarak tanımlanmıştır. Kredi kullandırım ücreti sadece nakdi kredilerden alınabilir, gayri nakdi kredilerden kullandırım ücreti alınamaz. Kredi kullandırım ücretinde rotatif krediler hariç mevcuttaki ücret sınırında herhangi bir değişikliğe gidilmemiş olup; mevcuttaki kullandırılan kredinin yüzde 1,10’unu geçmeyeceği kuralı devam ettirilmiştir. Kredi kullandırım ücretinde bir yıldan kısa vadeli kredi kullandırımlarında azami kredi kullandırım ücreti, vade gün sayısı dikkate alınarak ve oransal düşülerek uygulanacağına dair ek açıklama getirilmiştir.
Bununla birlikte borçlu cari hesap ve kredili mevduat hesabı gibi rotatif krediler için ise kullandırım ücretinin ilgili üç aylık dönemin ortalama kredi kullanım bakiyesinin on binde yirmi beşini geçemeyeceğine dair ücret sınırı; yüzdesel olarak ifade etme tercihinden hareketle yıllık bazda yüzde 1’ini geçemeyeceği yönünde şeklen düzeltilmiştir. Rotatif kredilere yönelik getirilen ek açıklamalara Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Uygulama Talimatı’nda “Ortalama kredi kullandırım bakiyesi hesaplanırken ilgili hesabın borçlu olduğu günlerin borç bakiyeleri toplanarak ilgili dönemin gün sayısına bölünür. Rotatif kredilerde kullandırım ücretinin bir yıldan kısa süreli dönemler için tahsil edilmesi durumunda dönem süresi dikkate alınarak söz konusu azami oran nispi olarak düşürülür. Bir yıldan uzun süreli dönemler için tahsil edilmesi durumunda ise söz konusu azami oran nispi olarak artırılır ve ilgili dönemin ortalama kredi kullandırım bakiyesine uygulanır. Rotatif krediler dışındaki nakdi kredi türlerinde, kullandırım ücreti her bir kullandırım anında tahakkuk eder, dönemsel olarak alınamaz.” şeklinde yer verilmektedir.
- Mali kuruluşlara menkul kıymet tesisine tabi kredi kullandırımları ücret sınırlamalarına tabidir.
Bilindiği üzere 10.06.2022 tarihinde yayımlanan Menkul Kıymet Tesisi Hakkında 2022/20 sayılı Tebliğ ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası (TL) cinsinden menkul kıymet tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, TL mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm hedeflerine göre belirlenen oranlarda menkul kıymet tesis etmektedir. İlk tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.
Menkul kıymet tesisine tabi kredilerin kullandırımı karşılığında mali kuruluşlardan alınabilecek ücretlerin Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 9.maddesindeki kredi tahsis ve kullandırımına ilişkin ücret sınırlamalarına tabi olduğu düzenlenmektedir. Söz konusu Tebliğ’de “mali Kuruluşlar” ile kastedilmek istenen ise bankalar ile Türkiye’de kurulu finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri ve tasarruf finansman şirketleridir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/26) – Karşılaştırma Cetveli:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
