SPK Tarafından Hazırlıkları Sürdürülen Düzenleme Çalışmaları (Temmuz 2021)
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Temmuz 2021’de internet sitesine eklenen 2020 Yılı Faaliyet Raporu’nun 81 ila 84 üncü sayfalarında “Devam Eden İkincil Düzenleme Çalışmaları” hakkında bilgi verilmektedir. Bu bakımdan 2020 yılı ilk yarısında 7222 ve 7247 sayılı Kanuni Düzenlemeler ile Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SerPK” veya “Kanun”) genel çerçevesi çizilen yapısal değişikliklere ilişkin ikincil düzenleme çalışmalarının SPK tarafından hazırlıklarının sürdürüldüğü de teyit edilebilmektedir. Bu açıdan Devletin 23.03.2021 tarihli Ekonomi Reformları Eylem Planı’nda SPK sorumluluğunda belirlenen eylemler için sermaye piyasalarıyla ilişkili aksiyonlarında hali hazırda devam etmekte ve hayata geçirilmekte olduğunu görmekteyiz. Nitekim çevreye olumlu katkı sağlayacak yatırımların finansmanının teşviki için “SPK Yeşil Tahvil ve Yeşil Kira Sertifikası Rehberi” eylemi hazırlıkları kapsamında SPK ve Dünya Bankası işbirliği ile “Yeşil Tahvil ve Yeşil Kira Sertifikası Çalıştayı” 28-30 Haziran 2021 tarihlerinde çevrimiçi olarak düzenlenmiştir. Sermaye piyasalarının güçlendirilmesi amacıyla belirlenen bahse konu eylemler ile ilgili detay bilgi için 14.03.2021 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Bununla birlikte 2021 ilk yarı yılı itibariyle salgının dünya piyasalarında olduğu gibi ülkemiz finansal piyasalarında da oluşturduğu olumsuzlukların en aza indirilmesine yönelik ortaya çıkan gerekliliklerin SPK nezdinde yakından takip edildiği ve hayata geçirilen tedbirlerin gözden geçirildiği bir yıl olduğunun da göz ardı edilmemesi gerekecektir.
Bu bağlamda SPK tarafından halen hazırlıkları devam eden ve yayımlanması beklenen ikincil düzenlemeleri SPK’nın 2020 Yılı Faaliyet Raporu’nda yer aldığı şekliyle aşağıda paylaşıyoruz:
“SPKn’na eklenen madde 31/B’ye ilişkin İkincil Düzenleme Çalışmaları
25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20.02.2020 tarihli ve 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile SPKn’a “Teminat yönetim sözleşmesi ve teminat yöneticisi” başlıklı madde 31/B eklenmiş olup, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan II-31/B.1 sayılı Sermaye Piyasası Araçlarının Teminat Varlıklı İhracına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ Taslağı 10.09.2020 tarihinde Kurulumuz internet sitesi aracılığıyla kamuoyunun görüşüne açılmıştır. Düzenleme ile teminat yöneticisinin görev ve sorumlulukları, teminat yönetim sözleşmesi, teminat yönetim sözleşmesine konu varlıklar başta olmak üzere çeşitli konularda belirleme yapılması ve madde 31/B uyarınca ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarına ilişkin hususların netleştirilmesi planlanmakta olup, ikincil düzenlemenin yayımlanmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir.
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Çalışmalar
Kurulumuzun III-48.3 sayılı Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;
- Girişim şirketlerinin tanımının genişletilmesi,
- Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO) tarafından üçüncü kişiler lehine tesis edilebilecek teminat, rehin, ipoteklere (TRİ) ilişkin esasların kurumsal yönetim düzenlemeleri çerçevesinde yeniden belirlenmesi,
- Girişim sermayesi yatırımlarına yönelik portföy yönetim hizmeti alınması ve girişim sermayesi yatırımları için performans ücreti ödenmesine ilişkin yeniden düzenleme yapılması,
- Sermaye ve borç karması finansmana ilişkin sözleşmenin asgari unsurlarının belirlenmesi planlanmaktadır.
Performans Tebliği’ne İlişkin Çalışmalar
- Eşik değer alt sınırına ilişkin düzenleme yapılması,
- Performans sunum raporuna ve dönemine ilişkin düzenlemeler yapılması,
- Unvanında “(Döviz)” ibaresi yer alan ve katılma payı alım satımı TL’nin yanı sıra pay grubu oluşturulmak suretiyle TCMB tarafından günlük alım satım kurları ilan edilen yabancı para birimleri üzerinden de gerçekleştirilebilen yatırım fonlarının performans sunumunun da ilgili pay grubu bazında uygulanan karşılaştırma ölçütüne/eşik değere göre yapılması hususuna açıklık getirilmesi planlanmaktadır.
Kitle Fonlamasına İlişkin Çalışmalar
Tek başına kayda değer bir etki yaratamayacak çok sayıda kişinin ufak meblağlar ile bir girişimi fonlamasına dayalı yeni nesil bir finansman aracı olan kitle fonlaması, birçok ülkede hızla büyümekte olup, konu, ülkemizde de yasal düzenlemeye kavuşturulmuş bulunmaktadır. Bu kapsamda, girişimcinin kitleye, kitlenin girişimciye erişimini kolaylaştıracak düzenli ve güvenilir bir yatırım ortamının sağlanması hedeflenmiştir.
Konuya ilişkin olarak, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile Kurulumuza tanınan yetkiler çerçevesinde ilk olarak düzenlenmesi uygun görülen ve yatırımcıların kitle fonlama platformları aracılığıyla fon toplayan girişimlere ortak olması esasına dayanan paya dayalı kitle fonlaması modeline ilişkin hazırlanan “III-35/A.1 sayılı Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği” (Tebliğ) 03.10.2019 tarihli ve 30907 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe alınmıştır.
Tebliğ uyarınca, platformların listeye alınabilmesi için paya dayalı kitle fonlaması faaliyetinin operasyonel işlemlerini yerine getirmeyi teminen Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) ve emanet yetkilisi ile sözleşme imzalaması ve bilgi işlem sistemleri ile teknolojik altyapısını bu kuruluşların belirlediği esaslar çerçevesinde uyumlaştırması gerekmekte olup, bahse konu hususların yerine getirilebilmesini sağlayacak sistem altyapısı MKK tarafından 31 Temmuz 2020 tarihinde tamamlanmıştır.
Ayrıca, Tebliğ kapsamında bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonun kitle fonlama platformları aracılığı ile toplanabilmesi amacıyla kampanya sayfasında ilan edilecek olan bilgi formlarına ilişkin standartlar, 10.09.2020 tarihinde Kurulumuz internet sitesinde ilan edilmiştir.
Dolayısıyla mevcut durumda, MKK ile entegrasyonunu tamamlayan ve diğer şartları yerine getiren platformların listeye alınmak üzere Kurulumuza başvuruda bulunması ve listeye alındıktan sonra platform üzerinden proje yayınlanması mümkündür.
Diğer taraftan, ikinci aşama olan borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin ise ikincil düzenleme çalışmaları devam etmektedir.
Kitle fonlaması modeli ile ülkemizde çekirdek ve erken aşama finansmana ihtiyaç duyan yenilikçi ve teknoloji odaklı işletmelerin ve girişimcilerin projelerinin internet üzerinden geniş bir yatırımcı kitlesince finanse edilmesinin önünün açılması; aynı zamanda yatırımcıların bu tip gelecek vaat eden girişimlere ortak olmak suretiyle finansal getiri elde edebilmelerine olanak tanınması amaçlanmaktadır.
Yatırım Hizmetlerine İlişkin Çalışmalar
Kurulumuzun III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;
- Robo danışmanlık uygulamaları ile yatırım danışmanlığı ve bireysel portföy yöneticiliği hizmetlerinin sunulmasına ilişkin ilke ve esasların belirlenmesi,
- Algoritmik ve yüksek frekanslı işlem gerçekleştiren yatırım kuruluşlarına yönelik belirlemeler yapılması,
- Bankalara pay birikimli hesap açma imkanının verilmesi,
- Kaldıraçlı işlemlere ilişkin deneme hesaplarının kullanımına ve pozisyonların başka aracı kurumlara taşınmasına yönelik yeni kuralların getirilmesi,
- Saklanan müşteri varlıklarına ilişkin olarak merkezi saklama kuruluşu ile günlük ve müşteri ile saklamacı kuruluş arasında yıllık olarak yapılacak mutabakat esaslarında değişiklik yapılması,
- Yatırım hizmetlerinin geliştirilmesi konusunda sektör tarafından önerilen hususlarda ve uygulamada karşılaşılan sorunlu konularda değişiklikler yapılması,
- Kısmi yetkili olmakla birlikte geniş yetkili aracı kurum kadar asgari özsermayeye sahip olan kurumların yüklenimde bulunarak halka arza aracılık edebilmesine imkan tanınması,
- Portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerini yürüten personelin bu faaliyetlerini yürütürken çıkar çatışması oluşumunu engellemeye yönelik esaslar getirilmesi planlanmaktadır.
Yatırım Kuruluşlarına İlişkin Çalışmalar
Kurulumuzun III-39.1 sayılı Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;
- Çıkar çatışması politikasına Avrupa Birliği mevzuatına uyum kapsamında yeni kuralların eklenmesi,
- Aracı kurumların ücretlendirme politikasına yönelik belirleme yapılması,
- Aracı kurumların uymaları gereken ilke ve esasların Avrupa Birliği mevzuatına uyum kapsamında genişletilmesi,
- Çerçeve sözleşmelerle ilgili ilke ve esasların mevcut koşullar çerçevesinde güncellenmesi,
- Müşterilerden alınacak ücret, komisyon, masraf ve cezai şartlar ile bunların müşterilere bildirilmesine ilişkin esasların belirlenmesi,
- Uygunluk testinin içeriğine ve uygulanmasına ilişkin yeni kural ve esasların getirilmesi,
- Faaliyet izinlerinden tamamen feragat edecek aracı kurumlar için uygulanacak esas ve kuralların kapsamının genişletilmesi,
- Aracı kurumların yan hizmet kapsamında sunabilecekleri diğer hizmet ve faaliyetlerin kapsamının genişletilmesi,
- Aracı kurumların Kamuyu Aydınlatma Platformu üzerinde şirket künyesi oluşturularak Kamuyu Aydınlatma Formu uygulamasına son verilmesi planlanmaktadır.
Yatırım Kuruluşlarının Belge ve Kayıt Yükümlülüğüne İlişkin Çalışmalar
Kurulumuzun III-45.1 sayılı Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ’de yapılacak değişiklikler ile;
- Çerçeve sözleşme nüshalarının elektronik posta ile müşteriye iletilmesi imkanı getirilmesi,
- Müşteri emirlerine ilişkin tutulması gereken kayıtların kapsamının Avrupa Birliği düzenlemeleriyle uyumlu hale getirilmesi,
- Hesap ekstrelerinin müşterilerin elektronik posta adreslerine gönderilmesi için gerekli olan müşteri talebinin iletileceği araçların kapsamının genişletilmesi,
- Ses kayıtlarının saklama süresinin uzatılması,
- Aracı kurumlara uzaktan kimlik tespiti yaparak mesafeli sözleşme kurabilme imkanı getirilmesi ve uzaktan kimlik tespitine yönelik bağımsız bir düzenleme yapılarak bu alandaki esasların belirlenmesi planlanmaktadır.
Aracı Kurumların Sermaye Yeterliliğine İlişkin Çalışmalar
Kurulumuzun Seri:V, No:34 sayılı Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;
- Aracı kurumların mülkiyetindeki Borsa İstanbul A.Ş. (Borsa) paylarının İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) nezdindeki piyasalarda teminat olarak kabul edilmesi durumunda, bu payların teminat uygulamasındaki değerine kadar olan kısmının özsermayeden indirime konu edilmemesi kuralının getirilmesi,
- Müşterilerin Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki pozisyon yükümlülüklerini sağlamak amacıyla karşıladıkları ve aracı kurumlar tarafından Takasbank’a yatırılan teminatların likidite yükümlülüğü hesaplamasında dikkate alınmayacağı kuralının getirilmesi,
- Borsa Pay Piyasası’nda verilen başlangıç ve değişim teminatlarının likidite yükümlülüğü hesaplamasında likit sayılması ve aracı kurumların aktiflerinde bulunan ve sermaye yeterliliği tabanı hesaplamasında özsermayeden indirim kalemi yapılmayan kıymetlerin Takasbank’tan kredi alınması için verilmesi durumunda, verilen teminatın likit sayılması esasının eklenmesi,
- Müşterilerin Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki pozisyon yükümlülüklerini sağlamak amacıyla karşıladıkları ve aracı kurumlar tarafından Takasbank’a yatırılan teminatlar için pozisyon riski hesaplanmaması esasının getirilmesi,
- Aracı kurumların Takasbank’tan olan alacakları için yoğunlaşma riski hesaplanmaması esasının getirilmesi planlanmaktadır.
2020 yılı içerisinde söz konusu değişiklikler ile ilgili çalışmalar sürdürülmüş olup, değişikliklerin 2021 yılında yürürlüğe konulması hedeflenmektedir. Ayrıca, Kurulumuz sermaye yeterliliği düzenlemelerinin uluslararası normlarda güncelliğini korumasını teminen Avrupa Birliği’nin 2021 yılının Haziran ayından yürürlüğe girecek aracı kurumlara yönelik yeni sermaye yeterliliği düzenlemeleri yakından takip edilecektir.
Proje Finansmanı Fonu’na İlişkin Çalışmalar
20.02.2020 tarihli ve 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun ile Sermaye Piyasası Kanunu’na eklenen “Proje Finansmanı, Proje Finansman Fonu ve Projeye Dayalı Menkul Kıymet” başlıklı 61/B maddesi ile proje finansmanı ve proje finansmanı fonu ile projeye dayalı menkul kıymetlere ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Kurulumuz nezdinde bu kapsamda yürütülen ikincil düzenleme çalışmaları çerçevesinde, III-61/B.1 sayılı “Projeye Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği Taslağı” hazırlanmış ve 24.07.2020 tarihinde Kurulumuz internet sitesi aracılığıyla kamuoyunun görüşüne açılmıştır.
Projeye Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği Taslağı ile;
- Proje finansmanı fonu ve projeye dayalı menkul kıymet ihracına,
- Fon portföyüne dahil edilebilecek varlıkların niteliklerine,
- Fonun işleyişine,
- Projelerin gecikmesi veya gerçekleşmemesi durumlarına,
- Projeye dayalı menkul kıymet ihracı kapsamında elde edilen gelirlerin kullanım şekline ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
İkincil düzenlemenin tamamlanmasına ve yayımlanmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Kurulması planlanan projeye dayalı menkul kıymet yapısı ile kurucunun ve fon kullanıcının riskinden bağımsız olarak projelere yatırım yapılabilmesi, yabancı yatırımların ülkemize gelişinin cazip hale getirilmesi ve özellikle kamu projelerine uzun vadeli finansman imkanı sağlanması hedeflenmektedir.”
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”