SPK Tarafından Hazırlıkları Sürdürülen Düzenleme Çalışmaları (Temmuz 2020)

2020 yılı ilk yarısında 7222 ve 7247 sayılı Kanuni Düzenlemeler ile 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (“SerPK” veya “Kanun”) getirilen yenilik ve değişiklikler; evrensel sayılabilecek müesseseleri hukukumuza kazandırarak ülkemiz sermaye piyasasını daha modern bir çizgiye taşımıştır.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Temmuz 2020’da internet sitesine eklenen 2019 Yılı Faaliyet Raporu’nun 78 ila 82 inci sayfalarında hali hazırda “Devam Eden İkincil Düzenleme Çalışmaları” hakkında bilgi verilmektedir. Bu bakımdan anılan kanuni düzenlemelerle genel çerçevesi çizilen yapısal değişikliklere ilişkin ikincil düzenleme çalışmalarının SPK tarafından hazırlıklarının sürdürüldüğü de teyit edilebilmektedir. Bu açıdan Temmuz 2019’da yayımlanan ve 2019-2023 dönemini kapsayan Devletin 11. Kalkınma Planı ile belirlenen eylemler doğrultusunda sermaye piyasalarıyla ilişkili aksiyonlarında hayata geçirilmekte olduğunu görmekteyiz. Bununla birlikte 2020’nin koronavirüs salgınının tüm dünya piyasalarında olduğu gibi ülkemiz finansal piyasalarında da oluşturduğu olumsuzlukların en aza indirilmesine yönelik ortaya çıkan gerekliliklerin SPK nezdinde yakından takip edildiği ve tedbirlerin hayata geçirildiği bir yıl olduğunun da göz ardı edilmemesi gerekecektir.

Bu bağlamda SPK tarafından halen hazırlıkları devam eden ve yayımlanması beklenen ikincil düzenlemeleri SPK’nın 2019 Yılı Faaliyet Raporu’nda yer aldığı şekliyle aşağıda paylaşıyoruz:

“Borçlanma Araçları Sahipleri Kuruluna İlişkin Çalışmalar

“Borçlanma araçları sahipleri kurulu“ başlıklı 31/A maddesi eklenerek yürürlüğe giren 6362 sayılı Kanun değişikliği 25/2/2020 tarihli ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. SPKn’nın 31/A maddesi uyarınca borçlanma aracı sahipleri kuruluna ilişkin yapılan değişiklik ile;

• Borçlanma araçları sahiplerinin oluşturacağı borçlanma araçları sahipleri kurulunun türleri, toplanma, karar alma, kararların uygulanması gibi birçok konuda getirilen yeniliklerin usul ve esaslarının belirlenmesi,

• Borçlanma araçları sahiplerini temsil etmek üzere atanacak temsilciye ilişkin usul ve esasların belirlenmesi,

• Borçlanma araçları sahipleri kurulu toplantılarının yürütülmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi planlanmaktadır.

Önemli Nitelikli İşlemlere İlişkin Ortak Esaslar ve Ayrılma Hakkı Tebliğine İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun II-23.1 sayılı Önemli Nitelikli İşlemlere İlişkin Ortak Esaslar ve Ayrılma Hakkı Tebliği’nde yapılacak değişiklik ile Kurul’un halka açık ortaklıkların niteliğine göre;

• Önemli nitelikteki işlemleri, önemlilik ölçüsü de dâhil olmak üzere bu nitelikteki işlemlerde bulunulabilmesi veya kararların alınabilmesi için uyulması zorunlu usul ve esasları,

• Ayrılma hakkını, ayrılma hakkına konu önemli nitelikteki işlemin kamuya açıklandığı tarihte sahip olunan paylar için kullanılabilmesine ilişkin esasları, belirlemeye yetkili olması planlanmaktadır.

SPKn’a eklenen madde 31/B’ye İlişkin İkincil Düzenleme Çalışmaları

25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20.02.2020 tarihli ve 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile SPKn’a “Teminat yönetim sözleşmesi ve teminat yöneticisi” başlıklı madde 31/B eklenmiş olup, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla ikincil düzenleme çalışmaları devam etmektedir. Düzenleme ile teminat yöneticisinin görev ve sorumlulukları, teminat yönetim sözleşmesi, teminat yönetim sözleşmesine konu varlıklar başta olmak üzere çeşitli konularda belirleme yapılması ve madde 31/B uyarınca ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarına ilişkin hususların netleştirilmesi planlanmaktadır.

Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun III-48.3 sayılı Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;

• Girişim şirketlerinin tanımının genişletilmesi,

• Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO) tarafından üçüncü kişiler lehine tesis edilebilecek teminat, rehin, ipoteklere (TRİ) ilişkin esasların kurumsal yönetim düzenlemeleri çerçevesinde yeniden belirlenmesi,

• Girişim sermayesi yatırımlarına yönelik portföy yönetim hizmeti alınması ve girişim sermayesi yatırımları için performans ücreti ödenmesine ilişkin yeniden düzenleme yapılması,

• Sermaye ve borç karması finansmana ilişkin sözleşmenin asgari unsurlarının belirlenmesi planlanmaktadır.

Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun III-52.4 sayılı Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;

• Girişim şirketlerinin tanımının genişletilmesi,

• Girişim sermayesi yatırım fonları (GSYF) tarafından yatırım yapılabilecek varlıklar arasına yurtiçi organize para piyasası işlemleri ve vaad sözleşmelerinin eklenmesi,

• Fon unvanında katılım ibaresinin kullanılmasına ilişkin esasların belirlenmesi,

• Portföy yönetim hizmetinin dışarıdan alınabileceği şirketler arasına “gayrimenkul ve girişim sermayesi portföy yönetim şirketleri”nin eklenmesi,

• GSYF’nin temsilinin genel müdür de dahil olmak üzere kurucu personele devredilebilmesi,

• Yatırımcıların mutabakatı olması halinde içtüzük-ihraç belgesi değişikliklerinde 30 günlük ihbar süresinin uygulanmaması,

• Fon’a farklı tarihlerde kaynak taahhüdü vermek yoluyla giren yatırımcılar arasında eşitsizliğin giderilmesi amacıyla denkleştirme işlemi esaslarının belirlenmesi,

• GSYF’nin kredi veya faizsiz finansman kullanmasına ilişkin esasların düzenlenmesi,

• GSYF’nin Kamuyu Aydınlatma Platformu sayfasının oluşturulması ve bildirim yükümlülüklerine ilişkin esasların belirlenmesi,

• Fon portföyü oluşturulması öncesinde kaynak taahhütleri üzerinden fon yönetim ücreti tahakkuk ettirilmesine imkan tanınması,

• Fon’dan çıkışların sadece nakden iade yerine girişim şirketlerindeki iştirak paylarının yatırımcılara iadesi ile yapılabilmesine imkan verilmesi,

• Girişim şirketlerine yapılan ya da yapılacak yatırımın finansmanında bu şirketlerde sahip olunan ya da olunacak ortaklık paylarının teminat gösterilmesine imkan verilmesi,

• Kurucu tarafından fona avans tahsis edilmesine imkan sağlanması,

• Fon için pay grupları oluşturulabileceği hususunun açıkça düzenlenmesi,

• Münhasıran yabancı yatırımcılara satılacak fonlar için yabancı para cinsinden alım satım imkanı getirilmesi,

• Borç ve sermaye karması finansmana ilişkin sözleşmenin asgari unsurlarının yeniden belirlenmesi,

• Performans ücretine ilişkin yeniden düzenleme yapılması planlanmaktadır.

Performans Tebliği’ne İlişkin Çalışmalar

• Eşik değer alt sınırına ilişkin düzenleme yapılması,

• Performans sunum raporuna ve dönemine ilişkin düzenlemeler yapılması,

• Unvanında “(Döviz)” ibaresi yer alan ve katılma payı alım satımı TL’nin yanı sıra pay grubu oluşturulmak suretiyle TCMB tarafından günlük alım satım kurları ilan edilen yabancı para birimleri üzerinden de gerçekleştirilebilen yatırım fonlarının performans sunumunun da ilgili pay grubu bazında uygulanan karşılaştırma ölçütüne/eşik değere göre yapılması hususuna açıklık getirilmesi planlanmaktadır.

Kitle Fonlamasına İlişkin Çalışmalar

Tek başına kayda değer bir etki yaratamayacak çok sayıda kişinin ufak meblağlar ile bir girişimi fonlamasına dayalı yeni nesil bir finansman aracı olan kitle fonlaması, birçok ülkede hızla büyümekte olup, konu, ülkemizde de yasal düzenlemeye kavuşturulmuş bulunmaktadır. Bu kapsamda, girişimcinin kitleye, kitlenin girişimciye erişimini kolaylaştıracak düzenli ve güvenilir bir yatırım ortamının sağlanması hedeflenmiştir.

Konuya ilişkin olarak, 08.11.2017 tarihli ve 7061 sayılı “Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 05.12.2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun ile 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn) 3, 4 ve 16 ncı maddelerinde yapılan değişiklik ve SPKn’na eklenen 35/A maddesi ile, kitle fonlamasına ilişkin düzenleme yapma ve kitle fonlaması platformlarının yetkilendirilmesi görevi Kurulumuza verilmiş; bu platformların kuruluşlarına, ortaklarına, pay devirlerine, çalışanlarına, her bir fon sağlayıcısı tarafından yatırılabilecek veya proje sahipleri ile girişim şirketleri tarafından toplanabilecek paranın azami limitine ve faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar ile toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin esasların Kurul tarafından belirleneceği, kitle fonlaması ve kitle fonlaması platformlarının SPKn’nun halka açık ortaklıklar, halka arz, ihraççılar, izahname ve ihraç belgesi düzenleme yükümlülükleri ile yatırım hizmet ve faaliyetleri, yan hizmetler ve borsalar, piyasa işleticileri ve teşkilatlanmış diğer pazar yerleri ile ilgili hükümlerine tabi olmayacağı da hükme bağlanmıştır.

SPKn’nda yapılan düzenleme sonrası, kitle fonlamasına ilişkin Sermaye Piyasası Kurulu nezdinde yürütülen ikincil düzenleme çalışmaları, European Bank for Restructuring and Development (EBRD) tarafından finanse edilen ve yurt dışı uygulamaları ile ülkemizde uygulanabilecek modellere ilişkin çalışmaların analiz edilmesine yönelik olan, “Türkiye’de Kitle Fonlamasına İlişkin İkincil Düzenlemelerin Hazırlanmasına Destek Verilmesi” başlıklı proje çerçevesinde şekillenmiş olup, SPKn ile Kurulumuza tanınan yetkiler çerçevesinde ilk olarak yatırımcıların kitle fonlama platformları aracılığıyla fon toplayan girişimlere ortak olması esasına dayanan paya dayalı kitle fonlaması modelinin düzenlenmesi uygun görülmüştür. Bu amaçla Kurulumuzca “III-35/A.1 sayılı Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği” (Tebliğ) hazırlanmış ve hazırlanan Tebliğ 03.10.2019 tarihli ve 30907 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe alınmıştır. Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin ikincil düzenleme çalışmalarına ise devam edilmekte olup, Kurulumuzca dünya uygulamaları da gözetilerek borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin ikincil düzenlemelerin tamamlanması planlanmaktadır.

Kitle fonlaması modeli ile ülkemizde çekirdek ve erken aşama finansmana ihtiyaç duyan yenilikçi ve teknoloji odaklı işletmelerin ve girişimcilerin projelerinin internet üzerinden geniş bir yatırımcı kitlesince finanse edilmesinin önünün açılması; aynı zamanda yatırımcıların bu tip gelecek vaat eden girişimlere ortak olmak suretiyle finansal getiri elde edebilmelerine olanak tanınması amaçlanmaktadır.

Yatırım Hizmetlerine İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;

• Robo danışmanlık uygulamaları ile yatırım danışmanlığı ve bireysel portföy yöneticiliği hizmetlerinin sunulmasına ilişkin ilke ve esasların belirlenmesi,

• Algoritmik ve yüksek frekanslı işlem gerçekleştiren yatırım kuruluşlarına yönelik belirlemeler yapılması,

• Bankalara pay birikimli hesap açma imkanının verilmesi,

• Kaldıraçlı işlemlere ilişkin deneme hesaplarının kullanımına ve pozisyonların başka aracı kurumlara taşınmasına yönelik yeni kuralların getirilmesi,

• Saklanan müşteri varlıklarına ilişkin olarak merkezi saklama kuruluşu ile günlük ve müşteri ile saklamacı kuruluş arasında yıllık olarak yapılacak mutabakat esaslarında değişiklik yapılması,

• Yatırım hizmetlerinin geliştirilmesi konusunda sektör tarafından önerilen hususlarda ve uygulamada karşılaşılan sorunlu konularda değişiklikler yapılması planlanmaktadır.

Yatırım Kuruluşlarına İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun III-39.1 sayılı Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;

• Çıkar çatışması politikasına Avrupa Birliği mevzuatına uyum kapsamında yeni kuralların eklenmesi,

• Aracı kurumların ücretlendirme politikasına yönelik belirleme yapılması,

• Aracı kurumların uymaları gereken ilke ve esasların Avrupa Birliği mevzuatına uyum kapsamında genişletilmesi,

• Çerçeve sözleşmelerle ilgili ilke ve esasların mevcut koşullar çerçevesinde güncellenmesi,

• Müşterilerden alınacak ücret, komisyon, masraf ve cezai şartlar ile bunların müşterilere bildirilmesine ilişkin esasların belirlenmesi,

• Uygunluk testinin içeriğine ve uygulanmasına ilişkin yeni kural ve esasların getirilmesi,

• Faaliyet izinlerinden tamamen feragat edecek aracı kurumlar için uygulanacak esas ve kuralların kapsamının genişletilmesi,

• Aracı kurumların yan hizmet kapsamında sunabilecekleri diğer hizmet ve faaliyetlerin kapsamının genişletilmesi planlanmaktadır.

Yatırım Kuruluşlarının Belge ve Kayıt Yükümlülüğüne İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun III-45.1 sayılı Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ’de yapılacak değişiklikler ile;

• Çerçeve sözleşme nüshalarının elektronik posta ile müşteriye iletilmesi imkanı getirilmesi,

• Müşteri emirlerine ilişkin tutulması gereken kayıtların kapsamının Avrupa Birliği düzenlemeleriyle uyumlu hale getirilmesi,

• Hesap ekstrelerinin müşterilerin elektronik posta adreslerine gönderilmesi için gerekli olan müşteri talebinin iletileceği araçların kapsamının genişletilmesi,

• Ses kayıtlarının saklama süresinin uzatılması planlanmaktadır.

Aracı Kurumların Sermaye Yeterliliğine İlişkin Çalışmalar

Kurulumuzun Seri: V, No:34 sayılı Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar Tebliği’nde yapılacak değişiklikler ile;

• Aracı kurumların mülkiyetindeki Borsa İstanbul A.Ş. (Borsa) paylarının İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) nezdindeki piyasalarda teminat olarak kabul edilmesi durumunda, bu payların teminat uygulamasındaki değerine kadar olan kısmının özsermayeden indirime konu edilmemesi kuralının getirilmesi,

• Müşterilerin Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki pozisyon yükümlülüklerini sağlamak amacıyla karşıladıkları ve aracı kurumlar tarafından Takasbank’a yatırılan teminatların likidite yükümlülüğü hesaplamasında dikkate alınmayacağı kuralının getirilmesi,

• Borsa Pay Piyasası’nda verilen başlangıç ve değişim teminatlarının likidite yükümlülüğü hesaplamasında likit sayılması ve aracı kurumların aktiflerinde bulunan ve sermaye yeterliliği tabanı hesaplamasında özsermayeden indirim kalemi yapılmayan kıymetlerin Takasbank’tan kredi alınması için verilmesi durumunda, verilen teminatın likit sayılması esasının eklenmesi,

• Müşterilerin Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki pozisyon yükümlülüklerini sağlamak amacıyla karşıladıkları ve aracı kurumlar tarafından Takasbank’a yatırılan teminatlar için pozisyon riski hesaplanmaması esasının getirilmesi,

• Aracı kurumların Takasbank’tan olan alacakları için yoğunlaşma riski hesaplanmaması esasının getirilmesi planlanmaktadır.

Pay Alım Teklifi Zorunluluğuna İlişkin Çalışmalar

25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20.02.2020 tarihli ve 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile SPKn’nin 26 ncı maddesinin birinci fıkrasına “iktisap edilmesi hâlinde” ibaresinden sonra gelmek üzere “söz konusu payların veya oy haklarının iktisabının kamuya açıklandığı tarihte pay sahibi olan” ibaresi eklenmiş olup, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla ikincil düzenleme çalışmaları devam etmektedir. Düzenleme ile zorunlu pay alım teklifine ilişkin hususların netleştirilmesi planlanmaktadır.

Proje Finansmanı Fonu’na İlişkin Çalışmalar

20.02.2020 tarihli ve 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun ile Sermaye Piyasası Kanunu’na eklenen 61/B maddesi ile proje finansmanı uzun vadeli ve yoğun sermaye isteyen altyapı, enerji, sanayi veya teknoloji yatırımları gibi projelerin gerçekleştirilmesi için proje finansman fonu yoluyla finansman sağlanması olarak tanımlanmış; proje finansmanına konu olacak varlık ve haklara, proje finansman fonunun kurucularına, fonun kuruluşuna, faaliyet şartlarına, yönetimi ve sona ermesine ve projeye dayalı menkul kıymet ihracına ilişkin usul ve esasların Kurulca belirleneceği düzenlenmiştir. Kurulması planlanan projeye dayalı menkul kıymet yapısı ile kurucunun ve fon kullanıcının riskinden bağımsız olarak projelere yatırım yapılabilmesi, yabancı yatırımların ülkemize gelişinin cazip hale getirilmesi ve özellikle kamu projelerine uzun vadeli finansman imkanı sağlanması hedeflenmektedir.

Söz konusu düzenleme ile; proje finansmanı fonunun portföyünün, varlıklarını fon portföyüne devreden tüzel kişi, kurum ve kuruluşlar ile finansmana konu projelerin gelirlerine dayalı olarak menkul kıymet ihraç edilmek üzere kurulmuş bir yapı tarafından finansmana konu projelerin gelirleri ile oluşturulması planlanmaktadır.”

Saygılarımızla,

Vahdet Deniz AKÇAOĞLU

“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”

Sermaye Piyasası Kurulu’nun 2019 Yılı Faaliyet Raporu: