Serbest Bölge Kullanıcılarına Kullandırılan Kredilerle İlgili Sermaye Hareketleri Genelgesinde Yapılan Değişiklikler

2002/YB-1 SAYILI SERMAYE HAREKETLERİ GENELGESİ

15.06.2017 Tarihli ve 2017/YB-8 Sayılı Genelge ile Yapılan Değişiklikler

ESKİ DÜZENLEME

YENİ DÜZENLEME

1.1. GENEL ESASLAR

1.1.1. KREDİNİN KULLANILMASI

Söz konusu kredilerin gerek doğrudan alınmış olsun gerekse bankalar aracılığı ile temin edilmiş olsun mutlaka Türkiye’deki bankalar aracılığı ile yurda getirilerek kullanılması gerekmektedir.

Ancak,

1- yurt dışındaki işleriyle ilgili olarak yurt dışından kredi sağlayan Türkiye’de yerleşik kişilerin bu kredileri doğrudan yurt dışında kullanmalarında,

2- Ek 2’deki “İHRACAT KREDİ VE İHRACAT KREDİSİ GARANTİ KURULUŞLARININ LİSTESİ”nde kayıtlı ihracat kredi kurumlarından veya ihracat kredisi garanti kuruluşlarının garantisi kapsamında yurt dışından kredi sağlayanların bu krediyi doğrudan yurt dışındaki ihracatçı firmaya ödemeleri durumunda,

3- ihracat kredi veya garanti kuruluşu olmamakla birlikte, nakit kredi yerine malın peşin alımı ve vadeli finansman desteği sağlayan yurt dışındaki kalkınma bankalarından sadece mal ithaline yönelik sağlanan kredilerin doğrudan yurt dışındaki ihracatçıya ödenmesi durumunda,

4- Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından gemi satın alınması amacıyla yapılacak ithalat kapsamında sağlanan kredilerde

bu şart aranmaz.

Ayrıca bankalar, ithalatın finansmanı amacıyla doğrudan yurt dışındaki ihracatçıya ödenmek suretiyle kullanılacak döviz kredilerini ihracat kredi kurumları veya ihracat kredisi garanti kuruluşları dışındaki diğer finans kuruluşlarından da temin edebilirler.

Ancak, Türkiye’de yerleşik bankaların garantisi kapsamında ithalatçı firmaların borçlu sıfatıyla sağladıkları ve mal bedelinin ödenmesi için kullanılan nakit kredi (post finansman) tutarının, muhabir banka tarafından Türkiye’ye gönderilmeksizin doğrudan yurt dışındaki satıcıya ödenmesi mümkün bulunmadığından, Türkiye’ye getirilerek bankalar aracılığıyla kullanılması gerekmektedir.

Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından sağlanan döviz kredisinin kreditör tarafından borçlu firma adına kredi açıklaması ile Türkiye’deki kredi kullanımına aracılık eden bankaya doğrudan gönderilmesi esas olmakla birlikte, kreditör banka nezdinde, kredi verdiği kişi (borçlu) adına bir hesap açılması ve kredinin açılan bu hesaba ödenmesi, daha sonrada bu hesaptan Türkiye’deki bankaya gönderilmesi durumunda, bu krediler, kreditörden alınacak, kredinin kredi lehdarı adına açılan hesaba aktarıldığına ilişkin yazıya istinaden, doğrudan Türkiye’deki bankalar aracılığı ile kullanılan krediler şeklinde değerlendirilecektir.

Bankalar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri hariç olmak üzere, yurt dışındaki banka ya da finans kuruluşu veya yurt dışındaki firma/şahıs ile Türkiye’de yerleşik şirket-borçlu arasında yapılan bir sözleşmeyle tespit edilen kredi limiti dâhilinde, borçlusuna farklı tarihlerde kredi çekme ve geri ödeme (para çekme ve para yatırma) olanağı sağlayan, belirli bir vadesi bulunmayan ve genellikle değişken faizli olan borçlu cari hesap şeklinde (yenilenebilir/rotatif) yurt dışından kredi kullanılması mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, yurt dışından sağlanan kredinin sözleşmede belirtilen tutarı aşmamak kaydıyla ve sözleşmede belirlenen süre içerisinde dilimler halinde kullanılması ve kredi ana para ve faiz ödemelerinin yine sözleşmede belirtilen vadelerde yapılması mümkün olup, bu kredinin geri ödenen tutarlarda yeniden kullanılabilir şekle dönüştürülemeyeceği tabiidir.

1.1. GENEL ESASLAR

1.1.1. KREDİNİN KULLANILMASI

Söz konusu kredilerin gerek doğrudan alınmış olsun gerekse bankalar aracılığı ile temin edilmiş olsun mutlaka Türkiye’deki bankalar aracılığı ile yurda getirilerek kullanılması gerekmektedir.

Ancak,

1- yurt dışındaki işleriyle ilgili olarak yurt dışından kredi sağlayan Türkiye’de yerleşik kişilerin bu kredileri doğrudan yurt dışında kullanmalarında,

2- Ek 2’deki “İhracat Kredi Ve İhracat Kredisi Garanti Kuruluşlarının Listesi”nde kayıtlı ihracat kredi kurumlarından veya ihracat kredisi garanti kuruluşlarının garantisi kapsamında yurt dışından kredi sağlayanların bu krediyi doğrudan yurt dışındaki ihracatçı firmaya ödemeleri durumunda,

3- ihracat kredi veya garanti kuruluşu olmamakla birlikte, nakit kredi yerine malın peşin alımı ve vadeli finansman desteği sağlayan yurt dışındaki kalkınma bankalarından sadece mal ithaline yönelik sağlanan kredilerin doğrudan yurt dışındaki ihracatçıya ödenmesi durumunda,

4- Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından gemi satın alınması amacıyla yapılacak ithalat kapsamında sağlanan kredilerde

bu şart aranmaz.

Ayrıca bankalar, ithalatın finansmanı amacıyla doğrudan yurt dışındaki ihracatçıya ödenmek suretiyle kullanılacak döviz kredilerini ihracat kredi kurumları veya ihracat kredisi garanti kuruluşları dışındaki diğer finans kuruluşlarından da temin edebilirler.

Ancak, Türkiye’de yerleşik bankaların garantisi kapsamında ithalatçı firmaların borçlu sıfatıyla sağladıkları ve mal bedelinin ödenmesi için kullanılan nakit kredi (post finansman) tutarının, muhabir banka tarafından Türkiye’ye gönderilmeksizin doğrudan yurt dışındaki satıcıya ödenmesi mümkün bulunmadığından, Türkiye’ye getirilerek bankalar aracılığıyla kullanılması gerekmektedir.

Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından sağlanan döviz kredisinin kreditör tarafından borçlu firma adına kredi açıklaması ile Türkiye’deki kredi kullanımına aracılık eden bankaya doğrudan gönderilmesi esas olmakla birlikte, kreditör banka nezdinde, kredi verdiği kişi (borçlu) adına bir hesap açılması ve kredinin açılan bu hesaba ödenmesi, daha sonrada bu hesaptan Türkiye’deki bankaya gönderilmesi durumunda, bu krediler, kreditörden alınacak, kredinin kredi lehdarı adına açılan hesaba aktarıldığına ilişkin yazıya istinaden, doğrudan Türkiye’deki bankalar aracılığı ile kullanılan krediler şeklinde değerlendirilecektir.

Bankalar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri hariç olmak üzere, yurt dışındaki banka ya da finans kuruluşu veya yurt dışındaki firma/şahıs ile Türkiye’de yerleşik şirket-borçlu arasında yapılan bir sözleşmeyle tespit edilen kredi limiti dâhilinde, borçlusuna farklı tarihlerde kredi çekme ve geri ödeme (para çekme ve para yatırma) olanağı sağlayan, belirli bir vadesi bulunmayan ve genellikle değişken faizli olan borçlu cari hesap şeklinde (yenilenebilir/rotatif) yurt dışından kredi kullanılması mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, yurt dışından sağlanan kredinin sözleşmede belirtilen tutarı aşmamak kaydıyla ve sözleşmede belirlenen süre içerisinde dilimler halinde kullanılması ve kredi ana para ve faiz ödemelerinin yine sözleşmede belirtilen vadelerde yapılması mümkün olup, bu kredinin geri ödenen tutarlarda yeniden kullanılabilir şekle dönüştürülemeyeceği tabiidir.

Serbest Bölgeler Mevzuatı çerçevesinde serbest bölgede faaliyette bulunma izni alan kullanıcıların yurt dışından nakdi kredi temin etmeleri mümkündür. Temin edilen nakdi döviz kredilerinin, üçüncü ülkelerden serbest bölgeye yapılacak mal ve hizmet alımlarında döviz olarak bu genelgenin “1.4.7. Döviz Ödemesi Gerektiren İşlemlerin (Mal ve Hizmet İthalatının) Finansmanı Amacıyla Sağlanan Nakdi Krediler” maddesinde, Türkiye’den ya da diğer serbest bölgelerden yapılacak mal ve hizmet alımlarında Türk lirası olarak “1.4.6. İşletme İhtiyacı İçin Sağlanan Krediler” maddesinde belirtilen şekilde kullanılacaktır.

2.1.7. YURT DIŞINDA YERLEŞİK KİŞİLERE AÇILACAK DÖVİZ KREDİLERİ

Bu maddede belirtilen şekilde açılacak nakdi kredilerle Bölüm III 2.1.5 ve 2.1.6 maddelerinde belirtilen kredilerin tutarı, bankaların yurt dışından sağladıkları döviz kredileri ile döviz tevdiat hesapları (zorunlu karşılıklar düşüldükten sonra) toplamını geçmeyecektir. Bu kredilerde vade kısıtlaması bulunmamaktadır.

Türk müteşebbislerce, verilmiş izinler çerçevesinde bulunduğu yabancı ülkenin mevzuatına uygun olarak kurulan şirketlere de bu bölüme göre döviz kredisi açılabilecektir.

Serbest Bölgeler Mevzuatı çerçevesinde serbest bölgede faaliyette bulunma ruhsatı alan “kullanıcılar”, Kambiyo Mevzuatı açısından yurt dışında yerleşik sayıldıklarından, bu kişilere Türkiye’deki bankalar tarafından açılacak krediler yurt dışında yerleşik kişilere açılacak döviz kredileri kapsamında yer alacaktır.

Türkiye’deki büyükelçilik tüzel kişiliklerine, bankalarca döviz kredisi açılması mümkündür.

Söz konusu döviz kredilerinin döviz olarak kullandırılması esastır. Kredinin geri ödemesi dövizle yapılacaktır.

Bankalarca yurt dışında yerleşik kişiler ile Türkiye’deki büyükelçilik tüzel kişiliklerine açılacak döviz kredilerinin, yurt içindeki bankalar nezdindeki hesaplarına döviz olarak aktarılarak kullandırılması mümkündür.

Öte yandan, yurt dışında yerleşik gerçek kişilere, Türkiye’deki bireysel ihtiyaçları (konut alımlarının finansmanı dahil) için döviz kredisi veya dövize endeksli kredi kullandırılması ve kullandırılacak döviz kredilerinin döviz olarak ödenmesi mümkündür.

Türkiye’de yerleşik kişiler tanımında yer almakla birlikte yurt dışında çalışan ve ikamet eden, ayrıca gelirlerini döviz üzerinden elde eden Türk vatandaşlarına, karşılığının Türk Lirası olarak ödenmesi kaydıyla Türkiye’deki konut alımlarının finansmanı amacıyla döviz kredisi kullandırılması mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, Türkiye’deki yabancı uyruklu elçilik personeline yurt içinde tüketici ihtiyaçlarının finansmanı amacıyla, Türkiye’de Türk lirası olarak kullanılması kaydıyla döviz kredisi kullandırılması mümkündür.

Diğer taraftan;

1) Kabul kredili ihracat işlemi çerçevesinde, yurt dışındaki bir bankanın avalini taşıyan poliçenin, Türkiye’deki ihracatçı tarafından Türkiye’deki bir bankaya gayrikabili rücu iskonto ettirilmesi halinde, Türkiye’deki banka tarafından yurt dışındaki avalist bankaya,

2) Türkiye’deki bankalara gelen vadeli akreditiflerin, uygun vesaik ibrazında Türkiye’deki ihracatçı firmaya ödenmesi ve ödeme sırasında Döviz Alım Belgesi düzenlenerek belge üzerine “İhracat bedeli Bankamızca yurt dışındaki muhabir (x) bankasına açılan döviz kredisi borcu ile ödenmiştir.” notunun konulması halinde, yapılan gayrikabili rücu iskonto işlemiyle, yurt dışındaki muhabir bankaya,

3) Kabul kredili ithalat işlemi çerçevesinde Türkiye’deki bir bankanın avalini taşıyan poliçenin yurt dışındaki ihracatçı tarafından Türkiye’de aval veren bankaya veya başka bir bankaya kabilirücu iskonto ettirilmesi halinde, senedi iskonto ettiren yurt dışındaki ihracatçıya

döviz kredisi açılmış olacaktır.

4) Kabul kredili ithalat işlemlerinde aval veren banka ile iskonto eden bankanın aynı olması ve poliçenin gayrikabili rücu iskonto ettirilmesi durumunda, ithalatçıya tahsis edilmiş gayrinakdi kredi, iskonto işlemi ile nitelik itibariyle Türk lirası üzerinden nakdi krediye dönüşecektir.

2.1.7. YURT DIŞINDA YERLEŞİK KİŞİLERE AÇILACAK DÖVİZ KREDİLERİ

Bu kredilerde vade kısıtlaması bulunmamaktadır.

Türk müteşebbislerce, verilmiş izinler çerçevesinde bulunduğu yabancı ülkenin mevzuatına uygun olarak kurulan şirketlere de bu bölüme göre döviz kredisi açılabilecektir.

Serbest Bölgeler Mevzuatı çerçevesinde serbest bölgede faaliyette bulunma ruhsatı alan “kullanıcılar”, Kambiyo Mevzuatı açısından yurt dışında yerleşik sayıldıklarından, bu kişilere Türkiye’deki bankalar tarafından açılacak krediler yurt dışında yerleşik kişilere açılacak döviz kredileri kapsamında yer alacaktır.

Serbest bölgede işletme faaliyet izni olan firmalara bankalarca açılacak döviz kredisi üçüncü ülkelerden satın alınacak mal ve hizmet bedeli ödemeleri için döviz olarak, Türkiye’den ve diğer serbest bölgelerden yapacakları alımlar için Türk lirası olarak kullanılması gerekmektedir.

Türkiye’deki büyükelçilik tüzel kişiliklerine, bankalarca döviz kredisi açılması mümkündür.

Söz konusu döviz kredilerinin döviz olarak kullandırılması esastır. Kredinin geri ödemesi dövizle yapılacaktır.

Bankalarca yurt dışında yerleşik kişiler ile Türkiye’deki büyükelçilik tüzel kişiliklerine açılacak döviz kredilerinin, yurt içindeki bankalar nezdindeki hesaplarına döviz olarak aktarılarak kullandırılması mümkündür.

Öte yandan, yurt dışında yerleşik gerçek kişilere, Türkiye’deki bireysel ihtiyaçları (konut alımlarının finansmanı dahil) için döviz kredisi veya dövize endeksli kredi kullandırılması ve kullandırılacak döviz kredilerinin döviz olarak ödenmesi mümkündür.

Türkiye’de yerleşik kişiler tanımında yer almakla birlikte yurt dışında çalışan ve ikamet eden, ayrıca gelirlerini döviz üzerinden elde eden Türk vatandaşlarına, karşılığının Türk Lirası olarak ödenmesi kaydıyla Türkiye’deki konut alımlarının finansmanı amacıyla döviz kredisi kullandırılması mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, Türkiye’deki yabancı uyruklu elçilik personeline yurt içinde tüketici ihtiyaçlarının finansmanı amacıyla, Türkiye’de Türk lirası olarak kullanılması kaydıyla döviz kredisi kullandırılması mümkündür.

Diğer taraftan;

1) Kabul kredili ihracat işlemi çerçevesinde, yurt dışındaki bir bankanın avalini taşıyan poliçenin, Türkiye’deki ihracatçı tarafından Türkiye’deki bir bankaya gayrikabili rücu iskonto ettirilmesi halinde, Türkiye’deki banka tarafından yurt dışındaki avalist bankaya,

2) Türkiye’deki bankalara gelen vadeli akreditiflerin, uygun vesaik ibrazında Türkiye’deki ihracatçı firmaya ödenmesi ve ödeme sırasında Döviz Alım Belgesi düzenlenerek belge üzerine “İhracat bedeli Bankamızca yurt dışındaki muhabir (x) bankasına açılan döviz kredisi borcu ile ödenmiştir.” notunun konulması halinde, yapılan gayrikabili rücu iskonto işlemiyle, yurt dışındaki muhabir bankaya,

3) Kabul kredili ithalat işlemi çerçevesinde Türkiye’deki bir bankanın avalini taşıyan poliçenin yurt dışındaki ihracatçı tarafından Türkiye’de aval veren bankaya veya başka bir bankaya kabilirücu iskonto ettirilmesi halinde, senedi iskonto ettiren yurt dışındaki ihracatçıya

döviz kredisi açılmış olacaktır.

4) Kabul kredili ithalat işlemlerinde aval veren banka ile iskonto eden bankanın aynı olması ve poliçenin gayrikabili rücu iskonto ettirilmesi durumunda, ithalatçıya tahsis edilmiş gayrinakdi kredi, iskonto işlemi ile nitelik itibariyle Türk lirası üzerinden nakdi krediye dönüşecektir.

2.2. TÜRKİYE’DE YERLEŞİK BANKALARCA YURT DIŞINA TÜRK LİRASI KREDİ AÇILMASI

Bankaların, bankacılık teamülleri çerçevesinde yurt dışına Türk lirası nakdi kredi açmaları serbest bulunmaktadır. Bu kredilerde vade ve faiz konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır. Söz konusu Türk Lirası kredilerin Türk Lirası olarak kullandırılması esastır. Bu kredilerin geri ödemeleri Türk lirası ya da dövizle yapılabilir.

Bankaların yurt dışında yerleşik kişilere açacakları Türk Lirası kredilerini yurt dışına transfer etmeyerek nezdlerinde açacakları Türk Lirası hesaplara kaydetmeleri ve bu hesabın kredi lehdarının Türkiye’deki ödemeleri için kullanılması mümkündür.

Yurt dışında yerleşik kişilere, Türkiye’deki bireysel ihtiyaçları (konut alımlarının finansmanı dahil) için Türk Lirası kredi kullandırılması da mümkündür.

Ayrıca, Türkiye’deki yabancı uyruklu elçilik personeline yurt içinde tüketici ihtiyaçlarının finansmanı amacıyla, Türk lirası kredi açılması mümkündür.

6 Haziran 1985 tarih ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ve bu Kanuna ilişkin 10 Mart 1993 tarih ve 21520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliğine göre, serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili olarak her türlü ödemenin dövizle yapılacağı hükme bağlanmıştır. Serbest bölgelerde faaliyette bulunma ruhsatı almış kullanıcıların Türkiye’den ve diğer ülkelerden yapacakları ithalat söz konusu kullanıcıların serbest bölgelerdeki faaliyetleri ile ilgili olduğundan, Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar tarafından serbest bölgelerdeki kullanıcılara serbest bölgelere yapacakları ithalatın bedellerinin ödenmesi amacıyla Türk lirası kredi açılması mümkün bulunmamaktadır.

2.2. TÜRKİYE’DE YERLEŞİK BANKALARCA YURT DIŞINA TÜRK  LİRASI KREDİ AÇILMASI

Bankaların, bankacılık teamülleri çerçevesinde yurt dışına Türk lirası nakdi kredi açmaları serbest bulunmaktadır. Bu kredilerde vade ve faiz konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır. Söz konusu Türk Lirası kredilerin Türk Lirası olarak kullandırılması esastır. Bu kredilerin geri ödemeleri Türk lirası ya da dövizle yapılabilir.

Bankaların yurt dışında yerleşik kişilere açacakları Türk Lirası kredilerini yurt dışına transfer etmeyerek nezdlerinde açacakları Türk Lirası hesaplara kaydetmeleri ve bu hesabın kredi lehdarının Türkiye’deki ödemeleri için kullanılması mümkündür.

Yurt dışında yerleşik kişilere, Türkiye’deki bireysel ihtiyaçları (konut alımlarının finansmanı dahil) için Türk Lirası kredi kullandırılması da mümkündür.

Ayrıca, Türkiye’deki yabancı uyruklu elçilik personeline yurt içinde tüketici ihtiyaçlarının finansmanı amacıyla, Türk lirası kredi açılması mümkündür.6

11 Mayıs 2017 tarih ve 30063 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/10051 sayılı Serbest Bölgelerde Türk Lirası ile Yapılabilecek Ödemeler Hakkında Bakanlar Kurulu Kararına göre, serbest bölgeler ile diğer ülkeler arasındaki ticarete ilişkin ödemelerin döviz veya Türk Lirası ile yapılabileceği; serbest bölgelerde bu ödemelerin dışında kalan tüm ödemelerin ise Türk Lirası ile yapılacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre, serbest bölgelerde faaliyette bulunma ruhsatı almış kullanıcıların Türkiye’den ve diğer ülkelerden yapacakları ithalat söz konusu kullanıcıların serbest bölgelerdeki faaliyetleri ile ilgili olduğundan, Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar tarafından serbest bölgelerdeki kullanıcılara serbest bölgelere yapacakları ithalatın bedellerinin ödenmesi amacıyla Türk lirası kredi açılması mümkün bulunmaktadır.

5.2. TÜRKİYE’DEKİ BANKALARIN TEMİNAT MEKTUBU DÜZENLEMELERİ, GARANTİ VE KEFALET VERMELERİ

Bankaların, Bankalar Kanunu’ndaki sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla;

a) Türkiye’de yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere muhatap,

b) Dışarıda yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere muhatap,

döviz ve Türk lirası üzerinden,

c) Dışarıda yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap döviz üzerinden,

d) Yurt içinde açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olması kaydıyla, Türkiye’de yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap, döviz üzerinden,

e) Yurt dışında ihale kazanmış bulunan Türkiye’de yerleşik kişilerin taşaronu olarak faaliyettte bulunan Türkiye’de yerleşik firmalar lehine, ihaleyi kazanan Türk müteahhitlik firmalarına muhatap, döviz üzerinden,

teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri,

f) İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle (yurtdışı müteahhitlik hizmetleri dahil) ilgili olarak Türkiye’deki diğer bankaların Türkiye’de yerleşik kişiler lehine yurt dışında yerleşik kişilere muhatap düzenledikleri teminat mektuplarının ve verdikleri garanti ve kefaletlerin teminatını teşkil etmek üzere, yabancı para üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, mukabil garanti ve kefalet vermeleri,

g) (f) bendinde sayılan faaliyetlerin finansmanı amacıyla Türkiye’deki diğer bankalar tarafından

Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri

h) 1 Ocak 2004 tarihinden önce düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde bir ihracat taahhüdünün bulunması kaydıyla ve,

1 Ocak 2004 tarihinden itibaren düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde ise

dış kredi, döviz kredisi ya da iç kredi (iç kredinin, dış kredi veya döviz kredisi olarak kullandırılması kaydıyla) kullandırılması öngörülmüş olan Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında Türkiye’deki diğer bankalar tarafından kendi kaynaklarından veya yurt dışı kaynaklı (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi) olarak Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri,

ı) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki Döviz ve Efektif Piyasalarında işlem yapabilen Yetkili Müesseseler lehine, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na muhatap döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri,

i) İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olmak kaydıyla, amir ve lehdarı Türkiye’de yerleşik kişiler olan yurt içi teminat akreditiflerini (Stand-by L/C) döviz üzerinden düzenlemeleri,

serbesttir.

Bu konuda herhangi bir vade sınırlaması bulunmamaktadır.

Ancak, yukarıda belirtilen hükümler dışındaki şartlarla alacaklısı ve borçlusu yurt içinde yerleşik kişiler olan yabancı para üzerinden düzenlenmiş poliçelere, bankalarca aval verilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, amiri ve alacaklısı (lehtarı) Türkiye’de yerleşik kişiler arasında açılacak yurt içi akreditiflerin yabancı para üzerinden açılması ve ödemelerin döviz üzerinden yapılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, amiri ve alacaklısı (lehtarı) Türkiye’de yerleşik kişiler arasında açılacak yurt içi akreditiflerin tarafların belirleyeceği yabancı para tutarı karşılığı Türk Lirası olarak açılması ve akreditif bedellerinin amir ile alacaklısının (lehtarın) karşılıklı olarak belirleyecekleri bir kur üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığı olarak ödenmesi mümkün bulunmaktadır.

Bununla birlikte;

a) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlar tarafından yurt dışındaki ya da yurt içindeki firmalara açık olarak düzenlenen ve yabancı para

üzerinden ihaleye çıkarılan yurt içinde yapımı öngörülen taahhüt işleri,

b) Hükümetler arası anlaşmalar ile ülkemizin taraf olduğu uluslararası projeler kapsamındaki işler

ile ilgili olarak Türkiye’de faaliyette bulunan yüklenici firmalara yabancı para üzerinden gayri nakdi kredi (yurt içi akreditif, teminat mektubu düzenlenmesi ve garanti, kefalet verilmesi) tesis edilmesi ve ödemelerin ihale makamının isteği doğrultusunda yabancı para olarak yapılması mümkün bulunmaktadır.

Bankalar Kanunu uyarınca, yurt içinde açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olarak Türk müteahhitlik kuruluşlarının kendi aralarında ya da dışarıda yerleşik kişilerle oluşturdukları iş ortaklıklarına gayrinakdi kredi açılması mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda gayrinakdi kredinin ortaklardan biri veya birkaçı adına açılması gerekmektedir. Kredinin verilmesi sırasında, iş ortaklığının taahhütlerinin yerine getirilmesinde kullanılacağına dair beyan alınarak adına kredi açılacak ortağın diğer ortakları temsil yetkisinin bulunup bulunmadığı incelenecek ve Bankalar Kanununun 11.11 maddesi içeriği hesap durumu aranacaktır.7

Bankalar, yurt dışından sağlanacak olan dış kredilerin teminatı olarak da muhabirleri aracılığı ile garanti verebileceklerdir.

Türkiye’deki bankalar tarafından Türkiye’de ve yurt dışında yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap döviz üzerinden açılan gayri nakdi kredilere konu teminat mektuplarının tazmini halinde, Türkiye’deki muhataba döviz ödemesi yapılabilir.

5.2. TÜRKİYE’DEKİ BANKALARIN TEMİNAT MEKTUBU DÜZENLEMELERİ, GARANTİ VE KEFALET VERMELERİ

Bankaların, Bankalar Kanunu’ndaki sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla;

a) Türkiye’de yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere muhatap,

b) Dışarıda yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere muhatap,

döviz ve Türk lirası üzerinden,

c) Dışarıda yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap döviz üzerinden,

d) Yurt içinde açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olması kaydıyla, Türkiye’de yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap, döviz üzerinden,

e) Yurt dışında ihale kazanmış bulunan Türkiye’de yerleşik kişilerin taşaronu olarak faaliyettte bulunan Türkiye’de yerleşik firmalar lehine, ihaleyi kazanan Türk müteahhitlik firmalarına muhatap, döviz üzerinden,

teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri,

f) İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle (yurtdışı müteahhitlik hizmetleri dahil) ilgili olarak Türkiye’deki diğer bankaların Türkiye’de yerleşik kişiler lehine yurt dışında yerleşik kişilere muhatap düzenledikleri teminat mektuplarının ve verdikleri garanti ve kefaletlerin teminatını teşkil etmek üzere, yabancı para üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, mukabil garanti ve kefalet vermeleri,

g) (f) bendinde sayılan faaliyetlerin finansmanı amacıyla Türkiye’deki diğer bankalar tarafından Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri

h) 1 Ocak 2004 tarihinden önce düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde bir ihracat taahhüdünün bulunması kaydıyla ve,

1 Ocak 2004 tarihinden itibaren düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde ise

dış kredi, döviz kredisi ya da iç kredi (iç kredinin, dış kredi veya döviz kredisi olarak kullandırılması kaydıyla) kullandırılması öngörülmüş olan Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında Türkiye’deki diğer bankalar tarafından kendi kaynaklarından veya yurt dışı kaynaklı (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi) olarak Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri,

ı) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki Döviz ve Efektif Piyasalarında işlem yapabilen Yetkili Müesseseler lehine, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na muhatap döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri,

i) İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olmak kaydıyla, amir ve lehdarı Türkiye’de yerleşik kişiler olan yurt içi teminat akreditiflerini (Stand-by L/C) döviz üzerinden düzenlemeleri,3

j) Serbest bölgede işletme faaliyet izni olan firmalara bankalarca açılacak gayrinakdi kredilerin, (teminat mektupları, garanti ve kefalet ile akreditiflerin) üçüncü ülkelerden satın alınacak mal ve hizmet bedeli için döviz üzerinden, Türkiye’den ve diğer serbest bölgelerden yapacakları alımlar için Türk lirası üzerinden düzenlemeleri; diğer bir deyişle, akreditif açılması, garanti veya teminat mektubu düzenlenmesi, düzenlenmiş poliçelere aval verilmesi işlemlerine ise bu belgeler üzerine “ödeme gününde taraflarca mutabık kalınan kur karşılığından Türk lirası olarak ödeme yapılacaktır” şeklinde açıklama düşülmesi, suretiyle işlem tesis edilmesi ve söz konusu işlemlerde, alacaklının/muhatabın yurt dışında yerleşik olması durumunda bu işlemlerin döviz olarak gerçekleştirilmesi

serbesttir.

Bu konuda herhangi bir vade sınırlaması bulunmamaktadır.

Ancak, yukarıda belirtilen hükümler dışındaki şartlarla alacaklısı ve borçlusu yurt içinde yerleşik kişiler olan yabancı para üzerinden düzenlenmiş poliçelere, bankalarca aval verilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, amiri ve alacaklısı (lehtarı) Türkiye’de yerleşik kişiler arasında açılacak yurt içi akreditiflerin yabancı para üzerinden açılması ve ödemelerin döviz üzerinden yapılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, amiri ve alacaklısı (lehtarı) Türkiye’de yerleşik kişiler arasında açılacak yurt içi akreditiflerin tarafların belirleyeceği yabancı para tutarı karşılığı Türk Lirası olarak açılması ve akreditif bedellerinin amir ile alacaklısının (lehtarın) karşılıklı olarak belirleyecekleri bir kur üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığı olarak ödenmesi mümkün bulunmaktadır.

Bununla birlikte;

a) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlar tarafından yurt dışındaki ya da yurt içindeki firmalara açık olarak düzenlenen ve yabancı para üzerinden ihaleye çıkarılan yurt içinde yapımı öngörülen taahhüt işleri,

b) Hükümetler arası anlaşmalar ile ülkemizin taraf olduğu uluslararası projeler kapsamındaki işler

ile ilgili olarak Türkiye’de faaliyette bulunan yüklenici firmalara yabancı para üzerinden gayri nakdi kredi (yurt içi akreditif, teminat mektubu düzenlenmesi ve garanti, kefalet verilmesi) tesis edilmesi ve ödemelerin ihale makamının isteği doğrultusunda yabancı para olarak yapılması mümkün bulunmaktadır.

Bankalar Kanunu uyarınca, yurt içinde açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olarak Türk müteahhitlik kuruluşlarının kendi aralarında ya da dışarıda yerleşik kişilerle oluşturdukları iş ortaklıklarına gayrinakdi kredi açılması mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda gayrinakdi kredinin ortaklardan biri veya birkaçı adına açılması gerekmektedir. Kredinin verilmesi sırasında, iş ortaklığının taahhütlerinin yerine getirilmesinde kullanılacağına dair beyan alınarak adına kredi açılacak ortağın diğer ortakları temsil yetkisinin bulunup bulunmadığı incelenecek ve Bankalar Kanununun 11.11 maddesi içeriği hesap durumu aranacaktır.

Bankalar, yurt dışından sağlanacak olan dış kredilerin teminatı olarak da muhabirleri aracılığı ile garanti verebileceklerdir.

Türkiye’deki bankalar tarafından Türkiye’de ve yurt dışında yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere muhatap döviz üzerinden açılan gayri nakdi kredilere konu teminat mektuplarının tazmini halinde, Türkiye’deki muhataba döviz ödemesi yapılabilir.

TÜRK LİRASI, DÖVİZ TEVDİAT VE ALTIN DEPO HESAPLARI

1. TÜRK LİRASI HESAPLAR

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 3/b maddesine göre, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de Türk parası ile ödeme, tahsilat ve tevdiatta bulunmaları serbest olduğundan, dışarıda yerleşik kişiler Türkiye’deki bankalar nezdinde Türk lirası hesap açtırabilirler.

Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurt dışında yerleşik sayılan serbest bölge kullanıcıları da Türkiye’de Türk lirası hesap açtırabilirler. Ancak bu hesaplardan serbest bölgeler ve kambiyo mevzuatının serbest bölgelerle ilgili aşağıda belirtilen düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla ödeme yapılması mümkün bulunmaktadır.

Serbest Bölgelerle İlgili Düzenlemeler:

– 10 Mart 1993 tarih ve 21520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliğinin 47. maddesinde;

“Bölgedeki faaliyetlerle ilgili olarak mal bedelleri, Fon, hizmet ve işçi ücretleri ile ikramiyeleri ve kiralara ilişkin ödemeler dövizle yapılır. Bölgede Türk lirası ile yapılan ödemeler hakkında 16 Ağustos 1985 tarih ve 85/9801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda belirtilen esaslar uygulanır.”,

– serbest bölgelerde Türk lirasıyla yapılabilecek ödemelere dair 16 Ağustos 1985 tarih ve 85/9801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda;

“Serbest bölgelerdeki faaliyetler ile ilgili her türlü ödemeler 06 Haziran 1985 tarihli 3218 sayılı Kanunda belirtilen dövizle yapılır. Ancak, bölgede yatırım sırasındaki mal ve hizmet bedelleri ile işçi ücretleri ile kiralar Türk lirası üzerinden ödenebilir. Bölge Müdürlüğü ile bu bölgelerdeki diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara bütün ödemeler Türk lirası ile yapılır.”

hükümleri yer almaktadır.

– Dış Ticaret Müsteşarlığının Hazine Müsteşarlığına muhatap 14 Şubat 2006 tarih ve 5042 sayılı yazısında, serbest bölge kullanıcılarının ana sözleşmelerine konulan hükümler gereğince, Türkiye’de ticari iş yapmaları yasaklandığından bu kapsamda Türkiye’de herhangi bir ödeme yapmalarını gerektirir bir işlemleri bulunmasının mümkün olmadığı bildirilmektedir.

TÜRK LİRASI, DÖVİZ TEVDİAT VE ALTIN DEPO HESAPLARI

1. TÜRK LİRASI HESAPLAR

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 3/b maddesine göre, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de Türk parası ile ödeme, tahsilat ve tevdiatta bulunmaları serbest olduğundan, dışarıda yerleşik kişiler Türkiye’deki bankalar nezdinde Türk lirası hesap açtırabilirler.

Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurt dışında yerleşik sayılan serbest bölge kullanıcıları da Türkiye’de Türk lirası hesap açtırabilirler. Ancak bu hesaplardan serbest bölgeler ve kambiyo mevzuatının serbest bölgelerle ilgili aşağıda belirtilen düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla ödeme yapılması mümkün bulunmaktadır.

Serbest Bölgelerle İlgili Düzenlemeler:

– 11 Mayıs 2017 tarih ve 30063 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/10051 sayılı Serbest Bölgelerde Türk Lirası ile Yapılabilecek Ödemeler Hakkında Bakanlar Kurulu Kararında;

“Madde 1-(1) Serbest bölgeler ile diğer ülkeler arasındaki ticarete ilişkin ödemeler Türk Lirası ile de yapılabilir.

(2) Serbest bölgelerde birinci fıkra dışında kalan tüm ödemeler Türk Lirası ile yapılır.

Madde 2-(1) Kira, ruhsat, izin, belgeler ile işleticiler tarafından sağlanan hizmet ve faaliyetlere ilişkin tarife ve ücretler Türk Lirası üzerinden belirlenir ve ödenir.”

Madde 3-(1) Serbest Bölgelerde Türk Lirası ile yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar Ekonomi Bakanlığınca belirlenir.

hükümleri yer almaktadır.