Peer-To-Peer (P-to-P) Finansman Şekli
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Şubat ayının ilk haftasında Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) heyetini kabul ettiği toplantıda istihdamın yüzde 80’ini sağlayan KOBİ’lere mevcut bankacılık sisteminin cömert davranmadığından, yeni enstrümanların gerektiğinden bahsetti.
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, gelişmiş ülkelerde finansın, sadece bankacılık sisteminin tekelinde olmadığını, zamanın ruhuna uygun, direkt ve geniş tabanlı finans modellerinin ortaya çıktığını, son yıllarda ortaya çıkan “peer-to-peer financing” (P-to-P) ve “crowd financing” yöntemlerinin desteklenmesi gerektiğini beyan ederken, kamu olarak, bankacılık sistemi dışında da finans piyasalarının geliştirilmesinde öncülük yapabileğini belirtti.
Peki nedir bu peer-to-peer financing ve crowdfunding kavramları ve finansman modelleri?
Peer-to-Peer (P2P) Finansmanında, fon fazlası olan kişiler fonlarını fon ihtiyacı olan kişilere online platformlar aracılığıyla transfer edebilmekte. Fon ihtiyacı olanlar, fon fazlası olanların girdikleri fiyatlardan kendileri için en uygun olanını seçebilme imkanına sahip olmakta. P2P ilk olarak 2005 yılında İngiltere’de başlamış olup, P2P platformlar aracılığıyla sağlanan fon miktarı 2014 yılının 2. çeyreği itibariyle 1.5 milyar sterline ulaşmış durumda ve bu hacim gün geçtikçe artmakta. Bu tür aracılıkta bankalar devre dışı kalmakta, online platformlar fon fazlası ile açığı olan tarafları bir araya getirmekte. P2P finansmanı crowdfunding olarakta adlandırılmakta.
Fon ihtiyacı olanlar daha ucuz maliyetle fon temin etme imkanı bulurken borç alacağı kişilerle doğrudan iletişim kurabilmekteler. Fon fazlası olanlar ise mevduat yapmak suretiyle elde edecekleri getiriden daha yüksek getiri elde edebilmekteler. Kredi verenler, kredi verecekleri kişileri seçme şansına sahip olabilecekler ya da üstlenecekleri risk türüne göre isteyebilecekleri faiz oranını belirleyebilirler. Sistemde aynı faiz oranını isteyen birden fazla kredi veren olduğunda, önceliklendirmede tekliflerini sisteme girdikleri zamana bakılır.
İngiltere’deki P2P platformları ve P2P finans konuları ile ilgili haber sağlayan www.p2pmoney.co.uk websitesinde yer alan aşağıdaki tabloda fon fazlasının mevduat olarak yatırılması ile P2P platformu üzerinden kredi verilmesi durumları karşılaştırılmakta.
Attribute | Savings Account | P2P Lending |
---|---|---|
Opening the account | Identity check | Identity check |
Transferring money | Cheque, BACS, FasterPayment, CHAPS, Debit Card, Direct Debit, Cash | BACS, FasterPayment, Debit Card, Direct Debit |
Closing the account | Depends on terms and conditions | Only when all repayments have been completed or written off |
Withdrawing money | Depends on terms and conditions | Withdraw funds not already lent out, sell existing loans |
Security | Covered by protection that covers £85,000 of deposits within a single parent company if the bank is unable to repay the money with the Financial Services Compensation Scheme | Depending on the lending platform you take all or some of the risk if the borrower cannot repay and therefore can loose moneyYou also take the risk that the company facilitating the payments ceases trading, although some companies have entered into agreements with other parties to continue collectionsThere is a trade body called the P2P Financial Association that have been setup to ensure high minimum standards of protection for consumers |
Taxation | Taxed at source at 20% if saver has not registered that they pay no taxDepending on saver’s income, further tax may be required | Not taxed at sourceDepending on lender’s income, it is understood that tax would need to be paid on income received after lending fees, but before bad debts (lenders would therefore have to pay tax on loans where they experienced a capital loss) |
Lending | As a saver you have no knowledge who your money has been relent to | Depending on the lending platform, you can either choose who to lend your money to or at least be able to set the interest rate per risk profile |
Interest Rates | The bank will tell you the interest rate they are offering, expressed as an AER or annual equivalent rate | You tell the borrower what interest rate you are offering, expressed as an AER or annual equivalent rate |
Total Return | The interest you will receive is fixed and therefore the total return is also fixed | As you bear the risk (or some thereof) of the borrower being unable to replay the loan, the total return is therefore variable |
Queue | Savings products are offered on a first come first served basis | Lending is performed either as a reverse auction (lowest interest rates win) or as a queue where the lenders offering the lowest interest rate goes to the front of the queueIf there are several lenders offering the same interest rate they are queued by time, with first in first out |
Closure of platform | If the bank closes you are covered for £85,000 of deposits within a single parent company if the bank is unable to repay the money with the Financial Services Compensation Scheme | If the lending platform closes the loans are still valid and enforceable as the lending platform simply arranges themSome companies have entered into agreements with other parties to continue collections in the event that they fail |
P2P finans konularında haber ve duyurular yayımlayan wiseclerk.com isimli websitesinde yer alan aşağıdaki tabloda, 2015 yılı Ocak ayı itibariyle P2P finansmanı ile yaratılan kredi hacmine ilişkin bilgiler yer almakta. Tablodan P2P finansman modelinin en yaygın olarak İngiltere’de kullanıldığı görülmekte.
Sitede yer alan habere göre Amerika’da faaliyet gösteren P2P finansman şirketi Lending Club ile Google arasında işbirliği anlaşması imzalanmış, Google kendisine uygulama, yazılım gibi hizmetler sunan küçük şirketlere (Google Patners) hızlı ve ucuz finansman sağlayabilmek için Lending Club’a plasman yapmayı kabul etmiş.
İngiltere’de finansal tüketici hizmetlerinin gözetimi ve denetiminden sorumlu Financial Conduct Authority (FCA) , P2P finansman faaliyetlerini düzenleyen kuralların yanısıra standartlar ve ilkeler de belirlemiş. Hatta İngiltere’de faaliyet gösteren P2P finans hizmeti veren şirketleri temsilen Peer2Peer Finance Association (P2PFA) isimli Bankalar Birliği’ne benzer bir birlik dahi kurulmuş bulunmakta.
Forbes’da yer alan “The Disappearance Of Peer-To-Peer Lending” başlıklı 14.10.2014 tarihli haberde, amacı küçük kredi verenler ile küçük ölçekli fon ihtiyacı olanları bir araya getirmek olan P2P finans sisteminin şekil değiştirdiği, küçük kredi verenlerin yerini büyük yatırımcıların ve finansal kuruluşların almaya başladığı, küçük kreditörlerin bu tür platformlardan artık kolayca fon kullandırmalarının mümkün olmadığı belirtilmekte. Haberde, P2P finans siteminin iş yapış şeklinin değişebileceği, bu tür platformların internet üzerinden müşterilere hızlı ve etkin şekilde kredi kullandırma fonsiyonu üstlenen kuruluşlar haline gelebileceği, bankaların ulaşamadıkları ya da kredi kullandırmak istemedikleri müşterileri bu tür kuruluşlara yönlendirebilecekleri ifade edilmekte.
Ülkemizde henüz bu tür hizmetler veren platformlar bulunmamakta. Ancak, “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” un yürürlüğe girmesi, bankaların melek yatırımcılar ile girişimcileri bir araya getirecek online platformlar oluşturmaya başlaması gibi hususlar göz önünde bulundurulduğunda, kamunun öncülüğü ile birlikte bu tür platformların sayılarının ilerleyen dönemlerde arttığını görmemiz hiçte şaşırtıcı olmayacak.