Ödemeler Ekosisteminde 2022’deki Öne Çıkan Gelişmeler
2022 yılını geride bıraktık. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2023 yılı Para Politikası ve Liralaşma Stratejisi ışığında ödemeler ekosisteminde 2022’de öne çıkan gelişmelere hafızamızı tazelemek açısından özet bir şekilde değinmek isteriz:
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 15.09.2021’de ilan ettiği Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu’nun 1.faz pilot uygulama çalışmaları kapsamında Dijital Türk Lirası Ağı tesis edilerek ilk ödemelerin başarı ile gerçekleştirildiği 29.12.2022’de kamuya ilan edilmiştir. 2023 yılında seçili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımları ile Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu genişletilecek ve geniş katılımlı pilot testlerin gerçekleştirileceği ileri fazlara geçilecektir. Bu kapsamda, dağıtık defter teknolojilerinin ödemeler ekosistemlerinde kullanımı ve anlık ödeme sistemleri ile entegrasyonu gibi konularda tasarlanan özgün mimari kurgulara ait testlere devam edilecektir. 2023 yılı boyunca Dijital Türk Lirası’nın teknolojik gereksinimlerinin yanı sıra iktisadi ve hukuki çerçevesine dair çalışmalara da öncelik verilecektir.
- Yeni nesil ödeme sistemi olarak devreye alınan, 7/24/365 anlık para transferi sağlayan Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) Sistemi’nde 2.000 TL olan FAST işlem tutar limiti 21.02.2022 itibarıyla 5.000 TL’ye yükseltilmiştir.
- TCMB tarafından 21.08.2020’de yayımlanan Türkiye’nin kendi milli karekod standartları olan TR-Karekod ile ödeme yapılmasına ilişkin altyapının hazır hale getirilmesi için tanınan ek uyum süresi 30.06.2022’te sona ermiştir. Detay bilgi için 13.12.2021 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Cep telefonları ile temassız ödemelerin gelişimini hızlandırmada kritik öneme sahip olan TR Karekod yaygınlaşacaktır.
- TCMB internet sitesinde 06.10.2022’de Ödemeler Alanında Sunulan İş Modellerinin Ödeme Hizmeti Türleri ile İlişkilendirilmesine İlişkin Rehber yayımlanmıştır. Anılan Rehber ile ödemeler sahasında sunulmakta olan başlıca faaliyetlerin 6493 sayılı Kanun’da tahdidi olarak sayılan ödeme hizmetleriyle ilişkilendirilmesi ve sade – bütüncül bir anlayışla tablolaştırılması suretiyle sektörde var olan önemli bir ihtiyaç giderilmiştir. Detay bilgi için 08.10.2022 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
- 25 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ikincil düzenleme değişiklikleri ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarına yönelik Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ yükümlülüklerine uyum açısından tanınan 1 yıllık süreye (01.12.2022) 3 aylık ek süre daha verilerek 28.02.2023’e uzatılmıştır.
- TCMB, Liralaşma Stratejisi’nin dijital ekonomi yol haritasının önemli bir bileşeni olan ödemeler alanı açık bankacılık hizmetlerini 01.12.2022 itibariyle kullanıma açmıştır. Bankalar, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından geliştirilen ve taraflara standart açık bankacılık işlemleri sunulmasını sağlayan Açık Bankacılık Geçidi (GEÇİT) altyapısı üzerinden hizmet vermeye başlamıştır. Detay bilgi için 02.12.2022 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
- FAST için önemli bir katman servis olan ve dolandırıcılık başta olmak üzere yasadışı kullanımların tespitini çok hızlı bilgi ve belge aktarımı sağlayarak kolaylaştıran Güvenlik Katman Servisi (SİPER) geliştirilerek hizmete sunulmuş ve 09.12.2022’de kamuya ilan edilmiştir. SİPER platformu çalışma prensibi, para transferini başlatan kurum ile alıcı kurum arasında yasadışı bir işlem riski hakkında saniyeler içerisinde bilgi paylaşılmasını ve sistemde bulunan tüm katılımcıların da bilgilendirilmesini sağlamaktır. FAST güvenlik katman servisi SİPER platformunun 2.fazında, merkezi yapıda toplanan veriler üzerinde makine öğrenme ve yapay zeka algoritmaları ile akıllı katmanlı stratejik ürünler geliştirilecektir. Yasadışı kullanımların da tespit edileceği sistem, 2023 yılının 2.yarısında ödemeler ekosistemindeki tüm paydaşların hizmetine sunulacaktır. SİPER sadece FAST için değil tüm fon transfer işlemlerinde de kullanılabilecektir.
- Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının dijital ekonomi yol haritasının önemli bir unsuru olan FAST sistemine doğrudan katılımının sağlanacağı 26.12.2022’de kamuya ilan edilmiştir. TRKarekod kullanımı ile FAST işyeri ödemeleri ve kişiden kişiye ödemeleri destekleyen yenilikçi uygulamalar 2023 yılının ilk çeyreğinden itibaren kullanılmaya başlanacaktır. Mobil uygulamalar ve POS cihazlarının ekranlarında görüntülenen TR-Karekod’un okutulmasıyla hesaptan hesaba anlık ödeme imkânı sunan FAST İşyeri Ödemeleri hayatımızı kolaylaştıracaktır.
- Ödeme sistemleri ve finansal teknolojilerde düzenleme perspektifinden 2022 yılının öne çıkan son gelişmesi olarak ise epey bir süredir beklenen Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehberi’nin TCMB internet sitesinde 30.12.2022’de yayımlanması diyebiliriz. Söz konusu rehber ile ödemeler sahasında sıklıkla karşılaşılan bazı iş modellerinin ödeme emri başlatma ve hesap bilgisi hizmetleri açısından faaliyet izni alınmasını gerektirip gerektirmediği ile lisans ve teknik sertifikasyon süreci gibi konularda bilgilere yer verilmiştir. Ödemeler sahasında açık bankacılık kapsamında sunulan iş modellerinin belli standartlar altında yürütülmesi, tüketicilerin olduğu kadar bankalar gibi diğer finansal oyuncuların da sektördeki banka dışı oyunculara yönelik güveninin artması, piyasa oyuncularının gerçekleştirmeyi planladıkları yeni ürün – hizmetler ile sektör içi ve sektörler arası iş birliklerine yönelten açık finans, servis modeli bankacılığı gibi genişleyen yeni nesil iş yelpazesi içerisinde ödeme hizmetleri ve açık bankacılık iş modelleri ile bağın kurulması açısından bu tip rehberlerin önem taşıdığını belirtebiliriz.
Bu vesileyle 2023’ün ödemeler ekosisteminde rekabetin ve inovatif iş yapış yöntemlerinin artmasını destekleyecek, yeni ve katma değerli hizmetlerin sunulmasına katkı sağlayacak bir sene olmasını diliyoruz.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
