Kur Korumalı Mevduatlar ve Tüzel Kişiler

2021 Aralık ayında bankacılık sektörü yeni bir mevduat ürünü ile tanışmıştır. “Kur Korumalı Mevduat” olarak adlandırılan bu ürün, ilk defa 20 Aralık akşamı Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısının arkasından Cumhurbaşkanı tarafından kamuoyuna duyurulmuştur. Hemen ertesi gün 21 Aralık’ta Hazine’nin web sayfasında kısa bir basın açıklaması ile tanıtımı yapılan ürünün “birikimlerini Türk Lirası (TL) mevduat olarak değerlendiren vatandaşların kurlardaki oynaklık karşısında mağdur olmaması için devreye alındığı” duyurulmuştur.

Bu yeni üründe; yurt içinde yerleşik gerçek kişilere ait TL vadeli hesaplara vade sonunda işleyecek faiz ile hesap açılışı ve vade tarihindeki kur değişim oranı kıyaslanacak, yüksek olan oran üzerinden hesap nemalandırılarak yatırımcının döviz kur artışı karşısında bir kaybı varsa bu tutar Hazine tarafından sübvanse edilerek kur riski bertaraf edilecek ve aynı zamanda hesabın belli bir faiz oranı üzerinden nemalanması da garanti altına alınmış olacaktır. İlaveten elde edilen gelire stopaj da uygulanmayacaktır. Amaç bu TL tutarların döviz talebine neden olmadan bankalarda TL hesaplarda tutulmasını sağlamaktır.

Hazine’nin lanse ettiği kur korumalı mevduat hesabına ilave olarak, 21 Aralık 2021 tarih, 31696 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de (RG) bu defa Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)” yayımlanmıştır. TCMB bu Tebliğ ile Hazine’nin kur korumalı mevduat ürünü benzeri bir uygulamayı yurt içi gerçek kişi hesaplarına yönelik olarak, 20/12/2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesaplarının hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecek hesaplar için uygulamaya almıştır. Buradaki nihai amaç da tasarruf sahiplerinin TL’ye yönlendirilmesi ve mevcut YP dövizlerin TCMB’ye aktarılmasıdır.

TCMB, devamında bu defa 29 Aralık 2021 tarih, 31704 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yine başlangıçta yurt içi gerçek kişi hesaplarına yönelik olarak başlatılan, “Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/16)” ile altın cinsinden mevduat hesaplarının TL vadeli mevduata dönüşümü ile altının fiyat değişmesine karşı fiyat korumalı bir ürünü daha yürürlüğe sokmuştur.

Böylece bankacılık sektörü Aralık 2021 sonu itibariyle 10 günlük bir süre içinde;

• Birisi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygulamaya sokulan ve yurt içi gerçek kişilerin TL hesaplara yönelik kur korumalı vadeli mevduat hesabı,
• Diğerleri de yine yurt içi gerçek kişilere yönelik olarak TCMB tarafından uygulamaya sokulan ve döviz cinsi tevdiat hesaplarının TL’ye dönülmesi suretiyle oluşturulan TL hesaplar için kur korumalı mevduat hesabı ile altın cinsinden mevduat hesaplarının TL vadeli mevduata dönüşümü ile altının fiyat değişmesine karşı korumalı TL vadeli mevduat hesabı olmak üzere aynı amaca matuf 3 farklı ürünle tanışmıştır.

TCMB’nin uygulamaya soktuğu döviz dönüşümlü TL mevduat hesapları, 20/12/2021 itibariyle bankada mevcut olan döviz tevdiatlar için sadece bir defaya mahsus olmak üzere, altın dönüşümlü TL mevduat hesapları ise 28/12/2021 tarihi itibariyle mevcut olan altın hesapları ile, bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı hesaplar için sadece bir defaya mahsus olmak üzere uygulanacak, destekten yararlanma hakkı bir defa olacaktır.

Hazine tarafından uygulanan kur korumalı TL vadeli mevduat hesaplarında ise yararlanma hakkı sınırı getirilmemiştir.

TCMB takiben 1 Şubat 2022 tarih 31737 sayılı RG’de yayımlanan 2022/7 sayılı Tebliğ ile yurt dışında yerleşiklere ve bunların yurt dışında bulunan şirketlerine yönelik olarak yurt dışı bankalardan transfer ettikleri döviz tutarları karşılığında TL açılacak hesaplar için YUVAM hesap uygulamasını, son olarak da 14 Mart 2022 tarih, 31778 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2022/11 sayılı Tebliğ ile yurt içi yerleşik gerçek kişiler ve yurt içi yerleşik tüzel kişilere yönelik fiziki altın varlıklarının TL cinsinden mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülmesine imkân tanınmasına ilişkin düzenlemeleri de yapmıştır.

Sonuç itibariyle ilki Hazine’nin diğer dördü TCMB’nin düzenlemesi olan beş adet kur korumalı / fiyat korumalı mevduat hesabı uygulaması 2021 Aralık – 2022 Mart ayları içinde uygulamaya konmuştur.

Bu çalışmamızda, TCMB’nin yukarıda anılan 2021/14 ve 2021/16 sayılı Tebliğlerine konu edilen döviz dönüşümlü kur korumalı hesaplar ile, altın dönüşümlü fiyat korumalı hesaplara yurt içi yerleşik tüzel kişilerin de dahil edilmesi ve aynı zamanda, tüzel kişiler (kurumlar) için 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan düzenlemeler ile TL’ye dönüşümlerde elde edilen kur farkı / fiyat farkı, faiz ve diğer kazançların vergi istisnası konuları ele alınmaya çalışılacaktır.

2021/14 ve 2021/16 sayılı Tebliğler ile bu hesaplar; ilk olarak

• Sadece yurtiçi gerçek kişileri kapsayacak şekilde,
• Belirli stok bakiyeler esas alınarak (YP için 20/12/2021, altın için 28/12/2021)
• ve destekten bir defa yararlanmak üzere devreye sokulmuş iken,

zaman içinde yapılan değişikliklerle (yurt içi yerleşik tüzel kişilerin dahil edilmesi, gerçek kişiler için stok bakiye kontrollerin kaldırılması veya tüzel kişiler için esas alınacak YP hesap stok bakiyelerinin genişletilmesi gibi uygulamalarla) işleyiş oldukça değişmiştir.

Hesapların uygulamasına ilişkin ilk düzenleniş ve zaman içinde uygulamada yapılan değişikleri içeren kronolojik gelişim takip kolaylığı amacıyla aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir:

Döviz Hesaplar

Tebliğ No.	Yayımlandığı RG.	İçerik
2021/14	21/12/2021 31696 mükerrer	Yararlanıcı: yurtiçi yerleşik gerçek kişiler Stok bakiye: 20/12/2021’de mevcut olan ABD doları, EURO ve GBP hesaplar Açılacak TL hesabın vadesi: 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Açılacak TL hesaplara en az TCMB politika faizi uygulanacaktır (%14), faiz üst sınırı belirlenmemiştir.
2022/1	11/1/2022 31716	Yararlanıcı grubu içine -bankalar ve TCMB tarafından belirlenecek diğer mali kurumlar hariç- yurt içi yerleşik tüzel kişiler de dahil edilmiştir. Bu tüzel kişilerin 31/12/2021’de mevcut ABD doları, EURO ve GBP hesapları dönüşüme konu edilebilecektir. Vade: tüzel kişiler için dönüştürülen bu hesaplar 6 ay veya 1 yıl vadeli TL hesap olarak açılabilecektir.
2022/5	1/2/2022 31737	Dönüşüm sonrası açılacak TL hesaplar için faiz üst sınırı getirilmiştir. (Aynı gün TCMB talimatıyla 14+3 puan maks. olarak bankalara duyurulmuştur.)
2022/9	7/3/2022 31771	Tüzel kişiler için de 3 ay vade ile hesap açılabilmesi imkanı getirilmiştir. Hem gerçek hem de tüzel kişiler için vade sonlarında hesabın yenilenebilmesine imkan sağlanarak başta 1 defaya mahsus olarak başlatılan destekten yararlanma imkanı sürekli hale getirilmiştir.
2022/14	22/3/2022 31786	Gerçek kişiler için 20/12/2021 stok bakiye kontrolü kaldırılmıştır.
2022/16	8/4/2022 31803	Tüzel kişiler için stok bakiye 31/12/2021 ile 31/3/2022 tarihleri arasındaki herhangi bir tarihteki bakiye olarak geliştirilmiştir.
2022/22	6/7/2022 31888	Tüzel kişiler için stok bakiye 31/12/2021 ile 30/6/2022 tarihleri arasındaki herhangi bir tarihteki bakiye olarak geliştirilmiştir.

Altın Hesaplar

Tebliğ No	Yayımlandığı RG	İçerik
2021/16	29/12/2021 31704	Yararlanıcı: yurtiçi yerleşik gerçek kişiler Stok bakiye: 28/12/2021’de mevcut olan altın hesaplar (ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesapları 14/3/2022 tarihinde 2022/11 Tebliğ kapsamına alınmıştır) Açılacak TL hesabın vadesi: 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Açılacak TL hesaplara en az TCMB politika faizi uygulanacaktır (%14), faiz üst sınırı belirlenmemiştir.
2022/2	11/1/2022 31716	Yararlanıcı grubu içine -bankalar ve TCMB tarafından belirlenecek diğer mali kurumlar hariç- yurt içi yerleşik tüzel kişiler de dahil edilmiştir. Bu tüzel kişilerin 31/12/2021’de mevcut altın hesabı (ile 14/3/2022 tarihine kadar bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesap) bakiyeleri dönüşüme konu edilebilecektir. Vade: tüzel kişiler için dönüştürülen bu hesaplar 6 ay veya 1 yıl vadeli TL hesap olarak açılabilecektir.
2022/6	1/2/2022 31737	Dönüşüm sonrası açılacak TL hesaplar için faiz üst sınırı getirilmiştir. (Aynı gün TCMB talimatıyla 14+3 puan maks. olarak bankalara duyurulmuştur.)
2022/10	7/3/2022 31771	Tüzel kişiler için de 3 ay vade ile hesap açılabilmesi imkanı getirilmiştir. Hem gerçek hem de tüzel kişiler için vade sonlarında hesabın yenilenebilmesine imkan sağlanarak başta 1 defaya mahsus olarak başlatılan destekten yararlanma imkanı sürekli hale getirilmiştir.
2022/12	14/3/2022	İşlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesapları başlangıçta bu Tebliğ kapsamındayken 14/3/2022’de yayımlanan Altın Cinsinden Fiziki Varlıkların Finansal Sisteme Kazandırılması Hakkında Tebliğ (Sayı: 2022/11) kapsamına alınmış ve 2021/16 sayılı Tebliğ kapsamından çıkarılmıştır.
2022/15	22/3/2022 31786	Gerçek kişiler için 28/12/2021 stok bakiye kontrolü kaldırılmıştır. (Tüzel kişiler açısından 31/12/2021 altın hesabı bakiyesi geçerli)

Diğer yandan önce 25/12/2021 tarih, 31700 sayılı RG’de yayımlanan 4970 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (CBK) ile kur korumalı hesaplarda, takiben de altın dönüşümlü hesapların devreye alınmasının hemen arkasından 31/12/2021 tarih 31706 sayılı RG’de yayımlanan 5046 sayılı CBK ile de altın dönüşümlü hesaplarda stopaj sıfırlanmıştır.

Devam eden süreçte TCMB de uygulamaya sonradan dahil edilen tüzel kişilerin hangileri olacağını, daha doğrusu hangi tüzel kişilerin YP dönüşümlü kur korumalı veya altın dönüşümlü fiyat korumalı hesaplar açamayacağını belirlemiş ve bunu 11 Ocak 2022 tarihli 251 sayılı Talimatları ekinde bankalara duyurmuştur.

TCMB talimatına istinaden;

Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ve Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ Kapsamı Dışındaki Tüzel Kişiler

1-Bankalar

• Bankalar
• Fon bankaları
• Yabancı bankaların Türkiye’deki şubeleri

2- Sigortacılık ve bireysel emeklilik mevzuatı çerçevesinde faaliyet gösteren kuruluşlar

• Sigorta şirketleri
• Reasürans şirketleri
• Sigorta kooperatifleri
• Emeklilik şirketleri
• Sigorta ve reasürans brokerleri

3- Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde faaliyet gösteren kuruluşlar

1. a) Sermaye piyasası kurumları

• Yatırım kuruluşları
• Kolektif yatırım kuruluşları
• Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve
• derecelendirme kuruluşları
• Portföy yönetim şirketleri
• İpotek finansmanı kuruluşları
• Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları
• Varlık kiralama şirketleri
• Merkezî takas kuruluşları
• Merkezî saklama kuruluşları
• Veri depolama kuruluşları
• Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları

1. b) Kitle fonlama platformları

4- 6361 sayılı Kanun Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu

• Finansal kiralama şirketleri
• Faktoring şirketleri
• Finansman şirketleri
• Tasarruf finansman şirketleri

5- 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu

• Kartlı sistem kuruluşu
• Kart çıkaran kuruluş

6- 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun

• Sistem işleticileri
• Ödeme kuruluşları
• Elektronik para kuruluşları

7- Diğer

• Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler
• Kıymetli madenler aracı kuruluşları
• Finansal holding şirketleri
• 5411 sayılı Kanunun 4. maddesinde düzenlenen faaliyet konularından en az birini yürütmek üzere kurulan kuruluşlar

Bu tüzel kişiler YP dönüşümlü kur korumalı veya altın dönüşümlü fiyat korumalı hesap açamayacaklardır.

Takip eden dönemde TCMB 18 Şubat 2022 tarihinde bankalara gönderdiği mesajında yukarıdaki listeye göre kapsam dışında olan;

• Sigorta ve reasürans brokerleri,
• Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları,
• Merkezi saklama kuruluşları,
• Veri depolama kuruluşları,
• Kartlı sistem kuruluşları,
• Sigorta şirketleri,
• Reasürans şirketleri,
• Sigorta kooperatifleri,
• Emeklilik şirketleri ve
• 5411 sayılı Kanunun 4. Maddesinin (u) fıkrasında düzenlenen faaliyetleri gerçekleştirenlerin (sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri)

tüzel kişileri ise kapsam dahiline alınarak, bunların YP dönüşümlü kur korumalı ve altın dönüşümlü fiyat korumalı hesap açabilmelerine izin verilmiştir.

Buraya kadar izah edilen bilgiler ışığında;

• Yurt içi yerleşik tüzel kişiler TCMB tarafının YP’den dönüşen kur korumalı hesap veya altından dönüşen fiyat korumalı hesap açabilmektedir. (Tüzel kişiler, Hazine tarafının kur korumalı hesabında ise zaten hiç kapsama girmemiştir. Hazine tarafı kur korumalı hesaplar, en baştan sadece yurt içi gerçek kişiler için geliştirilmiş ve öyle de devam ettirilmiştir)
• Yurt içi yerleşik tüzel kişiler sisteme 11 Ocak 2022 itibariyle dahil edilmişler ve başlangıçta en az 6 ay vadeli hesap açmalarına imkan tanınmış, sonradan yapılan değişiklik ile 7 Mart 2022’den itibaren en az 3 ay vadeli hesap açabilme imkanı tüzel kişiler için de getirilmiştir.
• Her tüzel kişi kur korumalı/fiyat korumalı hesap açamamaktadır, TCMB tarafından belirlenen ve Tebliğ kapsamı dışında tutulan tüzel kişiler hesap açamayacak, bunlar dışındaki tüzel kişiler hesap açabilecektir.
• Tüzel kişiler sisteme dahil olduklarında ancak 31/12/2021 stok YP hesap bakiye (veya altın için altın hesap bakiye) dikkate alınarak maksimum bu tutarda hesap açılmasına izin verilmiş, takiben bu kural da esnetilerek; YP hesaplar için önce 8/4/2022 tarihinde 31/12/2021 – 31/03/2022 tarihi arasında ulaşılan herhangi bir bakiye üzerinden KKM hesap açılabilmesi, takiben de tekrar yapılan değişiklik ile 6/7/2022 tarihi itibariyle 31/12/2021- 30/6/2022 tarihleri arasında ulaşılan bakiye kadar KKM hesap açılabilmesine imkan tanınmıştır. (Tüzel kişiler için altın hesabına ilişkin 31/12/2021 bakiye kontrolü ise hala devem etmektedir.)

Görüldüğü üzere kur korumalı hesap açılışları için dönem içinde oldukça sık değişiklik yapılarak, piyasada oluşacak döviz talebinin engellenmesi ve mali sektöre ilişkin diğer düzenlemelerle paralel olarak (tüzel kişilerin krediye ulaşması için belli bir tutarın altında YP varlık bulundurma zorunluluğu gibi) bu hesaplar için de uygulama değişiklikleri devreye alınmıştır.

Ancak tüzel kişi yabancı paralarının veya altın hesaplarının TL’ye dönüşümünün -kur korumalı /fiyat korumalı hesaba konu olsun veya olmasın-  başka bir tarafı daha bulunmakta olup, bu taraf da oldukça önemlidir. O da aynı dönemde 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanuna yönelik olarak 7352 sayılı ve 7407 sayılı torba yasalarla getirilen ve 5872 sayılı CBK ile devam ettirilen vergi istisnası uygulamalarıdır.

Bu konu kur korumalı hesaplardan farklı olmakla birlikte, istisnaya ilişkin uygulamada, dönüşen tutarların TL hesaplarda değerlendirilme zorunluluğu bulunması bakımından (ister kur korumalı ister korumasız standart TL hesaplarda) kur korumalı hesaplarla da ilişkili olup, 5520 sayılı Kanun değişikliği ile getirilen istisnalara ilişkin açıklamalarımıza aşağıda yer verilmiştir:

7352 sayılı Yasa

29 Ocak 2022 tarih, 31734 sayılı RG’de yayımlanan 7352 sayılı Yasa’nın ikinci maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen Geçici 14. madde ile; kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı para tutarları 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar TL’ye çevirmeleri ve bu suretle elde edilen TL varlığı en az 3 ay vadeli TL mevduat hesaplarında değerlendirmeleri durumunda

a) Bu fıkra kapsamındaki yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 1/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,

b) 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk lirasına çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkı kazançları ile söz konusu hesaplardan dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar.

Kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Maddenin ikinci fıkra düzenlemesiyle de bu tutarların 2022 yıl sonuna kadar da TL’ye çevrilerek istisnalardan yararlanma imkanı getirilmiştir.

Maddenin 3. Fıkra düzenlemesiyle de 31/12/2021 tarihli bilançolarda yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın bakiyelerinin 2022 yıl sonuna kadar TL’ye çevrilmesi halinde oluşan kazançlar ile vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları Kurumlar Vergisinden istisna edilmiştir.

Bu düzenlemedeki kritik husus;

• Düzenlemenin 5520 kapsamındaki bütün tüzel kişi kurumları kapsadığı ve
• dönüşen tutarlar ile en az 3 ay vadeli TL hesap açılması şartıdır.

Oysa TCMB kur korumalı ve fiyat korumalı hesapları TCMB’nin kapsama almadığı tüzel kişiler açamamakta, kur korumalı/fiyat korumalı hesap açma imkanı bulunan tüzel kişiler de bu hesapları 7352 sayılı Kanunun yayımlandığı 29 Ocak 2022 tarihi itibariyle en az 6 ay vadeli olarak açabilmektedir.

TCMB’nin 2021/14 ve 2021/16 sayılı Tebliğ düzenlemeleri uygulamada iken 29 Ocak 2022 itibariyle yürürlüğe giren 7352 sayılı Kanunun bu düzenlemesi, kur/fiyat korumalı hesaplarla ilgili sektörde bazı tereddütlere yol açmış, bu hesapları hangi tüzel kişilerin açacağı ve en az kaç ay vade ile açacağı 2021/14 ve 2021/16 Tebliğlerin konusu olmasına rağmen, sanki 7352 sayılı Kanun ile getirilen düzenleme sonrası bütün tüzel kişilerin kur/fiyat korumalı hesap açabildiği ve hatta 3 ay vade ile hesap açma imkanının tüzel kişiler için de doğduğu gibi bazı yanlış anlamalara da sebebiyet vermiştir.

İki düzenlemeyi birbirinden ayırarak açıklamaya çalışırsak;

7352 sayılı Kanun ile getirilen 5520 sayılı Kanuna ilişkin vergi istisnaları bütün tüzel kişileri kapsadığından, 7352 sayılı Kanunda belirtilen hususları gerçekleştiren bütün tüzel kişiler, 5520 sayılı kurumlar vergisi istisnalarından yararlanabileceklerdir. Kur/fiyat korumalı hesap açan tüzel kişiler de zaten 7352 sayılı Kanun düzenlemesini doğal olarak yerine getirmiş olacaklarından bu istisnalardan yararlanacaklar ilave olarak kur/fiyat korumasının sağladığı ekstra avantajdan da yararlanacaklardır.

TCMB’nin 2021/14 ve 2021/16 sayılı Tebliğ kapsamı dışında kalan tüzel kişiler hiçbir şekilde kur/fiyat korumalı hesap açamayacaklarından korumanın avantajından yararlanamayacaklar, ancak 7352 sayılı Kanun ile getirilen şartları yerine getirmeleri halinde buradaki istisnalardan yararlanabileceklerdir.

TCMB’nin ilgili Tebliğleri kapsamına giriyor olmalarına karşın 6 ay vadede hesap açmayı tercih etmeyen tüzel kişiler ise 3 ay vadeli TL mevduat hesabı açarak 7352 sayılı Kanunun istisnalarından yararlanacaklar, ancak vade uzunluğu nedeniyle kur/fiyat korumalı hesabı tercih etmemiş olmaları nedeniyle (başlangıçta tüzel kişiler için en az 6 ay vade ile KKM açılabiliyordu) korumalı hesabın ekstra avantajından faydalanamayacaklardır.

TCMB’nin ilgili Tebliğleri ile belirli tüzel kişiler için uygulamaya sokulan kur / fiyat korumalı hesaplar, tüzel kişi YP varlıklarının ve altın hesaplarının korumalı hesaba çevrilmesi suretiyle hesap sahibine; döviz kuru değişiklikleri ve altın fiyat değişiklikleri için koruma avantajı sağlayarak bu varlıkların TL’ye dönüştürülmesini teşvik ederken; 7352 sayılı Kanun, koruma hesabından bağımsız olarak bütün tüzel kişilerin YP varlıklarının ve altın hesaplarının TL’ye dönüştürtülmesi suretiyle vergi avantajı sağlayarak bu varlıkların TL’ye dönüştürtülmesini teşvik etmektedir.

2021/14 YP dönüşümlü kur korumalı, 2021/16 altın dönüşümlü fiyat korumalı hesap Tebliğleri tüzel kişi uygulaması ile 7352 sayılı Kanun uygulamasını karşılaştırmak gerekirse:

Düzenleme	Muhatap Tüzel Kişi Kuruluşlar	Hesap Açma En Az Vade	Faydalanma	Esas Alınacak Stok Bakiye
2021/14 Tebliğ (21/12/2021 31696 mükerrer RG’de)	TCMB’nin izin verdiği tüzel kişi kuruluşlar	En az 6 ay vadeli TL hesap (7/3/2022 itibariyle en az 3 ay vadeli TL hesap)	Kur koruma avantajı + 7352 sayılı Kanunun istisnaları (kur farkı kazançları, faiz ve diğer kazançlar vergiden istisna)	31/12/2021 bankalarda mevcut USD, EURO, GBP yabancı paralar 8/4/2022’den itibaren 31/12/2022 – 31/03/2022 arası bakiye, 6/7/2022’den itibaren de 31/12/2022- 30/6/2022 arası bakiye esas alınacak
2021/16 Tebliğ (29/12/2021 31704 RG’de)	TCMB’nin izin verdiği tüzel kişi kuruluşlar	En az 6 ay vadeli TL hesap (7/3/2022 itibariyle en az 3 ay vadeli TL hesap)	Kur koruma avantajı + 7352 sayılı Kanunun istisnaları (fiyat  farkı kazançları, faiz ve diğer kazançlar vergiden istisna)	31/12/2021 bankalarda mevcut altın hesabı
7352 sayılı Kanun (29 Ocak 2022 tarih, 31734 sayılı RG’de)	Bütün tüzel kişi kuruluşlar	En az 3 ay vadeli TL hesap	7352 sayılı Kanunun istisnaları (kur farkı kazançları, faiz ve diğer kazançlar vergiden istisna)	31/12/2021 * bilançodaki yabancı paralar + altın hesabı bakiyesi

(*) 7407 sayılı Kanun ile yabancı paralar için 31/3/2022 bakiyesi dahil
5872 sayılı CBK ile yabancı paralar için 30/6/2022 bakiyesi dahil

7407 sayılı Yasa

28 Mayıs 2022 tarih, 31849 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7407 sayılı Torba Yasa ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve bazı Kanun ve KHK’de değişiklik yapılmıştır.

Yasanın 12. maddesiyle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14. maddesinin üçüncü fıkrasından sonra gelmek üzere 4. ve 5. fıkralar eklenmiş ve müteakip fıkralar teselsül ettirilmiştir.

• (4) Kurumların 31/3/2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda söz konusu hesapların dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır. Cumhurbaşkanı istisnayı 30/6/2022 ve/veya 30/9/2022 tarihli bilançolarda yer alan yabancı paralar itibarıyla da uygulatmaya yetkilidir.

• (5) Bu madde kapsamındaki istisnalar 2022 yılı sonuna kadar vade sonunda yenilenen hesaplara da uygulanır

7407 sayılı Kanun ile, önceki Kanun 7352 ile tanınan istisnalar YP varlıklar için 31/3/2022 bilanço bakiyelerini de kapsayacak şekilde revize edilirken bir önemli değişiklik daha yapılarak, önceki düzenlemede yer alan –kur farkı kazançlarına- ilişkin istisnaya bu düzenlemede yer verilmemiş, vergi istisnası sadece faiz ve diğer kazançlara uygulanmak üzere korunmuştur. Altın hesapları için ise 7407’de ilave bir düzenlemeye gidilmemiştir.

5872 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı

27 Temmuz 2022 tarih, 31905 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5872 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14. maddesinin 4. fıkrasında yer alan istisnanın, kurumların 30/6/2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralar itibariyle de uygulanmasına karar verilmiştir. 7407 sayılı Kanun ile getirilen YP varlıkların TL’ye dönüştürülmesi suretiyle uygulanacak istisna –kur farkı kazançları hariç- diğer faiz ve kazançlar için kurumların 30/6/2022 bilanço bakiyeleri için de uygulanacaktır.

Cumhurbaşkanı’na 7407 sayılı Yasa ile verilen yetkiye istinaden, yabancı paralarda diğer faiz ve kazançlar için vergi istisnası uygulamasının 30/9/2022 bilanço rakamları ile de devam ettirilmesi beklenebilir.

İlk defa 20 Aralık akşamı Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısının arkasından Cumhurbaşkanı tarafından kamuoyuna duyurulan Hazine tarafının kur korumalı hesabına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Kararı (23 Şubat 2022 tarih 5206 sayılı Karar) 24/2/2022 tarih, 31760 sayılı RG’de yayımlanarak 21/12/2021 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş ve Hazine tarafının kur korumalı hesabına ilişkin yasal çerçeve de bu Karar ile oluşturulmuştur.

5206 sayılı Karar’da kur korumalı hesapların 31/12/2022 tarihine kadar açılmasına imkan tanınmış olup gerek Hazine kur korumalı gerekse de TCMB kur korumalı/fiyat korumalı hesapların, bir değişiklik olmadığı sürece, bu süre sonuna kadar talep görmeye devam edeceği beklenmektedir.

Not: Yazıda mevduat hesabı olarak ifade edilen husus katılım bankaları için katılma hesabı olarak dikkate alınması gerekmekte olup, çalışmamızda mevduat hesapları için yapılan bütün açıklamalar, katılım bankalarının katılma hesapları için de geçerlidir.

Saygılarımızla,

Zeki ÖZÇELİK

“UYARI: 05.08.2022 tarihli bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”

Zeki Özçelik

Makalenin yazarı Zeki Özçelik özel bir bankada Mevzuat Birim Yöneticisi olarak görev yapmakta, bankacılığı ilgilendiren bütün konular üzerinde çalışmalarda bulunmaktadır.