Kredilerin Sınıflandırılması Yönetmeliğinde Donuk Alacaklar ve İlk 200 Kredi Raporuyla İlgili Değişiklikler
27.03.2018 tarihli ve 30373 sayılı Resmi Gazete’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından “Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” (Yönetmelik) yayımlandı.
Bu Yönetmelik ile miktar olarak düşük tutarlı donuk alacakların sınıflandırılması ve bankaların kredileri ile ilgili dönemsel gözden geçirmelerinde esas alacakları risk sınırında değişiklikler yapıldı. Söz konusu değişikliklere ilişkin bilgiler aşağıda yer alıyor.
100 TL’NİN ALTINDAKİ ALACAKLARIN DONUK ALACAK OLARAK SINIFLANDIRILMASI BANKALARIN İHTİYARINA BIRAKILDI
Yönetmeliğin “donuk alacaklara” ilişkin 5 inci maddesine eklenen fıkra ile bir borçludan olan 100 TL ve altındaki her bir alacak tutarının donuk olarak sınıflandırılması bankaların ihtiyarına bırakıldı.
Değişiklik öncesi düzenlemede gecikme gün sayısı 90 günü aşan tüm kredilerin bir tutar sınırı olmaksızın takip hesaplarına aktarılması zorunluluğu bulunuyordu. Bu zorunluluk nedeniyle, ödeme gücü bulunduğu halde işlemlerini takip etmeyen ve kendilerine zamanında ulaşılamayan müşterilerin kredilerinin de donuk alacak olarak sınıflandırılması ve müşterilerin ödeme güçleri bulunduğu halde sicillerinin bozulması söz konusu olabiliyordu.
Yapılan değişiklik ile bu tip durumlarda, bankaların 100 TL ve altındaki alacakları takip hesaplarına aktarmamalarına imkan tanınarak müşterilerin takip etmedikleri ufak tutarlı borçlarından dolayı kredi sicillerinin bozulmasının önüne geçilmiş oldu. Ayrıca düzenlemede kullanılan “her bir alacak” ifadesinden, bir müşterinin 100 TL altındaki her bir alacağının bu düzenleme kapsamında ayrı ayrı değerlendirilebileceği anlaşılıyor.
Öte yandan, bu değişiklik sadece kredilerin sınıflandırılmasına, diğer bir ifadeyle ilgili sınır altındaki alacakların takip hesaplarına aktarılmayarak canlı alacak veya yakın izleme olarak sınıflandırılmasına ilişkin bir düzenleme. Bu nedenle, bu kredilerin takip hesaplarına aktarılmasa dahi banka kayıtlarında izlenmeye devam edilmesi gerekiyor.
İLK 200 KREDİ RAPORUNDA ALT SINIR 1.000.000 TL’YE ÇIKARILDI
Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasına göre bankaların, azami üç aylık bilanço dönemleri itibarıyla olmak üzere veya bu süreye bağlı kalmaksızın,
– makroekonomik şartlarda veya
– borçlunun faaliyet gösterdiği sektörlerde veya
– bunlardan bağımsız olarak borçluya ilişkin koşullarda risk doğuran herhangi bir gelişme ortaya çıktığında,
kredi verilmesi aşamasında yaptıkları kredi ve risk analizinden bağımsız şekilde, kredilerinin yeniden sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağını değerlendirmeleri gerekiyor.
Yönetmeliğin 18 inci maddesinin 9 uncu fıkrasında da, bu değerlendirmenin tutarı 500.000 TL’sini aşan krediler ile her halde tutar olarak en büyük ilk 200 krediye ilişkin yapılacağı ve değerlendirme sonuçlarının gerekçeleri ile beraber belgelendirilerek denetime hazır bulundurulacağı belirtiliyor.
Yapılan değişiklikle yukarıdaki 500.000 TL’lik sınır 1.000.000 TL olarak güncellendi. Buna göre son düzenlemeyle birlikte bankaların azami 3 aylık bilanço dönemleri itibarıyla olmak üzere 1.000.000 TL’sini aşan kredileri ile her halde tutar olarak en büyük ilk 200 risklerini inceleyerek bu kredilerinin yeniden sınıflandırılıp sınıflandırılmayacaklarını belirlemeleri ve bu değerlendirme sonuçlarını denetime hazır bulundurulmaları gerekiyor.
YÖNETMELİK’TE YÜRÜRLÜKTEN KALKAN THP’YE YAPILAN ATIFLARIN DÜZELTİLDİ
Bankaların hesaplarını muhasebeleştirme açısından uygulamakla yükümlü oldukları Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ, 20.09.2017 tarihli ve 30186 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ (Yeni THP) ile güncellenmiş ve bu konuda 26.01.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan eski Tebliğ (Eski THP) yürürlükten kaldırılmıştı.
Yönetmeliğin 18 inci maddesinin 10 uncu fıkrasında, bu yönde bir değişiklik yapılarak eski THP’ye yapılan atıflar, yeni THP’ye yapılacak şekilde değiştirildi.
Değişiklikler 01.01.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.
Saygılarımızla,
Hamdi GİRGİN
“NOT: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir.”
Makalenin yazarı Hamdi Girgin 2001 – 2004 yılları arasında Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı, 2004 yılından 2010 yılı sonuna kadar da Bankalar Yeminli Murakıbı olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nda görev yaptı. 2011 yılı başından bu yana özel bir bankada Mevzuat ve Uyum Müdürü olarak görev yapmaktadır. Bankacılık, AML ve sermaye piyasası mevzuatı başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
|
KREDİLERİN SINIFLANDIRILMASI VE BUNLAR İÇİN AYRILACAK KARŞILIKLARA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK |
|
|
ESKİ DÜZENLEME |
YENİ DÜZENLEME |
|
Donuk alacaklar MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik uygulamasında; a) 4 üncü madde kapsamında Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci Grupta sınıflandırılan veya b) 23/10/2015 tarihli ve 29511 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kredi Riskine Esas Tutarın İçsel Derecelendirmeye Dayalı Yaklaşımlar ile Hesaplanmasına İlişkin Tebliğ uyarınca borçlusunun temerrüt ettiği kabul edilen veya c) TFRS 9’a göre borçlunun temerrüdü dolayısıyla ömür boyu beklenen kredi zarar karşılığı uygulamasına tabi olan, krediler donuk alacak olarak kabul edilir. (2) Finansal garantiler, alacaklının tazmin talebi riskinin ortaya çıkması veya finansal garantiye esas teşkil eden borçlunun alacaklıya olan yükümlülüğünün birinci fıkradaki koşulları taşıması durumunda nominal tutarları üzerinden donuk alacak olarak sınıflandırılır. (3) Borçlu cari hesap şeklinde kullandırılan ve herhangi bir vade kaydı bulunmayan nakdi krediler; a) Borçlu cari hesaba ilişkin dönem faizleri ile diğer alacakların vadesinden veya ödenmesi gereken tarihten itibaren doksan günden daha fazla sürede ödenmeyerek anaparaya ilave edilmesi veya b) Borcun, hesabın kesilmesini izleyen doksan günden fazla sürede ödenmemesi veya c) Kredi borçlusuna bir başka kredi açılarak tahsili gecikmiş olan anaparanın ve/veya faizlerin yeniden finanse edilmesi veya ç) Hesap limitinin doksan günden daha fazla kesintisiz olarak aşılması durumunda donuk alacak olarak kabul edilir. (4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar uyarınca donuk alacak olarak kabul edilen krediler ilgili donuk alacak gruplarında sınıflandırılır. (5) Borçlusunun aynı banka tarafından verilmiş birden çok kredisinin mevcut bulunması ve bu kredilerden herhangi birinin yapılan sınıflandırma gereği donuk alacak olarak kabul edilmesi durumunda, söz konusu borçlunun bankadan kullanmış olduğu tüm kredileri donuk alacak olarak aynı grupta sınıflandırılır. Ancak, tüketici kredileri borçlu yerine kredi bazında değerlendirilebilir ve birden fazla tüketici kredisi kullandırılmış olan bir borçlunun bu kredilerinden birinin donuk alacak olarak sınıflandırılması halinde, diğer tüketici kredileri bankaca Birinci Grup haricindeki gruplar altında sınıflandırılabilir. (6) Borçlunun kredilerinin donuk alacak olarak sınıflandırılması halinde, borçlunun dâhil olduğu risk grubu içerisinde yer alan diğer borçluların kredi değerliliği de sınıflandırma tarihinde ayrıca değerlendirilir ve 4 üncü maddede belirtilen koşulların taşınması halinde bunların kredileri de donuk alacak olarak sınıflandırılır.
|
Donuk alacaklar MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik uygulamasında; a) 4 üncü madde kapsamında Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci Grupta sınıflandırılan veya b) 23/10/2015 tarihli ve 29511 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kredi Riskine Esas Tutarın İçsel Derecelendirmeye Dayalı Yaklaşımlar ile Hesaplanmasına İlişkin Tebliğ uyarınca borçlusunun temerrüt ettiği kabul edilen veya c) TFRS 9’a göre borçlunun temerrüdü dolayısıyla ömür boyu beklenen kredi zarar karşılığı uygulamasına tabi olan, krediler donuk alacak olarak kabul edilir. (2) Finansal garantiler, alacaklının tazmin talebi riskinin ortaya çıkması veya finansal garantiye esas teşkil eden borçlunun alacaklıya olan yükümlülüğünün birinci fıkradaki koşulları taşıması durumunda nominal tutarları üzerinden donuk alacak olarak sınıflandırılır. (3) Borçlu cari hesap şeklinde kullandırılan ve herhangi bir vade kaydı bulunmayan nakdi krediler; a) Borçlu cari hesaba ilişkin dönem faizleri ile diğer alacakların vadesinden veya ödenmesi gereken tarihten itibaren doksan günden daha fazla sürede ödenmeyerek anaparaya ilave edilmesi veya b) Borcun, hesabın kesilmesini izleyen doksan günden fazla sürede ödenmemesi veya c) Kredi borçlusuna bir başka kredi açılarak tahsili gecikmiş olan anaparanın ve/veya faizlerin yeniden finanse edilmesi veya ç) Hesap limitinin doksan günden daha fazla kesintisiz olarak aşılması durumunda donuk alacak olarak kabul edilir. (4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar uyarınca donuk alacak olarak kabul edilen krediler ilgili donuk alacak gruplarında sınıflandırılır. (5) Borçlusunun aynı banka tarafından verilmiş birden çok kredisinin mevcut bulunması ve bu kredilerden herhangi birinin yapılan sınıflandırma gereği donuk alacak olarak kabul edilmesi durumunda, söz konusu borçlunun bankadan kullanmış olduğu tüm kredileri donuk alacak olarak aynı grupta sınıflandırılır. Ancak, tüketici kredileri borçlu yerine kredi bazında değerlendirilebilir ve birden fazla tüketici kredisi kullandırılmış olan bir borçlunun bu kredilerinden birinin donuk alacak olarak sınıflandırılması halinde, diğer tüketici kredileri bankaca Birinci Grup haricindeki gruplar altında sınıflandırılabilir. (6) Borçlunun kredilerinin donuk alacak olarak sınıflandırılması halinde, borçlunun dâhil olduğu risk grubu içerisinde yer alan diğer borçluların kredi değerliliği de sınıflandırma tarihinde ayrıca değerlendirilir ve 4 üncü maddede belirtilen koşulların taşınması halinde bunların kredileri de donuk alacak olarak sınıflandırılır. (7) Bir borçludan olan 100 Türk Lirası ve altındaki her bir alacak tutarının donuk olarak sınıflandırılması bankaların ihtiyarındadır. |
|
Belgelendirme ve sistem MADDE 18 – (1) Bankaların, karşılık tutarlarını, kendi içsel politikaları, Türkiye Muhasebe Standartları ve Kurum tarafından çıkarılan düzenleme ve rehberler ile uyumlu bir biçimde belirlemeye yönelik olarak ölçekleri ve işlemlerinin karmaşıklığına uygun iç sistemleri kurması zorunludur. Bu sistemlerin kurulması ve işlerliğinin sağlanması, banka üst yönetiminin sorumluluğundadır. (2) Bankalar, bu Yönetmelikte yer alan kredilere ilişkin sınıflandırmalar ile kendi içsel politikalarına göre oluşturdukları derecelendirme sistemi arasında eşleştirmeyi yapmak ve bunu denetime hazır bulundurmak zorundadır. (3) Bankalar, donuk alacağın canlı olarak sınıflandırılmasına, donuk veya canlı alacakların alt grupları arasında daha yüksek kredi değerliliğini gösteren grupta yeniden sınıflandırılmasına ve ayrılan karşılık tutarlarına ilişkin değerlendirmelerini belgelendirmek ve denetime hazır bulundurmak zorundadır. (4) Bankalar, İkinci Grupta yer alan kredileri gecikme gün sayısına göre 0-30, 31-60 ve 61-90 gün olmak üzere üç ayrı alt grupta izlemek için gerekli alt yapıyı oluşturur. Bu kredilerin yakından izlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve politikaların oluşturulması banka üst yönetiminin sorumluluğundadır. (5) Borçlusuna herhangi bir imtiyaz sağlamayan sözleşme değişikliklerinde, bu değişikliklerin yapılma gerekçesi bankalarca belgelendirilir. (6) Bankalar, canlı veya donuk alacaklar altında sınıflandırılan yeniden yapılandırılmış kredilerin izlenmesine ve raporlanmasına yönelik gerekli sistemi oluşturur. (7) Bankalar, donuk alacak olarak sınıflandırılan kredilerin teminatlarından yapılan tahsilat tutarlarını teminat türü bazında takip etmek için gerekli sistemi kurar. (8) Bankalar, gerçek ve tüzel kişilerden alınan garanti ve kefaletler ile bunlar tarafından keşide edilen senet ve çeklerin teminat olarak dikkate alınması durumunda bu kişilerin kredi değerliliğine ilişkin değerlendirmeleri denetime hazır bulundurur. (9) 6 ncı maddenin birinci fıkrası kapsamında, bankalar tutarı beş yüz bin Türk Lirasını aşan krediler ile her halde tutar olarak en büyük ilk iki yüz krediye ilişkin yapacakları değerlendirme sonuçlarını gerekçeleri ile beraber belgelendirmek ve denetime hazır bulundurmak zorundadır. (10) Bankalar, bu Yönetmeliğe göre sınıflandırılmış kredileri ilgisine göre, 26/1/2007 tarihli ve 26415 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğde veya 26/1/2007 tarihli ve 26415 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğde belirtilen hesaplarda izlemek zorundadır. |
Belgelendirme ve sistem MADDE 18 – (1) Bankaların, karşılık tutarlarını, kendi içsel politikaları, Türkiye Muhasebe Standartları ve Kurum tarafından çıkarılan düzenleme ve rehberler ile uyumlu bir biçimde belirlemeye yönelik olarak ölçekleri ve işlemlerinin karmaşıklığına uygun iç sistemleri kurması zorunludur. Bu sistemlerin kurulması ve işlerliğinin sağlanması, banka üst yönetiminin sorumluluğundadır. (2) Bankalar, bu Yönetmelikte yer alan kredilere ilişkin sınıflandırmalar ile kendi içsel politikalarına göre oluşturdukları derecelendirme sistemi arasında eşleştirmeyi yapmak ve bunu denetime hazır bulundurmak zorundadır. (3) Bankalar, donuk alacağın canlı olarak sınıflandırılmasına, donuk veya canlı alacakların alt grupları arasında daha yüksek kredi değerliliğini gösteren grupta yeniden sınıflandırılmasına ve ayrılan karşılık tutarlarına ilişkin değerlendirmelerini belgelendirmek ve denetime hazır bulundurmak zorundadır. (4) Bankalar, İkinci Grupta yer alan kredileri gecikme gün sayısına göre 0-30, 31-60 ve 61-90 gün olmak üzere üç ayrı alt grupta izlemek için gerekli alt yapıyı oluşturur. Bu kredilerin yakından izlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve politikaların oluşturulması banka üst yönetiminin sorumluluğundadır. (5) Borçlusuna herhangi bir imtiyaz sağlamayan sözleşme değişikliklerinde, bu değişikliklerin yapılma gerekçesi bankalarca belgelendirilir. (6) Bankalar, canlı veya donuk alacaklar altında sınıflandırılan yeniden yapılandırılmış kredilerin izlenmesine ve raporlanmasına yönelik gerekli sistemi oluşturur. (7) Bankalar, donuk alacak olarak sınıflandırılan kredilerin teminatlarından yapılan tahsilat tutarlarını teminat türü bazında takip etmek için gerekli sistemi kurar. (8) Bankalar, gerçek ve tüzel kişilerden alınan garanti ve kefaletler ile bunlar tarafından keşide edilen senet ve çeklerin teminat olarak dikkate alınması durumunda bu kişilerin kredi değerliliğine ilişkin değerlendirmeleri denetime hazır bulundurur. (9) 6 ncı maddenin birinci fıkrası kapsamında, bankalar tutarı bir milyon Türk Lirasını aşan krediler ile her halde tutar olarak en büyük ilk iki yüz krediye ilişkin yapacakları değerlendirme sonuçlarını gerekçeleri ile beraber belgelendirmek ve denetime hazır bulundurmak zorundadır. (10) Bankalar, bu Yönetmeliğe göre sınıflandırılmış kredileri ilgisine göre, 20/9/2017 tarihli ve 30186 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğde veya 20/9/2017 tarihli ve 30186 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğde belirtilen hesaplarda izlemek zorundadır. |
