Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hk. Tebliğ (Sayı: 2020/16)

Bilindiği üzere 1 Mart 2006 tarihinde yürürlüğe giren 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 26. maddesi ile, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranlarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca (TCMB) belirlenmesi hükmü getirilmiştir. Bakıldığında TCMB’ye verilen yetki ile bankaların kredi kartlarına uyguladıkları faiz oranlarının büyük farklılıklar göstermelerinin ve bazı bankaların sektör ortalamalarının oldukça üzerinde faiz uygulamalarının önüne geçilmesi ve makul düzeylerde faiz oluşumuna ortam hazırlanması amaçlanmıştır.

Bu doğrultuda 2006 yılından bu zamana Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliği’nde yapılan çok sayıda muhtelif değişiklikler Resmi Gazete’de yayımlanarak uygulamaya alınmıştır. Bu defa ise TCMB tarafından 31.10.2020 tarih ve 31290 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2020/16 sayılı Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hk. Tebliğ (Tebliğ) ile kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarının güncel piyasa koşullarını yansıtan, öngörülebilir ve kurala bağlı bir yöntem ile belirlenmesine yönelik uygulama hayata geçirilmiştir.

Anılan Tebliğ ışığında getirilen yenilik ve değişikliklere özetle aşağıda yer verilmektedir:

• Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarının hesaplama yöntemi değiştirildi.

Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarının belirlenmesinde, fonlama maliyetinin göstergesi olarak, bankaların ağırlıklı ortalama mevduat faiz oranları dikkate alınarak Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4) çerçevesinde hesaplanan referans oran esas alınacaktır. Türk lirası (TL) cinsinden uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı, söz konusu referans orana 55 baz puan eklenerek belirlenecektir.

Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de referans oran; 32-45 gün vadeli olarak açılan TL cinsi tüm mevduat türlerine bankaların uyguladıkları ağırlıklı ortalama akım faiz oranı üzerinden hesaplanan, en son ilan edilen referans orandan aşağı ya da yukarı yönde %5’ten fazla değişmesi halinde güncellenen ve TCMB’ce her ayın sondan beşinci iş günü ilan edilen oran olarak tanımlanmaktadır. Bakıldığında bankalar tarafından kredi kartı işlemlerinde uygulanabilecek azami faiz oranlarının hesaplanabilmesi için artık gerekli olan referans oran, bankaların 32-45 gün vadeli olarak açılan TL cinsi tüm mevduat türlerine uyguladıkları ağırlıklı ortalama faiz oranının ilan tarihi itibarıyla en güncel iki haftalık ağırlıklı ortalamasıdır.

Bu çerçevede, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarının hesaplanma yöntemi aşağıdaki gibidir:

Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Aylık Azami Faiz Oranları (%)	Türk lirası (TL)	Yabancı Para (YP)
Azami Akdi Faiz Oranı	Referans oran + 0,55	TL azami akdi * %80
Azami Gecikme Faiz Oranı	TL azami akdi + 0,30	YP azami akdi + 0,30

• Kredi kartı ve KMH işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranları artırıldı.

TCMB’nin Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranlarına İlişkin 31 Ekim 2020 Tarihli ve 2020-20 Sayılı Basın Duyurusu dikkate alınarak yeni hesaplama yöntemi ışığında kredi kartı ve kredili mevduat hesabı (KMH) işlemlerinde uygulanacak faiz oranlarına aşağıdaki tabloda yer verilmektedir:

Geçerlilik Dönemi	Referans Oran (%)	Azami Akdi Faiz Oranları (%)		Azami Gecikme Faiz Oranları (%)
		TL	YP	TL	YP
1/11/2020 – 30/11/2020	0,91	1,46	1,17	1,76	1,47

Bakıldığında, kredi kartı ve KMH işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi ve azami gecikme faizi oranlarında TL işlemlerde 21 baz puan, YP işlemlerde 17 baz puan artırıma gidilmiştir. Bununla birlikte TCMB’ce ilan edilen referans oran üzerinden bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde hesaplanan azami akdi ve gecikme faiz oranları 1.11.2020 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Söz konusu oranların uygulanmaya başlanacağı tarihe kadar ise yürürlükten kaldırılan Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ (Sayı: 2016/8)’de belirlenen oranlar uygulanır.

1 Kasım 2020 tarihinden itibaren TL ve YP cinsinden kredi kartı (bireysel ve kurumsal) ve KMH (bireysel ve ticari) işlemlerinde geçerli olacak azami oranlar, 1 Nisan 2020 tarihinden bu yana uygulanmakta olan mevcut azami oranlarla karşılaştırmalı olarak görülmesi açısından aşağıda yer verilmektedir:

	ESKİ ORANLAR	YENİ ORANLAR
TL cinsi aylık azami akdi faiz oranı	%1,25	%1,46
TL cinsi aylık azami gecikme faiz oranı	%1,55	%1,76
YP cinsi aylık azami akdi faiz oranı	%1,00	%1,17
YP cinsi aylık azami gecikme faiz oranı	%1,30	%1,47

Söz konusu oranlar azami oranlar olup, bankalarca kredi kartı ve KMH işlemlerinde 1 Kasım 2020 tarihinden itibaren bu oranların üzerinde bir faiz oranı uygulanması mümkün değildir. Bankalar bu oranları geçmemek üzere faiz oranlarını serbestçe belirleyebilirler.

Bilindiği üzere kredi kartı azami faiz oranı sınırlamaları başlangıçta sadece bireysel kredi kartları için geçerli iken 02.08.2013 tarih ve 28726 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6495 sayılı Torba Kanun ile 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun “Kurumsal Kredi Kartları” başlıklı 43.maddesinde yapılan değişiklikle, kurumsal kredi (şirket) kartları faiz oranları da TCMB’nin belirlediği kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve azami gecikme faizi oranı sınırlamalarına tabi hale getirilmişti. KMH faiz oranları ise TCMB tarafından 25.05.2013 tarih ve 28657 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kar ve Zarara Katılma Oranları ile Kredi İşlemlerinde Faiz Dışında Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Tebliğ (Sayı:2006/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı:2013/8) ile TCMB’nin yayımladığı Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ’e tabi hale gelmişti.

• Azami faiz oranlarındaki değişiklikler, TCMB internet sitesinde ilan edilecektir.

Kredi kartı işlemlerinde aylık azami akdi ve gecikme faiz oranlarındaki değişikliklerin kamuya açıklanmasında uygulanan mevcut yöntem; Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle kamuya ilanı ve TCMB internet sitesinde yapılan basın duyurusuyla detaylarına yer verilmesi şeklindeydi.

Yeni yönteme göre hesaplanan oranlar ise artık her ayın sondan beşinci iş günü TCMB resmi internet sitesinde İstatistikler / Bankacılık Verileri / Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları bölümünde ilan edilecek ve takip eden ayın ilk gününden itibaren geçerli olacaktır. Bu çerçevede, bugüne kadar Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğlerle kredi kartı işlemlerinde tatbik edilen azami akdi ve gecikme faiz oranlarının açıklanması yönteminde değişikliğe gidilerek belirlenen süreler ışığında TCMB internet sitesinde ilanıyla birlikte uygulamaya girecektir. Bundan sonraki dönemde azami oranların güncel piyasa koşullarını yansıtan, öngörülebilir ve kurala bağlı bir yöntem ile belirlenmesinin yanı sıra kamuya açıklanmasındaki yöntem değişikliği ile de birlikte resmi gazetede yayımlanması gibi bürokratik süreçlerin dışında sadece TCMB nezdinde işletilebilecek daha esnek bir akış tasarımının devreye alındığı görülmektedir.

• Uygulanacak azami oranlar, Katılım Bankaları için de geçerlidir.

5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun faiz hesaplaması başlıklı 26.maddesi uyarınca Katılım Bankaları açısından bu Kanun uygulamasında yer alan faiz “kâr payı”, gecikme faizi ise “gecikme cezası” olarak tatbik edilmektedir. Bu yazıda faiz ve gecikme faizi olarak geçen ibareler; faizsiz bankacılık alanında faaliyet gösteren Katılım Bankaları açısından işleyiş ve çalışma farklılıklarına binaen “kâr payı” ve “gecikme cezası” olarak anlaşılmalıdır.

Katılım bankalarınca kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık akdi kâr payı ve gecikme cezası oranları; hali hazırda TCMB’ce belirlenen aylık azami akdi ve gecikme faiz oranlarını geçemez.

• Değişiklikler Uygulanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Kredi kartı ve KMH işlemlerinde uygulanan aylık azami akdi ve azami gecikme faiz oranları artırıldığı için banka ve kredi kartı kuruluşları da bu işlemlerde tatbik ettikleri azami faizleri TCMB tarafından belirlenen oranlarla paralel hale getirebilirler. Bu durumda söz konusu faiz oranı değişiklikleri kredi kartı ve KMH işlemleri için bir sözleşme değişikliği olduğundan ilgili mevzuata göre özellikle bireysel kredi kartı işlemlerinde bu değişikliğin müşteriye hesap özeti ile bildirilmesi gerekliliği doğmaktadır.

Bilindiği üzere 25 Şubat 2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7222 sayılı Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kredi kartı azami akdi ve gecikme faiz oranlarının açıklanma periyodunun belirlenmesi TCMB’ye bırakılmıştı. Bu doğrultuda söz konusu oranlar, üçer aylık dönemler için ilan edilmeyecek, ilan edilen oranlar değişiklik yapılana kadar geçerli olacaktı. Bununla birlikte Tebliğ’de getirilen yeni uygulama ile kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi ve gecikme faiz oranları, TCMB’ce her ayın sondan 5.iş günü resmi internet sitesinde ilan edilecek olduğundan, oranların her ay değişmesi ve banka ve kredi kartı kuruluşlarının da bu doğrultuda oranlarını değiştirme zorunluluğu – güncelleme ihtiyacı olması halinde operasyonel bir iş yükü artışının yaşanabileceği de belirtilebilir.

Değişiklikler uygulanırken dikkat edilmesi gerekenlere detaylı olarak aşağıda yer verilmektedir:

Bireysel Kredi Kartları

5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 25.maddesi hükümlerine göre faiz oranının artırılması durumunda bu değişikliğin hüküm ifade edebilmesi için 30 gün önceden kart hamiline bildirilmesi zorunludur. Kart hamili faiz artırımına ilişkin bildirim tarihinden itibaren en geç 60 gün içinde tüm borcunu ödeyip kredi kartını kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmemektedir. Anılan Kanun’un 43.maddesi uyarınca tacirlere verilen kurumsal kredi kartları bu uygulamadan istisna tutulmuştur. Bu çerçevede, kredi kartı faiz oranlarının artırılması halinde bu değişikliğin 30 gün önceden kart hamiline bildirilmesi yükümlülüğünün sadece bireysel kredi kartları için geçerli olduğu anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğin 18/1 maddesi uyarınca kredi kartı sözleşmelerinde yapılacak değişikliklerin kart hamiline hesap özeti ile bildirilmesi gerekmekte olup, faiz oranlarının artırılması durumunda ise bu değişikliğin hüküm ifade edebilmesi için 30 gün önceden kart hamiline, hesap özetinde en az on iki punto harfler kullanılarak bildirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Bu çerçevede, bireysel kredi kartlarında faiz oranlarının yeni belirlenen sınırlar dahilinde artırılabilmesi için 30 gün önceden kart hamiline bildirilmesi gerekmekte olup, bu bildirimin hesap özetinde en az 12 punto harfler kullanılarak yapılması zorunludur. Kart hamili faiz artırımına ilişkin bildirim tarihinden itibaren en geç 60 gün içinde tüm borcunu ödeyip kredi kartını kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmeyecektir.

Ayrıca 07.03.2020 tarihli ve 31061 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere ilişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/7) bilgilendirme başlıklı 9/1 maddesinde yer alan internet sitesindeki oranlarında eşzamanlı olarak güncellenmesi yükümlülüğünün de yerine getirilmesi gerekecektir.

Kurumsal Kredi Kartları

Yukarıda belirttiğimiz üzere 5464 sayılı Kanun’un 43.maddesi uyarınca tacirlere verilen kurumsal kredi kartları, kredi kartı faiz oranlarının artırılması halinde 30 gün önceden kart hamiline hesap özeti ile bildirim yükümlülüğünden istisna tutulmuştur. Bu çerçevede, 5464 sayılı Kanun’da kredi kartı azami faiz oranlarında gerçekleşen artışın, kurumsal kredi kartlarına yansıtılması için önceden kart hamiline bildirilmesine ilişkin bir zorunluluk bulunmadığı görülmektedir. 

Ancak, genel hükümler gereği söz konusu artışın kurumsal kredi kartlarına yansıtılmasından önce bankalar ve kredi kartı kuruluşlarının internet sitelerindeki faiz oranları ile TCMB’ye bildirimi yapılan faiz oranlarının güncellenmesi gerekecektir. Bu ilan ve bildirim yükümlülükleri yerine getirildikten sonra 16.10.2006 tarihli ve 2006/11188 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kâr ve Zarara Katılma Oranları ile Özel Cari Hesaplar Dahil Bu İşlemlerde Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Karar”ın 6/2 fıkrası uyarınca yeni faiz oranlarının, kurumsal kredi kartlarında ilan tarihinden itibaren uygulanmasına bir engel bulunmadığı görülmektedir (Kurumsal kredi kartı müşterilerine SMS, e-posta gibi iletişim araçları ve hesap özeti gibi bildirim yöntemleriyle yeni faiz oranlarının bildirilmesinden sonra değişikliğin uygulanmaya başlanmasında fayda bulunmaktadır).

TCMB tarafından 10.02.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4), ticari müşterilerden faiz, kâr payı ile vergi, fon vb. yasal giderler dışındaki Bankalarca talep edilen ücret, masraf ve komisyonlara ilişkin usul ve esasları düzenlediği için kredi kartı azami akdi ve azami gecikme faizi oranları kapsamadığı görülmektedir.

Bireysel (Tüketicilere Kullandırılan) Kredili Mevduat Hesapları (Bireysel KMH)

Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği’nin 2/5/b bendi uyarınca bu Yönetmelik hükümleri kredinin 30 gün içerisinde geri ödenmesini gerektiren kredili mevduat hesabı (KMH) sözleşmelerine uygulanmamaktadır. Ticaret Bakanlığı’nın 31.12.2015 tarihli ve 23763071/404.03 sayılı yazısında verdiği görüşte de, KMH sözleşmelerinin ilgili Yönetmelik hükümleri çerçevesi dışında olduğunu teyit etmişti.

Bu kapsamda ilgili Yönetmeliğin belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde faiz değişikliğine ilişkin hükümlerinin KMH sözleşmeleri için uygulanması gereği bulunmamaktadır. Bu konuda Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere ilişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/7) hükümlerine bakıldığında da anılan Tebliğin bilgilendirme başlıklı 9/1 maddesinde yer alan internet sitesindeki oranların güncellenmesi yükümlülüğü dışında ek bir yükümlülük getirmediği görülmektedir.

Bu çerçevede, bireysel KMH oranlarındaki artışın da genel hükümler gereği bankaların internet sitelerindeki faiz oranları ile TCMB’ye bildirimi yapılan faiz oranları güncellendikten ve bu konuda yetkili kurumlara gerekli ilan ve bildirim yükümlülükleri yerine getirildikten sonra yukarıda verilen Bakanlar Kurulu Kararı’nın 6/2 fıkrası uyarınca ilan tarihinden itibaren müşteri hesaplarına yansıtılabileceği düşünülmektedir. Ancak, söz konusu faiz oranları başlangıçta Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere ilişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ uyarınca bir bilgi formu ekinde tüketiciye sunulduğu için açık bir hüküm olmasa da, bu değişikliğin finansal tüketiciye SMS, e-posta gibi iletişim araçları, hesap özeti gibi bildirim yöntemleriyle ulaşılarak bildirildikten sonra artırılmasında fayda bulunmaktadır.

Ticari KMH Oranları

Yukarıda kurumsal kredi kartı faiz oranları değişikliği bölümünde verilen bilgiye benzer şekilde, genel hükümler gereği ticari KMH oranlarındaki artışın ticari KMH’lara yansıtılmasından önce bankaların internet sitelerindeki faiz oranlarının ve TCMB’ye bildirimi yapılan faiz oranlarının güncellendikten ve bu konuda yetkili kurumlara gerekli ilan ve bildirim yükümlülükleri yerine getirildikten sonra yukarıda verilen Bakanlar Kurulu Kararı’nın 6/2 fıkrası uyarınca ilan tarihinden itibaren müşteri hesaplarına yansıtılabileceği düşünülmektedir. Bu değişikliğin ticari KMH müşterilerine SMS, e-posta gibi iletişim araçları ve hesap özeti gibi bildirim yöntemleriyle ulaşılarak bildirildikten sonra artırılmasında fayda bulunmaktadır.

Saygılarımızla,

Vahdet Deniz AKÇAOĞLU

NOT: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.

Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hk. Tebliğ (Sayı: 2020/16):

Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranlarına Dair 31.10.2020 Tarih ve 2020-20 Sayılı Basın Duyurusu: