Konut Kira Ödemeleri İçin Alt Sınır Olmaksızın Banka/PTT’den Ödeme Zorunluluğu
Ülkemizde vergi sisteminin etkin bir şekilde işlemesi ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında kira gelirlerinin doğru bir şekilde beyan edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından kira ödemelerinin belgelendirme zorunluluğuna ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır. Hatırlanacağı üzere, Resmi Gazete’nin 29.07.2008 ve 09.06.2017 tarihli nüshalarında yayımlanan 268 ve 298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğlerine göre;
- Konut kiralamalarında, her bir konut için aylık 500 Türk Lirası (TL) ve üzerindeki kira ödemeleri,
- kısa süreli konut kiralamaları ve iş yerlerinde herhangi bir sınırlama olmaksızın
kira tahsilatlarının ve ödemelerinin banka, ve benzeri finans kurumları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT) aracılığıyla gerçekleştirilmesi ve düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunlu kılınmıştır.
328 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği
02.08.2024 tarihli ve 32620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna dair yetkinin kapsamı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla genişletilmiştir. Bu doğrultuda 17.10.2024 tarih ve 32695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 328 Sıra No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 268 seri numaralı Gelir Vergisi Tebliği yürürlükten kaldırılmış, kiralama işlemlerindeki tevsik yükümlülüğüne dair kurallar yeniden belirlenmiştir. Ayrıca tevsik (belgelenmesi) yükümlülüğüne uyulmaması durumunda tatbik edilecek cezai müeyyidelerin uygulanmasına dair açıklamalar yapılmıştır.
Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı
Konut kiralamalarında, her bir konut için aylık 500 TL’nin altındaki kira ödemeleri elden yapılabilmekteyken, 328 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile bu alt sınır kaldırılarak, tutarı ne olursa olsun kira ödemelerinin bankalar veya PTT tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Günümüz ekonomik koşullarında sembolik bir tutar sayılabilecek bu sınırın kaldırılmasıyla, aylık 500 TL’nin altındaki kira ödemelerinin elden yapılması dönemi de sona ermiştir. Buna göre, konut ve iş yeri kiralamalarında kira tahsilat ve ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılması ve bu kuruluşlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir.
Tevsik Zorunluluğu Kapsamı Dışında Kalanlar
Konut ve iş yerini kiraya veren ve bunları kiralayanların, kira bedeline ilişkin mahkeme ve icra yoluyla veya aynî olarak yaptıkları tahsilat ve ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamına girmemektedir. Hisseli gayrimenkullerin kiralanmasında, kira bedelinin tamamının kiraya verenlerden birisine bankalar veya PTT aracılığıyla ödenmesi durumunda, tevsik zorunluluğunun yerine getirildiği kabul edilecektir.
Tevsik Edici Belgeler
Bankalar veya PTT aracı kılınmak suretiyle; para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden, bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da aynı kapsamdadır. Kişilerin kira ödemelerini; banka şubelerine giderek T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası, ad soyad/unvan bilgileri ve “kira ödemesi” açıklamasıyla kiraya verenin hesabına yatırması durumunda da tevsik yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılacaktır.
Ceza Uygulaması
Kirayı elden almanın veya elden ödemenin cezası oldukça ağır hale getirilmiştir. Getirilen söz konusu zorunluluklara uymayanların her birine, her bir işlem için;
- Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20.000 TL’den,
- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 10.000 TL’den,
- Yukarıda sayılanlar dışında kalanlar hakkında 5.000 TL’den,
az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Görüldüğü üzere kira tutarı ne olursa olsun 5.000 TL’den az olmayacaktır. Elden ödeme durumunda ev sahibi ve kiracının her birine ayrı ayrı ceza verilecektir. Örneğin, 3.000 TL kira ödeyen bir kiracı veya bu tutarı elden alan bir ev sahibi, en az 5.000 TL ve toplamda her ikisine de 10.000 TL ceza kesilecektir. Elden kira ödemesi yapan kişiler için uygulanacak ceza tutarı, bir yıl içinde en fazla 20 milyon TL ile sınırlıdır. Ancak, tevsik kurallarına uymayanların durumu kendiliğinden ve ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde bildirmesi halinde ceza uygulanmayacaktır.
Sonuç
Ülkemizde kira gelirlerinin bankadan / PTT’den ödenmesi zorunluluğu, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında vergi kaçakçılığını önlemek ve kira gelirlerinin takibini kolaylaştırmak amacıyla getirilmişti. Bu zorunluluk, hem devletin vergi gelirlerini güvence altına almasını hem de kiracı ve ev sahipleri arasında güvenli bir kira ödeme sistemi oluşturulmasını sağlamak açısından büyük öneme sahiptir. 328 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen değişikliklerle bu düzenleme daha da güçlendirilmiş ve kapsamı genişletilmiştir. Bu değişikliklerin, kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye ve vergi gelirlerinin artırılmasına olumlu katkılar sağlaması beklenmektedir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
