KMH Açılması ve KMH Limitlerinden Kredi Taksidi Tahsilatları İçin Müşterilerden İki Ayrı Onay Alınacak

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nun 27 Ocak 2017 tarihli yazısı ile Kuruluş Birliklerine (TBB, TKBB) bildirilen 19 Ocak 2017 tarih ve 7206 sayılı Kurul Kararı ile;

a) Kredili mevduat hesabı (KMH) açılmasına ve KMH limitinden kredi taksiti tahsilatına onay verilmesine ilişkin olarak müşterilerin iradelerini açık ve anlaşılabilir şekilde ortaya koyabilmeleri açısından her iki talep için ayrı metin düzenlenmesi ve ayrı imza alınması hususunda bankalara talimat verilmesinin,

b) İşitme ve konuşma engelli müşterilerle gerçekleştirilecek bankacılık işlemlerinin sağlıklı yürütülebilmesi açısından bir çalışma yapılması konusunda ise Kuruluş Birliklerine talimat verilmesinin,

kararlaştırıldığı bildirildi.

BDDK’nın KMH hesaplarına yönelik getirdiği bu son düzenleme, Kurumun KMH’larla ilgili olarak özellikle 2012 ve 2013 yıllarında bankalara gönderdiği talimatların son halkası oldu.

BDDK, KMH’larla ilgili ilk olarak 30 Mart 2012 tarihinde Kurum internet sitesinden yaptığı basın açıklamasında, KMH hesaplarında görülen yüksek artışa dikkat çekerken bankaların genel hükümler ve tüketicinin korunması mevzuatı çerçevesinde KMH ürünü hakkında tüketiciyi bilgilendirmelerinin esas olduğunu, tüketicilerin de faiz oranları ile diğer masraflara ilişkin olarak kendilerine bilgi verilmesini ilgili bankadan talep etmelerinin yararlı olacağını belirtmişti.

BDDK, söz konusu basın açıklaması ile aynı tarihte TBB’ye gönderdiği talimatında da; KMH ürünü ile ilgili artan müşteri şikayetlerine dikkat çekmiş ve tüketicilerin özellikle KMH ile ilgili faize, diğer masraflara ve KMH hesabının işleyişine ilişkin olarak açık ve anlaşılabilir bir şekilde bilgilendirilmesi ve değişikliklerden haberdar edilmesini istenmişti. Aynı yazıda, bankalardan, bu konudaki faiz ve ücret politikasının da sorumlu bir şekilde ele alınması istenmişti.

BDDK devamında, TBB’ye gönderdiği 03 Temmuz 2012 tarihli yazısında da; Kuruma ulaşan şikayetlerden müşteriler adına KMH açılması ve limit tanımlanması hususlarında muhtelif sorunlar yaşandığının görüldüğünü belirtmiş ve bankaların KMH açılması ve limit tanımlanması işlemlerinde, sunulan hizmete yönelik müşterilerin talep ve onaylarının açıkça bilgilendirilmeleri suretiyle alınmasına ilişkin önlemleri uygulamaya koymalarının gerekli görüldüğünü belirtmişti.

BDDK, 01 Kasım 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımladığı “Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in 01 Mayıs 2013 tarihinde yürürlüğe giren 4/6 maddesi ile de bir kredili hesap açılırken düzenlenecek olan çerçeve sözleşmelerden ayrı olarak hesap sahibinden imzalı ya da kanıtlanabilir bir talep alınması zorunluluğunu getirmişti.

BDDK, bu Yönetmelik değişikliği sonrası TBB’ye gönderdiği 30 Nisan 2013 tarihli talimatında da;

– Müşterilere, açık ve kanıtlanabilir talepleri alınmaksızın, kendileri ile imzalanan Bireysel Müşteri Hizmet Sözleşmesi, maaş anlaşmalarına yönelik sözleşmeler ile ilgili diğer genel nitelikli sözleşme ve talimatlara dayanarak KMH açılmamasını,

– Müşterilerin açık ve kanıtlanabilir bir talepleri olmaksızın KMH niteliğindeki hesaplarından, sigorta primi, kredi kartı, tüketici kredisi ve benzeri nitelikteki ödemelerinin yapılmamasını,

– Hesap açılmadan önce KMH faizi ve varsa faiz harici ilave maliyet ve masraf unsurları (hesap özeti gönderilmesi vb.) konusunda KMH müşterilerinin açıkça ve kanıtlanabilir bir şekilde bilgilendirilmesini,

– Açık ve kanıtlanabilir talepleri olmaksızın müşterilere KMH açılmasını ve bu hesaplardan ödeme yapılmasını engellemeye yönelik alınan tedbirlerin etkinliğinin artırılmasını, denetim ve iç kontrol birimlerince etkin kontrol noktalarının kurulmasını,

– KMH’lara ilişkin hesap özeti bildirimi yapılması durumunda, müşterilerin hesap özetinin elektronik posta, matbu veya başka yöntemlerle gönderilmesine ilişkin taleplerinin dikkate alınmasını,

– Bu yazının tebliğinden önce imzalanan sözleşmeler çerçevesinde açık ve kanıtlanabilir bir talep olmaksızın KMH açıldığı veya bu hesaplardan ödeme yapıldığı durumlarda oluşabilecek müşteri şikayetlerinin hassasiyetle ele alınarak varsa mağduriyetlerin giderilmesini,

talep etmişti. Söz konusu yazıda, ayrıca, bankalar açısından itibar riski doğurabileceğinden aşağıdaki uygulamalardan imtina edilmesi istenmişti. 

– Ticari müşterilerin diğer kredi türlerine ilişkin kredi limitlerinin daraltılması suretiyle KMH kullanımına yönlendirilmesi,

– Niteliği itibarıyla geçici likidite sorunlarının finansmanına yönelik kısa vadeli fon ihtiyaçlarını karşılama amaçlı bir kredilendirme türü olan KMH’ın niteliği ile uyumlu olmayacak biçimde sürekli bakiye arz eder şekilde kullandırılması.

25.05.2013 tarihli Resmi Gazete’de bu defa TCMB tarafından yayımlanan “Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kâr ve Zarara Katılma Oranları ile Kredi İşlemlerinde Faiz Dışında Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Tebliğ (Sayı:2006/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı:2013/8)” ile yapılan değişiklikle ise KMH faiz oranları için ticari KMH’ları da kapsayacak şekilde bir düzenleme yapılarak bir üst sınır belirlenmiş ve söz konusu hesaplara uygulanacak akdi ve gecikme faiz oranlarının kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi ve gecikme faiz oranlarını geçemeyeceği hüküm olunmuştu. Böylece hem tüketici hem de ticari niteliğindeki müşterilerin kullandığı KMH ürünlerinin faiz oranları için bir üst sınır getirilmişti.

BDDK, bu tebliğ değişikliği sonrası TBB’ye gönderdiği “Kredili Mevduat Hesapları Üzerinden Tahsil Edilen Ücret Masraf ve Komisyonlar” hakkında 14 Ağustos 2013 tarihli yazısında;

– TCMB’nin 2006/1 sayılı Tebliği’nde yapılan değişiklikle KMH’lara uygulanacak akdi ve gecikme faiz oranlarının kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi ve gecikme faiz oranlarını geçemeyeceği hususunun düzenlendiğini,

– Ancak, bazı bankalar tarafından bireysel müşterilere sunulan kredili mevduat hesapları (KMH) için söz konusu Tebliğ’i dolanmak maksadıyla faiz dışında tahsis ücreti ve kullanım ücreti gibi isimler altında parasal unsurların tahsil edildiğinin anlaşıldığını,

– KMH’lar için faiz dışında herhangi bir isim altında ücret ve komisyon tahsil edilmesi uygulamasına son verilmesi, ayrıca; söz konusu hesaplar nedeniyle tüketicilerden faiz dışında hiçbir şekilde yeni bir ücret ve komisyon kalemi talep edilmemesi gerektiğini bildirmişti.

Bu süreçte ayrıca, 6502 sayılı Tüketicini Korunması Hakkında Kanun (28.11.2013) ve alt düzenlemeleri yayımlandı ve bu Kanun kapsamında BDDK tarafından 03.10.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik“in 5/5 maddesi uyarınca finansal tüketiciler ile yapılacak sözleşmeler kapsamında sunulacak ürün veya hizmetlerin ücret tarifesini ve bilgi verilmesi gereken diğer hususları göstermek üzere sözleşmeye ilişkin her bir ürün veya hizmetin asgari olarak; adı ya da tanımı, vadesi ya da süresi, tahsil edilecek faiz, kâr payı veya ücret kalemleri ile bunların tahsil yöntemi, geçerli olduğu süre, geçerlilik süresi sonunda yapılacak değişikliğin tutarı, oranı ya da değişikliğin hangi esasa göre yapılacağı hususlarını içerecek şekilde bir bilgilendirme formu hazırlanması zorunluluğu getirildi.

FİNANSAL TÜKETİCİLERDEN ALINACAK ÜCRETLERE İLİŞKİN USÛL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

Sözleşme esasları

MADDE 5 – (1) Kuruluşlar ile finansal tüketiciler arasında düzenlenen sözleşmeler ve yapılan bilgilendirmeler en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenir ve bunların bir nüshası kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı vasıtasıyla finansal tüketiciye verilir.

(2) Kâğıt üzerinde düzenlenecek sözleşmelerde, “Sözleşmenin bir nüshasını elden aldım.” şeklindeki ibarenin finansal tüketici tarafından yazılmasının sağlanması zorunludur.

(3) Sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek her bir ürün veya hizmet için finansal tüketicinin onayının alınması zorunludur. Kuruluşlar tarafından finansal tüketicinin onayının alındığı ispat edilemediği takdirde, onay alınmamış sayılır.

(4) Finansal tüketiciler ile yapılacak sözleşmeler kapsamında sunulacak ürün veya hizmetlerin ücret tarifesini ve bilgi verilmesi gereken diğer hususları göstermek üzere sözleşmeye ilişkin her bir ürün veya hizmetin asgari olarak; adı ya da tanımı, vadesi ya da süresi, tahsil edilecek faiz, kâr payı veya ücret kalemleri ile bunların tahsil yöntemi, geçerli olduğu süre, geçerlilik süresi sonunda yapılacak değişikliğin tutarı, oranı ya da değişikliğin hangi esasa göre yapılacağı hususlarını içerecek şekilde bilgilendirme formu hazırlanması zorunludur. Bilgilendirme formu sözleşmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Sözleşmenin yazılı olarak kurulması durumunda bu formun taraflarca imzalanmış bir nüshasının finansal tüketiciye verilmesi zorunludur. Kalıcı veri saklayıcısı ve telefon aracılığıyla kurulan sözleşmelerde finansal tüketici kullanılan araca uygun şekilde bilgilendirilir. İspat yükü kuruluşlara aittir.

Buna göre BDDK’nın 19 Ocak 2017 tarih ve 7206 sayılı Kurul Kararı, konu ile ilgili geçmiş tarihli Kurum talimatları ve mevzuat düzenlemeleri ile birlikte değerlendirildiğinde karşımıza KMH’larla ilgili aşağıdaki şekilde bir sözleşme seti çıkıyor:

1- KMH açılmasına ilişkin talimat formu (bireysel ve ticari tüm KMH müşterileri için),

2- KMH Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Formu (bireysel ve ticari tüm KMH müşterileri için),

3- Ürün ve Hizmet Ücret Tarifesi Bilgilendirme Formu (tüketici kategorisindeki KMH müşterileri için zorunlu),

4- KMH Sözleşmesi (bireysel ve ticari tüm KMH müşterileri için),

5- KMH limitinden kredi taksiti ve benzeri tahsilatlar öngörülüyorsa buna ilişkin ayrı bir talimat formu (bireysel ve ticari tüm KMH müşterileri için).

Görüldüğü gibi tek bir bankacılık ürünü için müşteriye imzalatılması ve verilmesi gereken form/sözleşme sayısı beş adedi bulabiliyor. Müşterileri bilgilendirmek ve kullandıkları üründen kaynaklı risk ve yükümlülüklerini daha net görebilmeleri için yapılan bu düzenlemeler, bazen müşteri tarafında verilen/imzalatılan form, evrak sayısının çok fazla olduğu yönünde de şikayetlere sebep olabiliyor.

Saygılarımızla,

BDDK’NIN TBB’Yİ MUHATAP 27 OCAK 2017 TARİHLİ YAZISI VE BU YAZI İÇERİĞİ 19 OCAK 2017 TARİHLİ VE 7206 SAYILI KURUL KARARI

(Bu yazı sadece “BANKACI” kategorisindeki site üyeleri tarafından görüntülenebilir. Siteye Bankacı rolü ile üye iseniz aşağıdaki alandan giriş yaptıktan sonra yazı görünür hale gelecek, ancak, bu uyarı kalmaya devam edecektir. “BANKACI” kategorisine banka uzantılı e-posta adresinizle üye olabilirsiniz. Üyelik koşullarını öğrenmek ve üyelik oluşturmak için “Üyelik“ sayfasını ziyaret edebilirsiniz)