Kaydileştirilmediği İçin Mülkiyeti YTM’ye Geçen Sermaye Piyasası Araçları Hak Sahiplerine İade Edilecek

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (Kanun, SPKn)’nun “Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi” başlıklı 13 üncü maddesinin 4 üncü fıkrasında, SPK tarafından kaydileştirilmesine karar verilen sermaye piyasası araçlarının kayden izlenmeye başladığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmemesi halinde Yatırımcı Tazmin Merkezi (YTM)’ne intikal edeceği ve bunların üzerindeki sınırlı ayni hakların kendiliğinden sona ermiş sayılacağı düzenleniyordu.

Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi

MADDE 13 – (1) Sermaye piyasası araçlarının senede bağlanmaksızın elektronik ortamda kayden ihracı esastır. Kurul, kayden ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarını ve kayden izlenecek hakları belirler; türleri ve ihraççıları itibarıyla kaydileştirmesine, kayıtların tutulmasına ve üyelik şartlarını kaybeden ihraççıların paylarının kayden izlenmesinin sona erdirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenler.

…

(4) Kaydileştirilmesine karar verilen sermaye piyasası araçlarının Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde teslimi zorunludur. Teslim edilen sermaye piyasası araçları kendiliğinden hükümsüz hâle gelir. Teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları ise kaydileştirilme kararından sonra borsada işlem göremez, aracı kurumlarca bu sermaye piyasası araçlarının alım satımına aracılık edilemez ve katılma belgelerinin geri alımı yapılamaz. Kayden izlenmeye başladığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları YTM’ye intikal eder. Bunların üzerindeki sınırlı ayni haklar kendiliğinden sona ermiş sayılır. Bunlar YTM’nin hesabına geçmesinden itibaren üç ay içinde satılır.

Bu hüküm yürürlükten kalkan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun “Geçici Madde 6″sında da yer alan

İkinci fıkrada belirlenen sürenin sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları, bu tarihten sonra borsada işlem göremez, aracı kurumlarca alım satımına aracılık edilemez ve katılma belgelerinin geri alımı yapılamaz. Teslim edilerek kayden izlenmesine başlanmış olan sermaye piyasası araçlarını temsil eden senetler merasime gerek kalmaksızın hükümsüz hale gelir ve imha edilir.

Her bir sermaye piyasası aracı için Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından kayden izlemenin başladığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları hisse senedi ise, ihraççıya kanunen intikal eder. Bu durumda paydan doğmuş olan haklar, hisse senetlerinin ihraççıya intikal tarihinde kendiliğinden sona ermiş sayılır. Söz konusu payların satışı, ihraççılarca üç ay içerisinde yapılır. Teslim edilmeyen diğer sermaye piyasası araçlarından doğan alacaklar, bu tarihte zamanaşımına uğrar.

düzenlemelerinin devamı niteliğindeydi.

6362 sayılı SPKn’un 13 üncü maddesi 4 üncü fıkrasında yer alan “ve katılma belgelerinin geri alımı yapılamaz.” ibaresi ile “Kayden izlenmeye başladığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları YTM’ye intikal eder. Bunların üzerindeki sınırlı ayni haklar kendiliğinden sona ermiş sayılır. Bunlar YTM’nin hesabına geçmesinden itibaren üç ay içinde satılır.” cümleleri, Anayasa Mahkemesi’nin 22.10.2015 tarihli ve 2015/95 sayılı Kararı ile Anayasamızın mülkiyet hakkını güvenceye alan 35 inci ve “temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması” başlıklı 13 üncü maddelerine aykırı bulunarak iptal edilmişti. Bu karar sonucunda 31.12.2012 tarihi itibarıyla kaydileştirilmediği için YTM’ye intikal etmiş olan pay (hisse) senetleri ve yatırım fonu katılma belgelerinin hak sahiplerinin uğradığı kaybın nasıl telafi edileceği gündeme gelmişti.

Bu çerçevede, 26 Nisan 2016 tarihli ve 29695 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan “6704 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda bir değişiklik yapılarak Kanuna, “Mülkiyeti YTM’ye intikal eden sermaye piyasası araçlarının hak sahiplerine yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esaslar” başlıklı Geçici 10 uncu madde eklendi. Buna göre, kayden izlenmeye başlandığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmediği için mülkiyeti YTM’ye intikal etmiş olan sermaye piyasası araçlarından; ilgili mevzuat uyarınca satışı yapılmamış olanlar aynen; satışı yapılmış olanlar ise, SPK’ca belirlenen esaslar çerçevesinde hesaplanacak satış tutarları üzerinden nakden ödenecek. Yapılacak ödemelere ilişkin işlemler ve bu işlemlerle ilgili oluşturulacak kayıtlar ve düzenlenecek kâğıtlar damga vergisinden istisna tutulacak. Bu ödemeler için hak sahiplerince yapılacak başvurulara ve bu başvurular üzerine hak sahiplerine YTM tarafından yapılacak ödemelerin usul ve esasları SPK tarafından yapılacak bir düzenleme ile belirlenecek. Böylece, Sermaye Piyasası Kanunu’nda yer alan Anayasa’nın mülkiyet hakkına ilişkin maddelerine aykırı bir düzenlemeden dolayı hak sahiplerinin uğradığı zararlar, SPK tarafından yapılacak düzenleme sonrasında YTM tarafından hak sahiplerine iade edilmiş olacak.

“Mülkiyeti YTM’ye intikal eden sermaye piyasası araçlarının hak sahiplerine yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esaslar

GEÇİCİ MADDE 10- (1) Kayden izlenmeye başlandığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmediği için mülkiyeti YTM’ye intikal etmiş olan sermaye piyasası araçlarının iadesi ile satışlarının yapılmış olması hâlinde bunların bedellerinin ödenmesi talebiyle yapılacak başvuruların ve başvuru üzerine hak sahiplerine YTM tarafından yapılacak ödemelerin usul ve esasları, hak sahiplerince teslim edilecek sermaye piyasası araçlarının iptal ve imha esasları ile ihraççıların bu başvurulara ilişkin yükümlülükleri Kurulca belirlenir. Şu kadar ki, YTM’ye intikal eden sermaye piyasası araçlarından; ilgili mevzuat uyarınca satışı yapılmamış olanlar aynen; satışı yapılmış olanlar ise, Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde hesaplanacak satış tutarları üzerinden nakden ödenir. Yapılacak ödemelerde, ilgili tutarın 4749 sayılı Kanunun 12 nci maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi sonucu YTM tarafından fiilen elde edilen getirinin ödenecek tutara isabet eden nemaları esas alınır. Bu madde uyarınca yapılacak ödemelere ilişkin işlemler ve bu işlemlerle ilgili oluşturulacak kayıtlar ve düzenlenecek kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.”

Hamdi GİRGİN

“NOT: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir.”

Hamdi İlkay Girgin

Makalenin yazarı Hamdi Girgin 2001 – 2004 yılları arasında Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı, 2004 yılından 2010 yılı sonuna kadar da Bankalar Yeminli Murakıbı olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nda görev yaptı. 2011 yılı başından bu yana özel bir bankada Mevzuat ve Uyum Müdürü olarak görev yapmaktadır. Bankacılık, AML ve sermaye piyasası mevzuatı başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.