Katılım Esaslı Yatırım Fonlarında Mahzurlu Gelirlerin Arındırılmasının Önü Açıldı
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK ) 21.11.2024 tarih ve 60/1696 sayılı Kararı ile Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber (Fon Rehberi) güncellenmiştir. Fon Rehberi’ndeki değişiklikler, SPK resmi internet sitesinde 2024/53 no.lu Bülten ve 22.11.2024 tarihli Duyuru ile kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Fon Rehberi’nin 1.6. no.lu maddesinde katılım-esaslı yatırım fonlarında mahzurlu gelirlerin arındırılmasına yönelik esaslar belirlenerek; katılım finans ekosistemi içerisinde yer alan tüm paydaşlar ve yatırımcılar açısından önemli bir adım atılmıştır. Katılım-esaslı yatırım fonları; pay (hisse) senetleri, katılma hesapları, kira sertifikaları (sukuk), gayrimenkul sertifikaları, altın, kıymetli madenler vb. fıkhî çerçevede belirlenen katılım finans esaslarına uyumlu para ve sermaye piyasası araçları üzerinden portföy varlığı oluşturulan fonlardır. Hatırlanacağı üzere SPK’nın 24.09.2020 tarih ve 60/1183 sayılı İlke Kararı ile Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber’de düzenlemeye gidilerek katılım-esaslı yatırım fonlarına dair esaslar ilk defa belirlenmişti. Böylelikle katılım fonlarının portföyüne dahil edilen katılım esaslarına uygun hisse senedi ve diğer yatırım araçları seçiminin hangi kriterlere göre yapıldığının veya bu seçimde kullanılan endeksin fon izahnamelerinde belirtilmesi yoluyla şeffaflık sağlanması, fonlara dair oluşabilecek olumsuz algıların ortadan kaldırılması ve katılım fonu yatırımlarının teşvik edilmesi amaçlanmıştı.
Bu portföylerde bulunan hisse senetlerinden doğan mahzurlu gelirlerin arındırılması fıkhî açıdan önemli bir husustur. Zira katılım finansta helal kazanç ilkesi büyük önem taşır. Bu yeni düzenleme sayesinde mahzurlu gelirlerin fon malvarlığından arındırılması veya karşılanması artık mümkün hale gelmiştir. Bir başka deyişle katılım-esaslı yatırım fonlarında oluşan mahzurlu gelirlerin arındırılmasının önü açılmıştır. Daha önceki uygulamada, arındırma işlemi tamamen yatırımcının sorumluluğuna bırakılıyordu. Ancak fon yönetimi aracı kurumun kontrolünde olduğundan, yatırımcılar fon içeriğindeki hisse senetleri ve bunların fonda ne kadar süreyle tutulduğu gibi önemli verilere erişim sağlayamıyordu. Bu durum, yatırımcıların doğru bir arındırma yapmasını neredeyse imkânsız hale getiriyordu. Düzenleme sonrası aracı kurumlar, isterlerse fonlardaki mahzurlu gelirleri arındırabilecekler. Bu değişiklik, katılım fonları açısından önemli bir yenilik getirirken, yatırımcıların üzerindeki yükü hafifletme potansiyeline sahiptir. Ancak arındırma işlemlerinin daha şeffaf ve kolay bir şekilde yapılabilmesi için fon içerikleri, pay senetleri ve tutma süreleri gibi bilgilerin yatırımcıya açık bir şekilde sunulması öneme haizdir. Ayrıca, bu süreçte yatırımcıların arındırma taleplerini aktif olarak iletmeleri de büyük önem taşımaktadır.
Fon Rehberi’ndeki diğer güncellemelere bakacak olursak;
- (1.2.) ve (2.) numaralı maddelerinde katılım fonlarının yatırım stratejilerinin risk değerine göre farklılaştırılabilmesine imkan tanınması,
- (2.) numaralı maddesinde Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda işlem gören fonların unvanında dağıtıcı kuruma ilişkin ibarelere yer verilemeyeceği,
- (3.) numaralı maddesinde unvanında “döviz” ibaresi yer almayan fonlar tarafından döviz cinsi para ve sermaye piyasası araçlarına yapılan yatırımların fon toplam değerinin %80’i veya daha fazlası olamayacağı,
- (4.9.) numaralı maddesinde para piyasası fonlarının (unvanında “katılım” ifadesi bulunan fonlar hariç) portföyünün asgari %10’unun devlet iç borçlanma senetlerinde yatırıma yönlendirilmesi,
- (6.5.) numaralı maddesinde, fon promosyon başvurularının Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği tarafından yürütülmesi ve sonuçlandırılması,
- (8.4.) numaralı maddesinde birim pay değerini belirli dönemlerde hesaplayan yatırım fonları tarafından günlük referans fiyat açıklanmasına ilişkin esasların belirlenmesi,
- Sorumlu Yönetim İlkeleri Rehberi’nin düzenlenmesi nedeniyle Fon Rehberi’nin (13.) numaralı maddesinin yürürlükten kaldırılması,
- Tanımlar” başlıklı bölümüne Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’ne ilişkin kısaltma eklenmesi
yönünde değişiklikler yapılmıştır. Fon Rehberi’nin güncel haline buradan ulaşılabilir.
Ayrıca SPK’nın 21.11.2024 tarih ve 60/1696 sayılı Kararı ile portföy yönetim şirketleri tarafından, sorumlu yönetim ilkelerine dair uygulamaların raporlanmasında esas alınacak raporlama standardı belirlenmiş olup, raporlama standardı da dahil olmak üzere konu ile ilgili tüm düzenlemelere ayrı bir rehberde yer verilmesi amacıyla “Sorumlu Yönetim İlkeleri Rehberi”; SPK’nın i-SPK.54.1 (21.11.2024 tarih ve 60/1696 s.k.) sayılı İlke Kararı olarak kabul edilmiştir. Dünyada “stewardship” olarak bilinen sorumlu yönetim ilkelerine dair düzenleme ile yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması ve yönetim sürecinde şeffaflığın artırılması amaçlanmak olup, detaylı bilgi için 03.03.2024 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. “Sorumlu Yönetim İlkeleri Rehberi”ne ilişkin düzenleme metni için tıklayınız.
Sonuç itibariyle bu güncellemeler, Türkiye’de sermaye piyasalarının gelişimine ve yatırımcıların haklarının korunmasına katkı sağlamaktadır.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”