Karşılıksız Çekler İçin Banka Sorumluluk Tutarı 28 Ocak 2019 Tarihinden İtibaren 2.030 TL Olacak
12.01.2019 tarihli ve 30653 sayılı Resmi Gazete’de TCMB tarafından yayımlanan “Çek Defterlerinin Baskı Şekline ve Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktarın Belirlenmesine İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2019/1)“ ile
– 28 Ocak 2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere bankaların süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için karşılığının bulunmaması halinde ödemekle yükümlü oldukları tutar 1.600 TL’den 2.030 TL’ye artırıldı.
– 2010/2 sayılı Tebliğ’in yayımından (20 Ocak 2010 tarihinden) önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan ve süresinde ibraz edilen çeklerin (bu çekler 3167 sayılı Kanuna ilişkin Tebliğler uyarınca bastırılan çekler olup üzerlerinde tacir olan ve tacir olmayan ayrımı bulunmamaktadır) karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için ödemekle yükümlü olunan tutar ise 940 TL’den 1.255 TL’ye artırıldı.
Yeni düzenleme sonrası 2010/2 sayılı Tebliğ’in değişen 4 üncü ve geçici 2 nci maddeleri ve süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için karşılığının hiç bulunmaması ya da kısmen bulunması halinde yapılacak işlemler aşağıda yer alıyor.
Tebliğ değişikliği 28 Ocak 2019 Pazartesi günü yürürlüğe gireceği için bu tarihten itibaren muhatap bankalara süresinde ibraz edilen ve karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan her bir çek yaprağı için yapılacak banka sorumluluk tutarı ödemelerinde güncellenen tutarların dikkate alınması gerekecek.
Bankanın sorumlu olduğu miktar
MADDE 4- (1) Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;
a) Karşılığının hiç bulunmaması halinde,
1) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirası veya üzerinde ise ikibinotuz Türk Lirası,
2) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirasının altında ise çek bedelini,
b) Karşılığının kısmen bulunması halinde,
1) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirası veya altında ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı ikibinotuz Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı,
2) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirasının üzerinde ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak ikibinotuz Türk Lirasını
ödemekle yükümlüdür.”
“GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Tebliğden önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için binikiyüzellibeş Türk Lirasına kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için binikiyüzellibeş Türk Lirasına tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür.”
SORUMLULUK TUTARINA İLİŞKİN BANKALARCA YAPILMASI GEREKEN MUHASEBE KAYDI
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 3 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasında muhatap bankaların süresinde ibraz edilen ve karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan her bir çek yaprağı için ödemekle yükümlü oldukları tutar düzenlenmiş olup, bu ödeme yükümlülüğünün hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir gayri nakdî kredi sözleşmesi hükmünde olduğu belirtilmiştir. Bu sebeple, bankaların müşterilerine verdikleri her bir çek yaprağı için ödemekle yükümlü oldukları tutarı diğer gayrinakdi kredi yükümlülükleri gibi nazım kayıtlarında (98006- Çekler İçin Ödeme Taahhütlerimiz Hesabında) muhasebeleştirmeleri ve bu tutarları her yıl TCMB tarafından yayımlanan Tebliğlerdeki tutarlara göre güncellemeleri gerekmektedir.
BANKALARIN SORUMLULUK TUTARI ÖDEME YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN SÜRESİ
Öte yandan, 5941 sayılı Çek Kanunu’nda 3 Şubat 2012 tarih ve 28193 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı tarihte yürürlüğe giren 6273 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerle çek defterlerinin her bir yaprağı üzerine çekin basıldığı tarihin yazılması zorunlu kılınmış; çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi hâlinde, bankanın karşılıksız çeklerle ilgili ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğunun sona ermesi öngörülmüştür (5941 sayılı Kanun md. 3/9). Böylece bankaya hiçbir şekilde iade edilmediği halde kullanılmayan çek yaprakları için bankaların yükümlülüklerine bir süre sınırı getirilmiştir.
Üzerinde çekin basıldığı tarih olan çek yapraklarına ilişkin esaslar ise TCMB tarafından 03.03.2012 tarih ve 28222 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar İle Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine ve Duyurulmasına İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (2012/2)” ile belirlenmiş ve bankalar bu Tebliğ’de belirlenen esaslar dahilinde çek defterleri üzerinde baskı tarihine yer vermeye başlamışlardır.
Üzerinde basıldığı tarih yer almayan çeklerle ilgili olarak muhatap bankanın kanunen ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu ise Çek Kanunu’nun Geçici 3 üncü maddesi uyarınca bu çeklerin 30.06.2018 tarihine kadar muhatap bankaya ibraz edilmemiş olması halinde bu tarih itibarıyla sona ermiştir.
BANKA SORUMLULUK TUTARINDA ZAMANAŞIMI
Süresinde ibraz edilen bir çek yaprağı için banka sorumluluk tutarının ibraz sırasında istenmemiş olması sonradan istenmesine engel teşkil etmemekte olup, bankaların hamile karşı banka sorumluluk tutarından kaynaklı borçları hakkında 10 yıllık genel zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Buna göre, geçmiş yıllarda bankalara ibraz edilip karşılıksız işlemi yapılmış, ancak, banka sorumluluk tutarı talep edilmemiş çeklerde, çek hamillerinin 10 yıllık zamanaşımı süresinde ilgili tutarı bankalardan talep hakkı saklı bulunmaktadır. Burada talep edilecek tutarla ilgili çeke ilişkin karşılıksız işleminin yapıldığı yıl içinde geçerli sorumluluk tutarlarının dikkate alınması gerekmektedir. 2010 yılından bu yana olan sorumluluk tutarları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Resmi Gazete Tarih ve Sayısı |
TCMB Tebliğ No |
Yürürlük Dönemi |
Bankanın Sorumlu Olduğu Tutar (TL) |
|
3167 Sayılı Kanuna İlişkin Tebliğler Uyarınca Bastırılan Çekler (TL) |
5941 sayılı Kanuna İlişkin 2010/2 sayılı Tebliğ Uyarınca Bastırılan Çekler (TL) |
|||
20/01/2010-27468 |
2010/2 |
20/01/2010–27/01/2011 |
500 |
600 |
25/01/2011-27826 |
2011/1 |
28/01/2011-30/01/2012 |
545 |
655 |
31/01/2012-28190 |
2012/1 |
31/01/2012-03/02/2012 |
600 |
725 |
03/02/2012-28193 (Mükerrer) |
2012/2 |
03/02/2012-24/01/2013 |
600 |
1.000 |
23/01/2013-28537 |
2013/1 |
25/01/2013-26/01/2014 |
615 |
1.045 |
21/01/2014-28889 |
2014/1 |
27/01/2014-25/01/2015 |
660 |
1.120 |
21/01/2015-29243 |
2015/1 |
26/01/2015-24/01/2016 |
700 |
1.200 |
23/01/2016-29602 |
2016/1 |
25/01/2016-26/01/2017 |
740 |
1.290 |
20/01/2017-29954 |
2017/1 |
27/01/2017-28/01/2018 |
815 |
1.410 |
19/01/2018-30306 |
2018/1 |
29/01/2018-27/01/2019 |
940 |
1.600 |
12/01/2019-30653 |
2019/1 |
28/01/2019 – |
1.255 |
2.030 |
Hamdi GİRGİN
Saygılarımızla,
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE VE BANKALARIN HAMİLE ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU MİKTARIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (SAYI: 2010/2)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SAYI: 2019/1) |
|
Eski Düzenleme |
Yeni Düzenleme |
Bankanın sorumlu olduğu miktar MADDE 4- (1) Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için; a) Karşılığının hiç bulunmaması halinde, 1) Çek bedeli binaltıyüz Türk Lirası veya üzerinde ise binaltıyüz Türk Lirası, 2) Çek bedeli binaltıyüz Türk Lirasının altında ise çek bedelini, b) Karşılığının kısmen bulunması halinde, 1) Çek bedeli binaltıyüz Türk Lirası veya altında ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı binaltıyüz Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı, 2) Çek bedeli binaltıyüz Türk Lirasının üzerinde ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak binaltıyüz Türk Lirasını ödemekle yükümlüdür. |
Bankanın sorumlu olduğu miktar MADDE 4- (1) Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için; a) Karşılığının hiç bulunmaması halinde, 1) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirası veya üzerinde ise ikibinotuz Türk Lirası, 2) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirasının altında ise çek bedelini, b) Karşılığının kısmen bulunması halinde, 1) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirası veya altında ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı ikibinotuz Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı, 2) Çek bedeli ikibinotuz Türk Lirasının üzerinde ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak ikibinotuz Türk Lirasını ödemekle yükümlüdür. |
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Tebliğden önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için dokuzyüzkırk Türk Lirasına kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için dokuzyüzkırk Türk Lirasına tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür. |
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Tebliğden önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için binikiyüzellibeş Türk Lirasına kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için binikiyüzellibeş Türk Lirasına tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür. |