Karşılıklar Yönetmeliğinde Denizcilik ve Turizm Sektörlerine Yönelik Kullandırılan Kredilerin Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Değişiklik Yapıldı
07.04.2016 tarihli ve 29677 sayılı Resmi Gazete’de BDDK tarafından yayımlanan Yönetmelik ile “Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” (Karşılıklar Yönetmeliği)’te yapılan değişiklikle denizcilik ve turizm sektörlerinde kullanılmak üzere kullandırılan kredilerin yeniden yapılandırılmasına ilişkin kolaylıklar sağlandı.
Değişiklik maddelerinin yazımı oldukça karışık olmakla birlikte çok genel olarak ne değişti dersek 31.12.2016 tarihine kadar uygulanmak üzere turizm ve denizcilik sektörlerine yönelik kullandırılan kredilerden,
– ikinci grup krediler (yakın izleme) arasında izlenenlerin sözleşme koşullarında ilk ödeme planının uzatılmasına yönelik değişiklik yapılması halinde Karşılıklar Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinde öngörülen ilave genel karşılıkların ayrılmadan yeniden yapılandırılmalarına (DÜZELTME-08.04.2016- İkinci Grup (Yakın İzlemedeki) kredilerin ilave genel karşılık ayrılmadan yapılandırılmasına ilişkin görüşümüzü değiştiriyoruz. Yönetmeliği tekrar inceleyince söz konusu Geçici Madde 6 ve Geçici Madde 9’un ilk yazımının Yönetmeliğe 23.01.2009 tarihinde yapılan değişiklikle ilave edilen Geçici Madde 3’te yapıldığını görüyoruz. 2009 yılındaki ekonomik dalgalanma nedeniyle bankaların kullandırdıkları kredilerin yeniden yapılandırılmasında 01.03.2010 tarihine kadar kolaylıklar sağlamak üzere Yönetmeliğe ilave edilen Geçici Madde 3, Yönetmeliğin o tarihteki 4 üncü madde hükümlerine göre yazılmış. Daha sonra ilgili Geçici Madde hükümleri Libya, Suriye, Denizcilik ve Turizm sektörlerinde kullanılmak üzere kullandırılan kredilerin yeniden yapılandırılmasına ilişkin geçici maddelerde aynen tekrarlanmış. Maddenin ilk yazıldığı tarihte canlı ve yakın izleme gruplarındaki kredilerin takip hesaplarına aktarılmadan yapılandırılması imkanı bulunmuyordu. Ancak, 28.05.2011 tarihinde yapılan değişiklikle birinci ve ikinci grup kredilerin ilave genel karşılık ayrılmak suretiyle ve bu gruplara ilişkin koşulları taşımaya devam etmeleri kaydıyla istenilen sayıda yapılandırılması imkanı tanındı. Bu yüzden Geçici Madde’de şu an yakın izleme kredileri için yer alan iki defa yapılandırma imkanının pratik bir anlamı bulunmuyor. Böyle bir düzenlemenin ilave genel karşılıklara da etkisi yok. Bu konuda geçici madde hükmü yerine Yönetmeliğin 4 üncü madde hükmüne göre işlem yapılmasında fayda bulunuyor.)
– Üçüncü, dördüncü ve beşinci grup krediler (takip hesapları) arasında izlenenlerin Yönetmelik’te diğer krediler için öngörülen 2 defadan fazla yeniden yapılandırma sınırının üzerinde 3 defa yeniden yapılandırılabilmesine, yeniden yapılandırma sırasında ilave kredi kullandırılması halinde ilave kullandırılan kredilere özel karşılık ayrılmasının bankaların ihtiyarına bırakılmasına ve bu kredilerin Yönetmelik’te diğer krediler için öngörülen tahsilat ve takip hesaplarında bekleme sürelerinden daha avantajlı sürelerde takip hesaplarından çıkarılmasına yönelik düzenlemeler yapıldığını görüyoruz.
TASLAK YÖNETMELİK’TE YER ALAN HÜKME RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANAN YÖNETMELİK’TE YER VERİLMEDİ
Değişiklik Yönetmeliği’nin taslak haline 10.01.2016 tarihinde burada yayımladığımız yazımızda değinmiştik. Yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlanan halini taslak hali ile karşılaştırdığımızda, taslakta bulunan tüketici kredilerinin toplam krediler içindeki payı %25’in üzerinde olan bankaların konut kredisi dışındaki tüketici kredileri için 4 kat ilave genel karşılık ayırmalarına ilişkin düzenlemenin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin maddeye Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik’te yer verilmediğini; buna karşın Taslak Yönetmelik’te bulunmayan turizm kredilerinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin kolaylıklar sağlayan geçici maddenin Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğe ilave edildiğini görüyoruz.
DENİZCİLİK SEKTÖRÜNE KULLANDIRILAN KREDİLERİN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN HÜKMÜN GEÇERLİLİK SÜRESİ 4 ÜNCÜ DEFA UZATILDI
Denizcilik sektöründe kullanılmak üzere kullandırılan kredilere ilişkin geçici hüküm Karşılıklar Yönetmeliği’ne ilk kez 30.12.2011 tarihinde yapılan değişiklikle 31.12.2012 tarihine kadar geçerli olmak üzere eklenmiş; daha sonra bu maddenin uygulama süresi sırasıyla 25.12.2012, 07.02.2014, 14.02.2015 tarihli Resmi Gazetelerde yayımlanan Yönetmeliklerle yapılan değişikliklerle birer yıl ötelenmek suretiyle en son 31.12.2015 tarihine kadar uzatılmıştı. Bu defa yapılan değişiklikle aynı maddenin uygulama süresinin 01.01.2016 tarihinden geçerli olmak üzere 31.12.2016 tarihine kadar tekrar (4 üncü defa) uzatıldığını görüyoruz. Turizm sektöründe kullanılmak üzere kullandırılan kredilerle ilgili hüküm ise Karşılıklar Yönetmeliği’ne ilk kez eklenmiş oldu.
Yönetmeliğin turizm ve denizcilik sektörlerinde kullanılmak üzere kullandırılan kredilerin yeniden yapılandırılmasına ilişkin her ikisi de birbirine paralel hükümler içeren geçici 6 ve 9 uncu maddelerinde yapılan düzenlemelerin detayına indiğimizde ise 31.12.2016 tarihine kadar uygulanmak üzere bu sektörlere yönelik kullandırılan kredilerin yeniden yapılandırılmasına ilişkin aşağıdaki düzenlemelerin yapıldığını görmekteyiz:
YAKIN İZLEMEDEKİ (İKİNCİ GRUP) TURİZM VE DENİZCİLİK KREDİLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER
– Bu sektörlere kullandırılan kredilerden ikinci grupta (yakın izleme) izlenenler iki defa ile sınırlı olmak üzere yeni sözleşme koşullarına bağlanabilecektir (Karşılıklar Yönetmeliği’nin 4-1-a ve 4-1-b bentlerine göre bu kredilerin izlendikleri gruba ilişkin koşulları taşımaya devam etmeleri şartıyla sözleşme koşullarında değişiklik yapılmasının sınırı olmadığı için bu sınırın ilgili maddelerde yer alan ilave genel karşılıklar ayrılmadan sözleşme koşullarının değiştirilmesine yönelik olduğu düşünülmektedir İLAVE GENEL KARŞILIK AYRILMAMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞÜMÜZÜ DEĞİŞTİRDİK LÜTFEN 3 ÜNCÜ PARAGRAFTA KIRMIZI OLARAK YAZILAN AÇIKLAMALARI ESAS ALINIZ)
– Yeni sözleşme koşullarına bağlanan krediler ve diğer alacaklar, toplam alacak tutarının %10’unun geri ödenmiş olması koşuluyla yeniden Birinci Grup krediler ve diğer alacaklar içerisinde sınıflandırılabilecektir.
– Yeniden sınıflandırılan bu kredilerin tekrar ikinci grupta izlenmeye başlanması veya yeni sözleşme koşullarına bağlanan ancak %10 geri ödeme koşulunun yerine getirilmemesi sebebiyle ikinci grup krediler içinde izlenmeye devam edilen krediler ve diğer alacakların, ikinci defa yeni sözleşme koşullarına bağlanması halinde bu krediler ancak toplam alacak tutarının %15’inin geri ödenmiş olması koşuluyla Birinci Grup Krediler ve diğer alacaklar içerisinde yeniden sınıflandırılabilecektir.
– Bu kapsamdaki kredilerin ilave kredi kullandırılmak suretiyle 2 nci defa yeni sözleşme koşullarına bağlanmaları halinde, söz konusu kredi ve diğer alacaklar toplam alacak tutarının %5’inin geri ödenmesine kadar Üçüncü Grupta sınıflandırılacaktır. Sözleşmede öngörülen ödemelerin söz konusu %5’lik kısma tekabül eden kısmının bu grupta sınıflandırma için belirlenen süreler içerisinde gerçekleşmesi koşuluyla özel karşılık ayrılması bankaların ihtiyarına bırakılmıştır.
TURİZM VE DENİZCİLİK FİRMALARININ TAKİP HESAPLARINDA İZLENEN DİĞER KREDİLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER
– Bu kişilerin turizm veya denizcilik sektörlerinde kullanılmak üzere kullandırılan krediler ve diğer alacaklarının dışında Üçüncü, Dördüncü veya Beşinci Grupta sınıflandırılan kredileri veya diğer alacaklarının bulunması halinde bu krediler de aynı grupta sınıflandırılacak, ancak, bu krediler için ilgili grup itibarıyla öngörülen oranlarda özel karşılık ayrılması bankaların ihtiyarında olacaktır. Söz konusu kredilere ve diğer alacaklara ilişkin olarak bankaya olan ödeme yükümlülüğünün yerine getirilmemesinin geçici likidite sıkıntısından kaynaklanması halinde, bu kredi ve alacaklar gerektiğinde ilave kredi açmak şartıyla 3 defayla sınırlı olmak üzere yeniden yapılandırılabilecektir (Normalde Yönetmelik md.11-5 uyarınca 2 defa yeniden yapılandırma sınırı vardır). Yeniden yapılandırma, bu madde uygulamasında, bir kredi veya alacağın bankaca uygun görülmesi halinde gerektiğinde ilave kredi kullandırımı ya da mevcut kredi ya da alacağın vadesinin uzatılması suretiyle veya bir başka şekilde yeni bir borç ödeme planına bağlanmasını ifade etmektedir.
– Bir önceki madde kapsamında yeniden yapılandırılan krediler ve diğer alacaklar, birinci yeniden yapılandırmada toplam alacak tutarının % 5’inin geri ödenmiş olması ve en az üç ay süreyle izlendikleri grupta takip edilmeleri (normalde Yönetmelik md. 11-4’te en az %15 tahsilat ve en az 6 ay bekleme süresi vardır), İkinci yeniden yapılandırmada toplam alacak tutarının % 10’unun geri ödenmiş olması (normalde Yönetmelik md. 11-5’te ikinci yeniden yapılandırma için her yıl kalan anapara borcunun % 20’sinin tahsil edilmiş olması şartı vardır) ve en az altı ay süreyle izlendikleri grupta takip edilmeleri, Üçüncü yeniden yapılandırmada toplam alacak tutarının % 15’inin geri ödenmiş olması ve en az bir yıl süreyle izlendikleri grupta takip edilmeleri ve ödeme planında öngörülen ödemelerin aksatılmaması kaydıyla “Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Krediler Hesabı”na aktarılabilecektir.
– Bu süre içinde söz konusu alacaklar için, olması halinde ilave kullandırılan krediler hariç olmak üzere, izlendikleri gruba uygulanan özel karşılık oranlarında karşılık ayrılmasına devam edilecektir. Yeniden yapılandırma kapsamında ilave kullandırılan krediler, yukarıda belirtilen sürelerde yeniden yapılandırılan krediyle aynı grupta sınıflandırılacaktır. Ancak, bu nitelikteki krediler için izlendikleri gruplar itibarıyla özel karşılık ayrılması bankaların ihtiyarına bırakılmıştır. Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Krediler Hesabına aktarılan kredi ve diğer alacaklar en az altı ay süreyle İkinci Grupta sınıflandırılacaktır. Bu kapsamdaki krediler ve alacaklar, ödemelerin aksatılmaması kaydıyla belirtilen sürenin sonunda Birinci Grupta yeniden sınıflandırılabilecektir.
FİNANSAL RAPORLARDA BİLGİ VERİLMESİ
– Bu maddeye göre yeni sözleşme koşullarına bağlanan veya yeniden yapılandırılan kredi veya diğer alacaklarla ilgili olarak yıl sonu ve ara dönemler itibarıyla kamuya açıklanacak finansal raporlarda bilgi verilmesi öngörülmüştür.
DÖVİZ KREDİLERİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Turizm ve denizcilik sektörüne yönelik kullandırılan kredilerin hemen hemen tamamına yakını döviz üzerinden kullandırılan krediler oldukları için bu kredilerin sözleşme koşullarının değiştirilmesi vade uzatılmasına yönelik olduğu takdirde kambiyo mevzuatındaki sınırlamalara da dikkat edilmesi gerekmektedir.
Resmi Gazete’nin 16.06.2009 tarih ve 27260 sayılı nüshasında yayımlanan 2009/15082 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’da yapılan değişiklik ile ihracatın finansmanı için kullandırılan döviz kredilerinde vade sınırlaması kaldırılmıştır. Ancak, 2008/6 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ uyarınca belgesiz ihracat kredilerinin, vergi, resim ve harç istisnasından yararlanma süresi yani ihracat taahhüt süresi 24 ay ile sınırlandırıldığından belgesiz ihracat kredilerinin yeniden yapılandırılmasında 24 ayın aşılması durumunda kredinin vergi istisnasından yararlanma süresinin aşılacağına dikkat edilmelidir.
Ayrıca, TCMB’nin 2002/YB-1 sayılı Sermaye Hareketleri Genelgesi’ne göre, bankaların, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler arasında yer alan,
1) Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içinde ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışlarının,
2) Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına garanti kapsamında gerçekleştirilen gemi bakım ve onarım hizmetlerinin finansmanı amacıyla, Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi aranmaksızın döviz kredisi kullandırmaları mümkün bulunmaktadır. Bu kredilerde vade sınırlaması bulunmamakla birlikte, kredi vadesinin bankalara sunulacak sözleşmelerde belirtilen işin süresi ile uyumlu olması gerektiğinden VRHİB olmadan kullandırılan turizm ve gemi bakım ve onarım kredilerinin yeniden yapılandırılmasında krediye mesnet teşkil eden sözleşmenin süresinin aşılmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 06.02.2010 tarihli ve 27485 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 08.01.2010 tarih ve 2010/51 sayılı “Belgesiz İhracat Kredileri ile Vergi Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar” uyarınca dünya genelinde yaşanan ekonomik kriz nedeniyle, 1/1/2007-31/12/2009 tarihleri arasında gemi inşa ve ihracının finansmanı amacıyla alınan ve henüz ihracat taahhüt hesabı kapatılmamış olan Belgesiz İhracat Kredilerine ilişkin ihracat taahhütlerinin 31/12/2016 tarihine kadar yapılacak ihracatla kapatılmasına imkan tanınmıştır. Bu Karar uyarınca kapsama giren kredilerde, krediyi kullandıran kuruluşun muvafakatıyla kredi vadesinin de ihracat taahhüt süresine paralel olarak uzatılması ve bu süreler zarfında, kredi ile ilgili yapılan işlemlere vergi, resim ve harç istisnası uygulanması imkanı bulunmaktadır.
Saygılarımızla,
