Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği Kapsamındaki Kurumlardan Kabul Edilen Mevduat Zorunlu Karşılık Yükümlülüğünden İstisna Tutuldu
TCMB tarafından 19 Ocak 2019 tarihli ve 30660 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2019/2)” ile yapılan değişiklikle resmi kuruluşlardan kabul edilen mevduat zorunlu karşılık yükümlülüğünden istisna tutulmuştu (Bu değişiklikle ilgili 22 Ocak 2019 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz).
Resmi Kuruluşlar Mevduatı, TCMB’nin yayımladığı “Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında 2007/1 Sayılı Tebliğ”de; genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine, özel bütçeli idarelere, düzenleyici ve denetleyici kurumlara, sosyal güvenlik kurumlarına, yerel yönetimlere, mahkemelere, savcılıklara, icra ve iflas dairelerine ve tereke hakimliklerine ait hesaplar olarak tanımlanıyor.
Bu defa TCMB tarafından 20 Nisan 2019 tarihli ve 30751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2019/5)” ile yapılan değişiklikle resmi kuruluşlar mevduatının yanı sıra Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilen mevduatlar da zorunlu karşılık yükümlülüğünden istisna tutuldu. Diğer bir ifadeyle resmi kuruluşlar mevduatının yanı sıra Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilen mevduatlarda değişikliğin yürürlük tarihi olan 3 Mayıs 2019 tarihinden itibaren zorunlu karşılığa tabi TL ve YP yükümlülükler arasında dikkate alınmayacak.
Resmi Kuruluşlar Mevduatı
Resmi kuruluşlar mevduatı “03.02.2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1)”de aşağıdaki şekilde sınıflandırılmakta:
MADDE 8 – (1) Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine, özel bütçeli idarelere, düzenleyici ve denetleyici kurumlara, sosyal güvenlik kurumlarına, yerel yönetimlere, mahkemelere, savcılıklara, icra ve iflas dairelerine ve tereke hakimliklerine ait hesaplar “Resmi Kuruluşlar” başlığı altında sınıflandırılır.
a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine ait hesaplar: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli I sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerine ilişkin hesaplardır.
b) Özel bütçeli idarelere ait hesaplar: 5018 sayılı Kanuna ekli II sayılı cetvelde yer alan idarelere ilişkin hesaplardır.
c) Düzenleyici ve denetleyici kurumlara ait hesaplar: 5018 sayılı Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan kurumlara ilişkin hesaplardır.
ç) Sosyal güvenlik kurumlarına ait hesaplar: 5018 sayılı Kanuna ekli IV sayılı cetvelde yer alan kurumlara ilişkin hesaplardır.
d) Yerel yönetimlere ait hesaplar: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediyelere, il özel idarelerine ve bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlikler ve idareler ile köylere, mahalle yönetimlerine ve Bozcaada ve Gökçeada idarelerine ilişkin hesaplardır.
e) Mahkemeler, savcılıklar, icra ve iflas daireleri ve tereke hakimliklerine ait hesaplar: Mahkemelerin genel yönetim giderleri ile yargılamanın, icra, iflas ve veraset ve intikal işlemlerinin, resmi bilirkişilik hizmetlerinin yürütülmesi, hükümlülerin cezalarının infazı, eğitimleri ve tutukluların muhafazası amacıyla Adalet Bakanlığı bütçesinden yapılan tahsisatlara ilişkin hesaplardır.”
Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği Kapsamındaki Kurumlar
8 Mart 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği” (bu Yönetmelik ile ilgili detaylı bilgilere 12.03.2019 tarihli yazımızdan ulaşabilirsiniz) kapsamında resmî kuruluşlar mevduatı içerisinde sayılan kurumların yanısıra,
– Döner Sermayeler,
– Fonlar,
– Kamu iktisadi teşebbüsleri,
– Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları ile yukarıda sayılan kurumların,
1) Bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmeleri ile birlikleri,
2) Sermayesinin yarısından fazlasına doğrudan ve/veya dolaylı olarak sahip olduğu şirketleri,
3) Fon, hesap, özel hesap, havuz ve benzeri adlarla açtıkları ve/veya yönettikleri her türlü banka hesabı
bulunuyor. Dolayısıyla Tebliğ değişikliği 3 Mayıs 2019 tarihinde yürürlüğe gireceğinden bu tarihli zorunlu karşılık bildirim cetvellerinden itibaren resmî kuruluşlar mevduatının yanı sıra yukarıdaki kamu kurumlarına ait mevduatların da zorunlu karşılık yükümlülüğünden istisna edilmesi gerekiyor.
Öte yandan, aşağıdaki kurumlar Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği’nin 11 inci maddesi uyarınca Yönetmelik kapsamı dışında olduğu için bu kurumlara ait mevduatların zorunlu karşılık yükümlülüğüne tabi tutulmaya devam edilmesi gerekiyor.
a) Bakanlık Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü,
b) Vakıflar,
c) Özel kanunla kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları,
ç) Kefalet ve yardımlaşma sandıkları,
d) Dernekler,
e) Federasyonlar,
f) Muhtarlıklar,
g) Okul aile birlikleri,
h) Kurumların eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, yemekhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek amaçlı tesislerinden yararlanan personelinden alınan yemek, konaklama ve diğer hizmet bedelleri ile katkı için bütçeden aktarılan yemek bedellerinin bulundurulduğu ve söz konusu tesislerin nam ve hesabına açılmış olan banka hesapları,
ı) Yılı bütçeleri ile tahsis edilen örtülü ödenekler ile ilgili olarak açtırılan banka hesapları.
i) Bulundukları ülkenin bankacılık sektörü veya kambiyo mevzuatından kaynaklanan sorunlar nedeniyle kurumların yurt dışı temsilciliklerince yurt içinde kendi nam ve hesaplarına açtırdıkları banka hesapları.
j) Kurumların yurt dışı temsilciliklerine ait olan ve yurt dışında yerleşik bankalar nezdinde açılan hesaplar.
Kamu Kurumlarına Ait Mevduatların Kamu Sermayeli Bankalarda Tutulması Yükümlülüğü
Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği uyarınca mahkemelere, savcılıklara, icra ve iflas dairelerine ve tereke hakimliklerine ait olanlar hariç, TCMB’nin 2007/1 sayılı Tebliği’nde Resmi Kuruluşlar Mevduatı altında tanımlanan kamu kurumlarına ait mevduatların kamu sermayeli bankalarda (Hazine Müsteşarlığı dışında kalan genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin ise TCMB veya muhabiri olan bankada açılacak TL cinsi vadesiz hesaplarda) tutulması yükümlülüğü bulunuyor.
Bu kurumlar sadece tahsilat ve ödeme işlemleri için yurt içinde yerleşik bankaları kullanabiliyorlar. Bu durumda da gerçekleştirilen tahsilat tutarlarının, özel kanunların verdiği yetki kapsamında yapılan düzenlemelerde yer alan hükümler saklı kalmak kaydı ile takip eden işgünü içinde; yurt içinde yerleşik tüm bankalar aracılığıyla kredi kartları ile yapılan tahsilatın ise azami 20 gün içerisinde ilgili kurumun kamu sermayeli bankadaki hesabına aktarılması zorunluluğu bulunuyor.
Dolayısıyla yapılan değişiklik, kamu sermayeli bankalar dışındaki bankaların zorunlu karşılık yükümlülüklerini sınırlı şekilde etkileyecek.
Saygılarımızla,
Hamdi GİRGİN
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Hamdi Girgin 2001 – 2004 yılları arasında Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı, 2004 yılından 2010 yılı sonuna kadar da Bankalar Yeminli Murakıbı olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nda görev yaptı. 2011 yılı başından bu yana özel bir bankada Mevzuat ve Uyum Müdürü olarak görev yapmaktadır. Bankacılık, AML ve sermaye piyasası mevzuatı başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
|
ESKİ DÜZENLEME |
YENİ DÜZENLEME |
|
Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler MADDE 4– (1) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye, yurt içi bankalara ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur. a) Mevduat/katılım fonu (Resmi kuruluşlardan kabul edilenler hariç). b) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarında yapılanlar hariç). c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç). ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net). d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları. e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net). f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar. g) Müstakrizlerin fonları. (2) Yukarıda sayılan bilanço kalemleri toplamından, yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar indirim yapılabilir. Bu indirim, en kısa vadeli diğer yükümlülüklerden başlayarak yapılır. |
Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler MADDE 4– (1) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye, yurt içi bankalara ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur. a) Mevduat/katılım fonu (3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar ile 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararıyla yürürlüğe giren Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilenler hariç). b) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarında yapılanlar hariç). c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç). ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net). d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları. e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net). f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar. g) Müstakrizlerin fonları. (2) Yukarıda sayılan bilanço kalemleri toplamından, yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar indirim yapılabilir. Bu indirim, en kısa vadeli diğer yükümlülüklerden başlayarak yapılır. |
ZORUNLU KARŞILIKLAR HAKKINDA TEBLİĞ (SAYI: 2013/15) (TEBLİĞ’DE 20.04.2019 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN İŞLENDİĞİ HALİ)
