Kalkınma ve Yatırım Bankalarının Mevduat Sayılmayan Fonları Hakkında BDDK Genelgesi

5411 sayılı Bankacılık Kanunu(Kanun)’nun 60 ıncı maddesinin dördüncü fıkrasında;

“Kalkınma ve yatırım bankalarının kendi müstakrizlerinden, ortak ve ortaklıklarından genel esaslar dâhilinde sağladıkları fonlar ile bankalardan, para piyasaları, sermaye piyasaları ve organize piyasalardan sağlayacakları fonlar bu Kanun uygulamasında mevduat sayılmaz.”

hükmü yer almakta.

BDDK tarafından anılan hükmün uygulanması ile ilgili olarak 02.02.2015 tarihinde 2015/1 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Anılan Genelge 1 Haziran 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

Bilindiği üzere, kalkınma ve yatırım bankalarında kredi müşterileri adına açılan hesaplara müstakriz fon adı verilmekte ve müşteri hesaplarındaki tutarlar pasifte Müstakriz Fon hesabında izlenmekte.

Anılan Genelgeye göre;

• Kalkınma ve yatırım bankalarının müşterilerinden fon toplayabilmesi için müşteri ile kredi ilişkisinin bulunması gerekmekte. Ancak, kredi limiti tahsis edilmesi (kredi kartı limiti tahsisi dahil) veya gayrinakdi kredi riskinin bulunması yeterli görünmemekte, kredi ilişkisinin nakdi kredi ilişkisine dönüşmüş olması şart aranmakta.
• Her bir müstakrizden kabul edilebilecek fon tutarının, kredi kartıyla yapılan işlemlerden kaynaklanan alacaklar da dahil olmak üzere anılan müstakrizin bankadaki toplam nakdi kredi bakiyesini aşmaması gerekmekte. Nakdi kredi bakiyesinde azalma olursa veya kredi ilişkisi sona ererse, karşılık gelen tutarda fonun derhal tasfiye işlemlerine başlanılması şart koşulmakta.
• Bankada kredi riski bulunan kişi ile fon kabul edilen kişinin aynı kişiler olması zorunlu tutulmakta. Kalkınma ve yatırım bankalarının doğrudan ortakları ile ortaklıklarından fon toplaması serbest iken, dolaylı ortak ve ortaklıkları ile ortakların eş ve çocuklarından herhangi bir ad altında fon kabul edemeyeceği hükme bağlanmakta.
• Kredi müşterilerinden (Müstakrizlerden) genel esaslar dahilinde kabul edilen fonların banka nezdinde hangi amaçla tutulacağı, yazılı olarak akdedilecek müstakriz fon sözleşmesi çerçevesinde taraflar arasında serbestçe belirlenebilmekte.
• Kredilerin teminatına alınan nakit teminatlarla ilgili istisna getirildiği görülüyor. Nakdi kredi teminatlarının hangi kredi karşılığında bulundurulduğunun açıkça belirtilmesi, kredinin vadesi boyunca söz konusu nakit teminatlar üzerinde tasarrufta bulunmayı engellemek üzere rehin ya da temlik sözleşmesi kurulması ve bunların tutarı ile faiz, komisyon gibi kredi karşılığında tahsil edilecek her türlü ücret de dahil olmak üzere toplam kredi riskinin uyumlu olması şartlarıyla, nakdi kredi karşığı olması, kredi tutarını aşamaması, dolaylı ortak ve ortaklıklardan fon temin edememesi gibi yukarıda sayılan sınırlamalara dahil olmayacağı ifade edilmekte.
• Kredi ilişkisinin sona ermesini takiben teminat olarak tutulan paraların, kredi borcu kapatılmak ya da ilgilisine iade edilmek suretiyle derhal tasfiye edilmesi gerekmekte.
• Kalkınma ve yatırım bankaları ödeme, fon transferi ve tahsilat işlemlerine aracılık edebilecekler. Ancak bu amaçla alınan paraların kime, ne zaman, ne şekilde ödeneceğinin alınma aşamasında açıkça belirlenmiş olması, işlemin niteliğine uygun makul süreleri aşmayacak şekilde geçici hesaplarda tutulması, vadeli veya vadesiz mevduat veya müstakriz hesaplarına benzer uygulamalara konu edilmemesi ve bu paralara faiz uygulanmaması şartı bulunmakta.