İran’ın Nükleer Programına Yönelik Uygulanan İkincil Yaptırımlar Kaldırıldı

İran’ın nükleer programı üzerinde 5+1 (Çin, Fransa, Almanya, Rusya, İngiltere ve ABD) ülkeleri ile sürdürdüğü görüşmelerde uzlaşmaya varılmasının ardından İran yaptırımlarında gelinen son durumu 6 Nisan 2015 tarihli yazımızda sizlerle paylaşmış ve 5+1 ülkeleri ile İran arasında 2 Nisan 2015 tarihinde varılan uzlaşmanın İran’a uygulanan yaptırımların öncelikle askıya alınması ve sonrasında da tamamen ortadan kaldırılması için bir yol haritası sunduğunu belirtmiştik.

5+1 ülkeleri ile İran’ın karşılıklı olarak gerçekleştirecekleri taahhütleri içeren Aksiyon Planı (The Joint Comprehensive Plan Of Action – JCPOA) üzerinde taraflar 02 Nisan 2015 tarihinde uzlaşmaya varmış ve Plan (JCPOA) 18 Ekim 2015 tarihinde yürürlüğe girmişti. Anlaşmanın yürürlüğe girdiği ve uyum sürecinin başladığı 18.10.2015 tarihi “Adoption Day” olarak isimlendiriliyor. Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 18 Ekim 2015 tarihi ile birlikte tarafların karşılıklı olarak taahhütlerini yerine getireceği süre başlamıştı. Bu süre içinde İran, nükleer programına ilişkin taahhütlerini yerine getirirken ABD ve Avrupa Birliği de İran’a uygulanan yaptırımların kaldırılması için verdikleri taahhütlere ilişkin çalışmalara başlayacaktı. Dikkat edilirse anlaşmanın yürürlüğe girdiği (Adoption Day) İran’a uygulanan yaptırımlar üzerinde herhangi bir değişiklik ya da rahatlama yaratmamıştı. OFAC web sitesinde 18 Ekim 2015 tarihinde Aksiyon Planı’nın yürürlüğe girmesine ilişkin yapılan basın açıklamasında İran yaptırımlarının 24 Kasım 2013 tarihinde tanınan kısmi muafiyetler hariç Aksiyon Planı’nın uygulamaya geçeceği tarihe kadar (Implementation Day) değişmeden yürürlükte kalacağı açıklanmıştı.

Yaptırımların kaldırılacağı Uygulama Tarihi (Implementation Day) ise İran’ın nükleer programına ilişkin taahhütlerini yerine getirmesi ve bu taahhütlerin yerine getirildiğinin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından tasdik edilmesine bağlı olarak belirlenecekti. İşte beklenen gün geldi ve 16 Ocak 2016 tarihinin 5+1 ülkeleri ile İran arasında varılan Aksiyon Planı’ndaki Uygulamaya Geçiş tarihi (Implementation Day) olarak belirlendiği açıklandı. Konu ile ilgili OFAC’ın internet sitesinde 16 Ocak 2016 tarihinde yapılan açıklamalara buradan ulaşabilirsiniz. Aksiyon Planı’nın 16 Ocak’ta uygulamaya geçmesi ile birlikte ABD ve Avrupa Birliği, Aksiyon Planı’nda yaptıkları taahhütlerin ilk aşamasını yerine getirdiler ve İran’ın nükleer programı ile ilgili uygulanan bazı yaptırımları kaldırdılar. Kaldırılan yaptırımlar Aksiyon Planı’nın 2 numaralı ekinin 4.1’den 4.7’ye ve 5 numaralı ekinin 17.1 ve 17.2 numaralı bölümlerinde tanımlanıyor.

16 Ocak 2016 tarihinde kaldırılan İran yaptırımları İran’ın nükleer programı ile ilgili “ikincil yaptırımlar (secondary sanctions)” olarak adlandırılıyor. İkincil yaptırımlar ABD kişileri dışındaki yabancı kişileri (non-US persons) ilgilendiren yaptırımlar. Bu haliyle kaldırılan yaptırımlar ülkemiz gibi ABD hükümranlık alanı dışındaki ülkelerdeki kişi ve kuruluşları, ABD kuruluşlarına nazaran daha yakından ilgilendiriyor. Bu çerçevede, ABD tarafından kaldırılan ikincil yaptırımlar aşağıdaki şekilde sıralanıyor:

1- Finans ve bankacılıkla ilgili yaptırımlar,

2- Sigorta, reasürans ve aracılık yüklenimi hizmetleri ile alakalı yaptırımlar,

3- İran’ın enerji ve petrokimya sektörü üzerindeki yaptırımlar,

4- İran’ın gemi taşımacılığı, gemi inşası ve liman hizmetleri üzerindeki yaptırımlar,

5- İran’ın altın ve diğer kıymetli maden ticareti üzerindeki yaptırımlar,

6- İran’ın ham ve yarı mamül alüminyüm, demir, çelik gibi metal ticareti ve bu sektörlere yönelik yazılım alım / satımı üzerindeki yaptırımlar,

7- İran’ın otomotiv sektörü üzerindeki yaptırımlar.

Yukarıdaki ana başlıklar altında kaldırılan yaptırımlara ilave olarak ABD tarafından yasaklı olarak listelenen ve mal varlıklarının dondurulması kararı alınan 400 kişi ve kuruluşta SDN listelerinden çıkarıldı.

16 Ocak 2016 tarihinden itibaren ABD dışındaki kişiler listeden çıkarılan bu 400 kişi ile gerçekleştirecekleri işlemler yüzünden yaptırıma tabi olamayacaklar. Bu 400 kişi ve kuruluş arasında İran Merkez Bankası ve the National Iranian Oil Company (NIOC), the Naftiran Intertrade Company (NICO), the National Iranian Tanker Company (NITC) gibi İran devletine ait şirketler de var. Ansar Bank, Bank Saderat, Bank Saderat PLC, and Mehr Bank isimli İran bankaları ise SDN listesinden çıkarılmayarak yasaklı konumunda kaldı. Birleşmiş Milletler ise 17 Ocak 2016 tarihli basın açıklamasında İranlı Bank Sepah’ı yaptırım listesinden çıkardığını duyurdu.

Kaldırılan yaptırımların temel olarak ABD dışındaki kişilerin işlemlerine yönelik olduğunu belirtmiştik. ABD, aynı zamanda kendi ülkesindeki kişi ve kuruluşların işlemlerine ilişkin olarak da yayımladığı 3 genel lisans ile yaptırımlarda bazı hafiflemeler sağladı. Bunlar;

1- İran’a yolcu uçağı ihracatı, satışı, kiralaması ve ticari havacılık ile ilgili hizmet vermek isteyen ABD kişilerinin hizmet özelinde lisans almasına ilişkin Lisanslama Politikası,

2- ABD kişileri tarafından sahip olunan veya kontrol edilen yabancı kuruluşların İran’a yönelik bazı faaliyetlerine verilen Genel Lisans ve,

3- Federal Register’de yayımlanması ile birlikte geçerlilik kazanacak ve İran orijinli halı, gıda ürünlerinin (fıstık ve havyar dahil) ABD’ye ithalatına izin veren Genel Lisans.

Bu üç kategoride yayımlanan genel lisanslar hariç kaldırılan yaptırımlar ABD kişilerini ilgilendirmiyor. ABD kişileri ve ABD şirketlerinin tersi düzenlenmediği ve lisansa bağlanmadığı sürece birçok kategoride İran hükümeti ve İran ile işlem yapma yasakları devam ediyor. Diğer taraftan kaldırılan yaptırımlar SDN listesindeki kişileri de etkilemiyor. SDN listesindeki kişilerle kaldırılan yaptırımlar dahil herhangi bir işleme girme yasağı hem ABD’deki hem ABD dışındaki kişiler için devam ediyor.

16 Ocakta kaldırılan finans ve bankacılık ile ilgili yaptırımların detayına indiğimizde ise;

• İran ulusal para birimi üzerinden işlemler ve bu para birimi üzerinden İran dışında bulundurulabilecek hesaplar ve fonların serbest bırakıldığını,
• İran hükümetine ABD doları banknotların sağlanmasının serbest bırakıldığını,
• İran’ın dış borçlanmasına ve İran hükümetinin ihraç edeceği borçlanma araçlarının satın alınmasının veya bunların ihraç edilmesine yönelik hizmetlerin serbest bırakıldığını,
• İran Merkez Bankası ve İran finansal kurumlarına finansal mesajlaşma hizmeti verilmesinin serbest bırakıldığını (Daha önce SWIFT sisteminden çıkarılan İran finansal kurumları SWIFT’e geri dönüyor),
• ve yukarıdaki kategorilerle ilgili verilecek hizmetlerin serbest bırakıldığını

görüyoruz. Artık, ABD dışındaki bankalar için ABD’nin SDN listesinden çıkarılan İran kurumları ile işlem yapmak (işlemler ABD üzerinden geçmediği sürece) bu kurumlara hesap açmak, döviz işlemleri yapmak, akreditif açmak serbest. Ansar Bank, Bank Saderat, Bank Saderat PLC, and Mehr Bank isimli İran bankaları ise halen SDN listesinde olduğu için ABD dışındaki bankalar, bu bankalar dışındaki İran bankaları ile işlem yapılabilecek.

Yukarıdakilerin yanı sıra,

• İran’ın ham petrol satışları üzerindeki kısıtlamalar kalktı. İran’ın yurtdışında bulunan petrol gelirlerinin kullanımı da serbest bırakıldı. İran ile petrol ticareti yapan ABD dışındaki kişiler yaptırıma tabi olmayacak.
• ABD dışındaki kişiler İran’ın petrol, gaz ve petrokimya sektörlerine yatırım yapabilir hale geldi.
• İran’ın enerji sektörüne mal ve hizmet sağlamak serbest hale geldi.

Tekrar vurgulamak gerekiyor ki kaldırılan yaptırımlar temel olarak ABD dışındaki kişilerin İran işlemlerine yönelik olduğundan ve ABD kişi ve kurumlarının İran ile yapacağı işlemlerdeki kısıtlamalar halen devam ettiğinden İran’a ABD finansal kurumları üzerinden ödeme yapmak halen mümkün değil. Diğer bir ifadeyle, ABD’deki bankalar bir Türk bankasının müşterisi için İran’dan petrol alımına ilişkin ABD muhabirlerini kullanarak başka bir ülkeye yapacağı ödeme işlemini halen yapamıyor. Bu kısıta İran finansal kurumlarının tekrar SWIFT’e dahil olması için geçecek sürede eklendiğinde halen Türk bankalarının müşterilerinin İranla ilgili ABD ve AB üzerinden geçmesi gereken işlemlerine (USD ve EUR uluslararası ödemeler) hizmet verememe durumunun devam edeceği görülüyor.

Ancak, kaldırılan yaptırımlar Türk bankalarının İran’a yönelik Türkiye içinde yapılacak işlemlerde elini oldukça rahatlatıyor. Geçmişte Türk bankaları İranlı ve İranla ilişkili müşterilerine hesap açmakta dahi zorlanırken, artık SDN listesinde olmayan İranlı kişilere hesap açılışı, kredi kartı verilmesi gibi işlemler yasal hale geliyor. Yeni dönemde İranlı müşteriler ve İranla iş yapan kişilerin Türk bankalarından ABD ve AB üzerinden geçecek ödemeler dışındaki konularda hizmet almalarının oldukça kolaylaşacağını, İran işlemleri için İran parasal birimi üzerinden ödemelerin yaygınlaşacağını söylemek yanlış olmayacaktır.

Saygılarımızla,

ProCompliance

BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMINA İLİŞKİN TAAHHÜTLERİNİ YERİNE GETİRDİĞİNE İLİŞKİN 16 OCAK 2016 TARİHLİ BASIN AÇIKLAMASINA ULAŞMAK İÇİN BURAYA TIKLAYINIZ

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İRANLI BANK SEPAH’I YAPTIRIM LİSTESİNDEN ÇIKARDI – 17 OCAK 2016

AKSİYON PLANI’NIN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ ve UYUM SÜRECİNİN BAŞLADIĞI ADOPTION DAY HAKKINDA OFAC’IN YAYIMLADIĞI SIKÇA SORULAN SORULAR – 18.10.2015

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

İndir (Download)

AKSİYON PLANI ÇERÇEVESİNDE KALDIRILAN BAZI YAPTIRIMLARA İLİŞKİN OFAC TARAFINDAN YAYIMLANAN REHBER – 16.01.2016

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

İndir (Download)

16 OCAK 2016 TARİHİNDE KALDIRILAN BAZI İRAN YAPTIRIMLARI HAKKINDA OFAC WEB SİTESİNDE YAYIMLANAN SIKÇA SORULAN SORULAR

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

İndir (Download)