İdari Para Cezalarında 2023 Yılı için Dikkate Alınacak YDO Açıklandı
Bilindiği üzere 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye İstatistik Kurumu’nun yurt içi üretici fiyat endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı olup, bu oran Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca Resmî Gazete ile ilan edilmektedir. Yeniden değerleme oranı, vergi kanunları kapsamındaki maktu had ve tutarlara dair bir oran olmanın ötesinde idari para cezaları ve yatırımcı tazmin, tasarruf mevduatı / katılım fonu sigortası tutarı gibi pek çok konuda referans bir oran olarak kullanılmaktadır.
24 Kasım 2022 tarihli ve 32023 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 542 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ uyarınca yeniden değerleme oranı (YDO), 2022 yılı için % 122,93 (yüz yirmi iki virgül doksan üç) olarak açıklanmıştır. Bakıldığında vergi, ceza, harç, tarife ve benzeri kalemlere ilişkin maktu tutarlardaki yıllık artışlarda YDO esas alınmaktadır. Bu açıdan YDO 2022 yılı için %36,20 iken, 2023 yılı için artışlarda ölçüt olarak uygulanacak diyebileceğimiz YDO %122,93 olarak belirlenmiştir.
Cumhurbaşkanının bazı vergi kalemlerinde yeniden değerleme oranının altında veya üstünde oran, bazılarında ise tutar belirleme yetkisi vardır. Ancak özellikle idari para cezaları açısından böyle bir yetki söz konusu değildir. Maktu vergi tutarları konusunda örneğin Motorlu Taşıtlar Vergisi, Damga Vergisi, Harçlar, Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi gibi alanlarda Cumhurbaşkanının geniş yetkileri bulunmaktadır. Bu yetkiler kullanıldığı takdirde yüksek orandaki 2022 yılı YDO nedeniyle 2023 yılı vergi ve vergi kanunlarında yer alan cezaların artış oranı düşürülebilir. Ancak trafik para cezaları ve daha pek çok idari para cezasında Cumhurbaşkanına verilmiş artırma – eksiltme yetkisi yoktur.
Bilindiği üzere idari para cezaları; kabahatler nedeniyle uygulanan idari yaptırımlardır. İdari para cezası uygulamasında, kanunlarda sabit bir miktar olarak gösterilen para cezaları maktu; sabit olmayan, miktarı belli bir oran dahilinde azalıp çoğalan para cezaları nispi nitelikteki cezalardır. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “İdarî para cezası” başlıklı 17/7 maddesinde “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz.” denilmektedir. Bu doğrultuda maktu idari para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanmaktadır. Dolayısıyla bu kapsamdaki maktu idari para cezası tutarları; yaşanan olağanüstü ekonomik durumu dikkate alan bir kanuni düzenleme yapılmaması halinde 2023 yılında %122,93 oranında artacaktır. Yeniden değerleme oranının maktu idari para cezaları açısından etkilediği düzenlemelerden bazılarına örnek vermek gerekirse;
- 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 146 ila 148 maddelerinde,
- 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 35.maddesinde,
- 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunu‘nun 13.maddesinde,
- 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman Ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’nun 44.maddesinde,
- 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 103.maddesinde,
- 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 27.maddesinde,
- 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu‘nun 18. maddesinde
yer alan idari para cezaları vd. sayılabilir. Gelişmeleri ve istikametin seyrini gözettiğimizde, yasalara ve diğer düzenlemelere uyum sağlanması, belirlenen gerekliliklerin tam olarak yerine getirilmesi, kamu kurumları ve düzenleyici otoritelerin taleplerinin zamanında ve doğru olarak karşılanması; mali kayba yol açabilecek nitelikte sonuçlarla karşı karşıya kalınmaması açısından kritiktir. Sonuç itibariyle her sahada ve her sektörü ilgilendiren mevzuat düzenlemelerinin arttığı günümüzde, uyum risklerinin etkili yönetilmesi, cezaların, maddi ve itibar kayıplarının önlenmesi bakımından kuruluşlarda etik ve mevzuat uyum fonksiyonunun (compliance) giderek daha başat bir rol üstleneceğini söyleyebiliriz.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
542 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
