Finans Sektöründe Uzaktan Müşteri Edinimi: YUVAM Hesabı
Finansal sistemde köklü bir dönüşümün habercisi niteliğindeki uzaktan müşteri edinimine yönelik gelişmeler için 10 Nisan 2020’de Finansal Hizmetlerde Uzaktan İletişim Araçlarıyla Mesafeli Sözleşmelerin Kurulmasına İlişkin Taslak Torba Kanunun Getirdikleri, 29 Haziran 2020’de 7247 sayılı Kanun ile Finansal Hizmetlerde Yeni Dönem: Uzaktan Müşteri Edinimi “Digital Onboarding”, 21 Eylül 2020’de Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine İlişkin Tebliğ Taslağı ve 5 Nisan 2021’de Bankaların Uzaktan Müşteri Edinimine İlişkin Düzenleme Uyum Çalışmaları adı altındaki yazılarımız tafsilatlı bir şekilde kaleme alınarak yayımlanmıştı.
Bu yazımızda ise finans sektöründeki uzaktan müşteri edinimi ile ilgili güncel mevzuatsal gelişmeleri bütünsel açıdan tarihsel bir perspektif ile ele alarak hafızamızı tazeleyecek olursak;
- 26.06.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7247 Sayılı Kanun ile finansal kuruluşların müşterileriyle ilk defa akdettikleri bankacılık işlemleri, kart, sermaye piyasası işlemleri, ödeme hizmetleri, finansal kiralama, faktoring ve finansman sözleşmelerinin elektronik ortamda kurulmasının önü açılmıştır.
- Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (“MASAK”) tarafından 24.02.2021 tarihli ve 31405 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanın Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’e eklenen 6/A hükmü ile belli şartlar altında yüz yüze gelinmeksizin kimlik doğrulamasına imkân verecek yöntemlerle uzaktan kimlik tespitinin yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu doğrultuda 30 Nisan 2021 tarihli ve 31470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1 Mayıs 2021’de yürürlüğe giren 19 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği ile MASAK mevzuatına tabi yükümlülerin kimlik tespitini uzaktan yapabilmelerinin önü açılmış ve sürece ilişkin kurallar düzenlenmiştir.
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından 1 Nisan 2021 tarihli ve 31441 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik çerçevesinde bankalar ile potansiyel müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi tesis edilirken yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kaldırılarak 01.05.2021 tarihinden itibaren sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanması mümkün hale gelmiştir.
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından 1 Aralık 2021 tarihli ve 31676 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelikve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ ile banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcıların da uzaktan müşteri edinimine yönelik olarak kurallar ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
- BDDK tarafından 6361 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama, faktoring, finansman ve tasarruf finansman şirketleri (banka dışı mali kuruluşlar) hakkında Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketlerince Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmeliği hazırlanmış, yayım tarihinden bir ay sonra (11.02.2022) yürürlüğe girmek üzere söz konusu Yönetmelik 11.01.2022 tarihli ve 31716 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Böylelikle banka dışı mali kuruluşlara da uzaktan müşteri edinimi imkânı getirilerek bankalarınkine benzer şekilde bu süreçte uygulayabilecekleri uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ilişkin kurallar düzenlenmiştir. Öte yandan 2021/18 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 20.08.2021 tarihli ve 31574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021-2025 Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi ışığında 7.500 TL tutarını aşmayan işlemlere ilişkin uygulama esaslarının BDDK tarafından belirlenebileceği hükmüne Yönetmelikte yer verilmiştir. Böylelikle BDDK düzenlemelerinde ilk defa yapay zekâ temelli uygulamalara açıkça atıfta bulunularak yenilikçi finansal teknolojilere yönelik önemli bir açılım da getirilmiştir.
- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından 8 Şubat 2022 tarihli ve 31744 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 8 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe giren Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ (III-45.1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-45.1.b) ile aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketlerinin yeni müşteri ediniminde kullanabileceği uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ve müşterilerle yapılan sözleşmelerin elektronik ortamda imzalanmasına ilişkin kurallar düzenlenmiştir.
- BDDK tarafından 06.04.2022 tarihli ve 31801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Yönetmelik Değişikliği) ile Yurt Dışında Yerleşik Vatandaşlar Mevduat ve Katılım Sistemi (YUVAM) kapsamında uygulanacak uzaktan kimlik tespitine ilişkin ilkeler belirlenmiştir. Bilindiği üzere YUVAM hesabı, yurt dışındaki yerleşik kişiler ile bu kişilerin yurt dışındaki şirketlerinin tasarruflarını ülkemizdeki bankalarda değerlendirmelerini sağlayan ve TCMB’ce kur koruma güvencesinin yanı sıra ilave getiri garantisi verilen avantajlı bir Türk lirası hesap türüdür. Yönetmelik değişikliği ile birlikte bankalarca normal şartlar altında yeni kimlik belgesi ile yapılması gereken uzaktan kimlik tespitinin; YUVAM hesap açılışı ile sınırlı olarak, Türkiye Cumhuriyeti nüfus cüzdanı ve mavi kart gibi alternatif kimlik belgeleriyle yapılabilmesi mümkün kılınmıştır.
Baktığımızda bankalar ile ilk kez tecrübe edilen, ödeme ve elektronik para kuruluşları, banka dışı mali kuruluşlar, aracı kurum ve portföy yönetim şirketleri ile kapsamı genişletilen ülkemiz finans sektöründeki uzaktan müşteri edinimi uygulamalarına ilişkin güncel gelişmelerin son halkası; YUVAM Hesapları ile belirli şartlar dahilinde yurt dışında yerleşik kişiler için de uzaktan müşteri edinme imkânının getirilmesidir. Yeni Kimlik Belgesi alamayan veya Mavi Kart sahibi olup düzenlemeye tabi olmadığından uzaktan kimlik tespit süreçlerinden istifade edemeyen özellikle yurt dışındaki gurbetçilerimiz döviz cinsinden birikimleri için uzaktan kimlik tespiti yöntemiyle ülkemiz mevduat ve katılım bankalarında online ortamda yuvam hesabı açabilecektir. Sonuç itibariyle uzaktan müşteri edinim uygulamasıyla YUVAM hesaplar üzerinden yurt dışındaki vatandaşlarımızın ülkemiz bankacılık hizmetlerine dünyanın her yerinden erişebilmesi ve birikimlerinin yurt içinde değerlendirilerek ülke ekonomisine kazandırılması son derece önemli bir gelişme diyebiliriz.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
