5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 144 üncü maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu, bankaların ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulünde uygulanacak azamî faiz oranlarını, katılma hesaplarında kâr ve zarara katılma oranlarını, özel cari hesaplar dâhil bu maddede belirtilen işlemlerde sağlanacak diğer menfaatlerin nitelikleri ile azamî miktar ya da oranlarını tespit etmeye, bunları kısmen veya tamamen serbest bırakmaya yetkili kılınmış, ayrıca, aynı maddede Bakanlar Kurulu’nun, bu yetkilerini Merkez Bankasına devredebileceği belirtilmiştir.

Bu madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından 22.11.2006 tarihli ve 26354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 16.10.2006 tarihli ve 2006/11188 sayılı “Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kar ve Zarar Katılma Oranları ile Özel Cari Hesaplar Dahil Bu İşlemlerde Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Karar“da bankaların mevduata ve kredilere uygulayacakları faiz oranları ile katılma hesaplarına uygulayacakları kar ve zarara katılma oranlarının, bu oranların kısmen veya tamamen serbest bırakılmasının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TMCB)’nca yayımlanacak tebliğlerle düzenleneceği belirtilmiştir. Yine aynı Karar’ın 4 üncü maddesinde bankaların kredi işlemlerinde sağlayacakları faiz dışındaki diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelikleri ile azami miktar ya da oranlarının, bunların kısmen veya tamamen serbest bırakılmasını belirleme yetkisi TCMB’ne verilmiştir.

Bu Karar uyarınca TCMB tarafından yayımlanan “Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kar ve Zarara Katılma Oranları ile Kredi İşlemlerinde Faiz Dışında Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında 2006/1 sayılı Tebliğ”in 4 üncü maddesi uyarınca aşağıdaki ticari kredi türleri hariç ticari kredilere uygulanacak faiz oranları ile faiz dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelikleri ve sınırları serbestçe bankalarca serbestçe belirleneceği belirtilmiştir:

– TCMB reeskont kaynaklı krediler,

– Ticari Kredili Mevduat Hesapları (TKMH) (Kredili mevduat hesaplarında uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranları 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 26 ncı maddesi uyarınca TCMB tarafından belirlenen azami oranları geçemez).

– Ayrıca, 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun “Kurumsal Kredi Kartları” başlıklı 43 üncü maddesi uyarınca, Kurumsal Kredi Kartları faiz oranları da TCMB’nin belirlediği kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve azami gecikme faizi oranı sınırlamalarına tabidir.

Bu çerçevede, reeskont kaynaklı krediler, ticari KMH’lar ve ticari kredi kartı işlemleri hariç diğer ticari krediler faiz sınırlaması bulunmayıp, bankalar bu işlemlerde uygulanacak faiz oranları ile faiz dışında sağlanacak diğer menfaatleri ve tahsil olunacak masrafları serbestçe belirleme yetkisine sahiptir.

BDDK, ticari kredilerden alınan erken kapama komisyonlarına ilişkin TBB’ye gönderdiği 16.07.2013 tarih ve 17968 sayılı yazısında yukarıda anlatılan bu serbestiye atıf yaptıktan sonra bankaların bu yetkilerini 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 2 nci maddesinde düzenlenen ve aynı zamanda hukukun genel ilkelerinden olan “dürüstlük kuralı” ve “hakkın kötüye kullanılması yasağı” çerçevesinde, kredilerini yeniden yapılandırmak isteyen firmaların bu haklarını kullanmalarını fiilen imkansız kılacak veya fevkalade güçleştirecek şekilde kullanmamaları gerektiğini belirtmiştir.

FAİZ ORANLARININ BİLDİRİM VE İLANI

2006/11188 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK)’nın 5 inci maddesi uyarınca bankalar mevduat ve kredi faiz oranları ile katılma hesapları kar ve zarara katılma oranlarını TCMB’ce yayımlanacak tebliğler ile belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde bu Bankaya bildirmek ve ilan etmek zorundadırlar.

Aynı Karar’ın 6 ncı madde 2 nci fıkrası uyarınca kredi faiz oranlarının değiştirilmesi halinde, yeni oranlar açılmış ve açılacak kredi hesaplarına ilan tarihinden itibaren uygulanabilir. Ancak, bu değişikliklerin yeni Borçlar Kanunu uyarınca bankalarca tek taraflı yapılması yerine, müşteriye bildirildikten belli bir süre sonra yürürlüğe konması uygun olacaktır.

Yine TCMB’nin 2006/1 sayılı Tebliği’nin 6 ncı maddesi uyarınca bankalarca serbestçe belirlenen mevduat ve kredi işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranları ile katılma hesaplarında uygulanacak kâr ve zarara katılma azami oranları uygulamaya konulmadan önce TCMB idare Merkezince tespit edilecek esaslar çerçevesinde TCMB’ye bildirilmek zorundadır. Ayrıca, bankalar, TCMB’ne bildirdikleri azami oranları aşmamak kaydıyla, mevduat ve kredi işlemlerinde uygulayacakları faiz oranlarını ve katılma hesaplarında uygulayacakları kâr ve zarara katılma oranlarını vadelerine göre tüm şubelerinde halkın görebileceği şekilde ilan etmek ve bu oranları internet sitelerinde yayımlamakla yükümlüdür (Tebliğ kredi komisyonlarına ilişkin bir yükümlülük getirmemektedir).

TCMB’nin 2006/1 ve 2007/1 sayılı Tebliğlerinin uygulamasına ilişkin bankalara gönderdiği 07 Ocak 2011 tarihli talimatı ekinde (Ek: 3, Ek:4, Ek:5);

– reeskont kaynaklı krediler dışındaki kredilere uygulanmak üzere bankaların serbestçe belirledikleri yıllık azami kredi faiz ve kar payı oranlarının

– ve reeskont kaynaklı krediler dışındaki kredi işlemlerinde faiz ve kar payı dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelikleri ve sınırları ile bankacılık hizmet komisyonlarının,

TCMB’ye bildiriminde kullanılacak örnek bildirim formları verilmiştir.

Ayrıca, BDDK’nın TBB’ye hitaben düzenlediği 30.05.2014 tarihli ve 13910 sayılı yazısında, KOBİ’lere kullandırılan kredilere ilişkin faiz ve her ne ad altında olursa olsun tahsil edilen tüm parasal unsurların bankaların internet sitelerinin ana sayfasında ve BDDK internet sitesinde yayımlanması istenmiştir.