5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’nun 25 inci maddesinin 6 ncı fıkrasında, 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik öncesi,

Genel müdür ve genel müdür yardımcıları, konsolide denetime tâbi ortaklıklar hariç başka bir ticari kuruluşta tam veya yarı zamanlı olarak görev alamaz.”

hükmü bulunmaktaydı.

Bu hükmün yürürlükte olduğu dönemde, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Genel Sekreterliği’ne gönderilen 18.01.2006 tarihli ve BDDK.DZM.1/2-253 sayılı yazıda, bu hükmün uygulamasına ilişkin bankalardan sıklıkla görüş sorulması nedeniyle aşağıdaki açıklamaların yapılmasının gerekli görüldüğü belirtilmişti:

1- Anılan madde hükmü, banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının başka bir ticari kuruluşta tam veya yarı zamanlı olarak görev almasını yasaklamakta, konsolide denetime tabi ortaklıkları ise bu yasağın dışında tutmaktadır.

2- Söz konusu madde hükmüyle yasaklanan husus, tam veya yarı zamanlı olarak başka bir ticari kuruluşta görev almadır. Bu itibarla, yasağın kapsamını verilen hizmetin veya yapılan işin dayanağını oluşturan akdin nevii değil, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının bir ticari kuruluşta görev ifa edip etmediği belirleyecektir. 

3- Türk Ticaret Kanununda (TTK) anonim şirketlerin yönetim kurullarının idare ve temsil görevlerinin mevcudiyeti, idare görevlerinin bazılarının devri kabil olmaması, denetçilerin ise TTK’nın 353 ila 359 uncu maddelerinde belirtilen görevleri ifa etmek zorunda olması karşısında, genel müdür ve yardımcılarının ticari kuruluşla olan bağının hizmet akdi, vekâlet akdi veya başka bir ilişkiye dayanıp dayanmadığına bakılmaksızın söz konusu yasağın bu görevler için uygulanması gerekmektedir. 

Ancak, bu hüküm 25 Şubat 2011 tarihli ve 27857 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan “6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 144 üncü maddesi ile yapılan değişiklikle yürürlükten kaldırılmıştır.

Mevcut durumda 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda, banka genel müdür ve yardımcılarının banka dışında başka bir ticari kuruluşta tam veya yarı zamanlı olarak görev almasını engelleyici bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, banka genel müdür ve yardımcılarının banka dışında bir ticari kuruluşta görev almaları durumu ortaya çıktığında ilgili kuruluşların tabi olduğu mevzuatında bu duruma engel bir düzenleme içerip içermediği yönünden incelenmesinde fayda bulunmaktadır.

Banka genel müdürü ve genel müdür yardımcılarının genelde banka iştiraki olan finansal kuruluşlarda görev almaları durumu söz konusu olduğu için aşağıda bu kuruluşların tabi olduğu mevzuattan konu ile ilgili örnekler verilmiştir:

Aracı kurumlar açısından bakıldığında, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından 17.12.2013 tarihli ve 28854 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ (III-39.1)”in “Genel müdür ve yardımcıları” başlıklı 14 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında,

(2) Aracı kurum genel müdürünün münhasıran bu görev için istihdam edilmiş olması zorunludur. Şu kadar ki genel müdür, aracı kurumun yönetim veya sermaye ilişkisinde bulunduğu kuruluşlar, bu kuruluşların doğrudan ya da dolaylı olarak yönetim veya sermaye kontrolüne sahip olduğu kuruluşlar ile borsalar ve teşkilatlanmış piyasalar, takas ve saklama kuruluşları ve Kurulca uygun görülecek diğer finansal kuruluşlarda, icrai nitelikte olmamak ve aracı kurumdaki görevin ifasında zafiyete düşülmemesi kaydıyla, yönetim kurulu üyeliği gibi görevler alabilir.”

hükmü bulunmaktadır.

Aracı kurum genel müdürlerinin münhasıran bu görev için istihdam edilmiş olmalarının zorunlu olması ve aracı kurum genel müdürünün, aracı kurumun yönetim veya sermaye ilişkisinde bulunduğu kuruluşlar, bu kuruluşların doğrudan ya da dolaylı olarak yönetim veya sermaye kontrolüne sahip olduğu kuruluşlar ile borsalar ve teşkilatlanmış piyasalar, takas ve saklama kuruluşları ve SPK’ca uygun görülecek diğer finansal kuruluşlarda, icrai nitelikte olmamak ve aracı kurumdaki görevin ifasında zafiyete düşülmemesi kaydıyla, yönetim kurulu üyeliği gibi görevler alabileceğinin belirtilmesi karşısında banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının aynı zamanda aracı kurumda genel müdür olarak görev yapamayacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla her ne kadar Bankacılık Kanunu açısından bir engel olmasa da, SPK’nın II-39.1 sayılı Tebliği hükümlerinden dolayı banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının bir aracı kurumda genel müdür olarak görev yapamayacakları ortaya çıkmaktadır.

Peki banka genel müdür ve genel müdür yardımcıları, aynı zamanda finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinde genel müdür olarak görev yapabilirler mi? Bu konuda “6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu” incelendiğinde, bu duruma engel bir hüküm görülmemektedir (6361 sayılı Kanun md. 13).

24.04.2013 tarihli ve 28627 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik“te de, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının münhasıran bu görev için görevlendirilmiş olmaları gibi bir şart bulunmadığı (Yönetmelik md. 10) için örneğin bir bankada görev yapan bir genel müdür yardımcısının aynı zamanda bir finansal kiralama şirketinin genel müdürü olarak görev yapmasına engel bir husus olmadığı anlaşılmaktadır.

Aynı şekilde “6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” ve alt mevzuatında da, banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının aynı zamanda ödeme ve elektronik para kuruluşlarının üst yönetiminde görev almalarını engelleyen bir hüküm bulunmamaktadır.

Sonuç olarak banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının, konsolide denetime tâbi ortaklıklar hariç başka bir ticari kuruluşta tam veya yarı zamanlı olarak görev almalarını yasaklayan Bankacılık Kanunu hükmü 25 Şubat 2011 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. Mevcut durumda banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının gerek bankanın konsolide denetime tabi ortaklıkları gerekse de bunun dışındaki ticari kuruluşlarda tam veya yarı zamanlı görev almalarını engelleyen bir hüküm Bankacılık Kanunu’nda bulunmamaktadır. Ancak, bu konu görev alınmak istenen ticari kuruluşun tabi olduğu mevzuat hükümleri de değerlendirilerek cevap verilmesi gereken bir konudur. Örneğin, her ne kadar bankacılık mevzuatından kaynaklı bir engel bulunmasa da, aracı kurumların tabi olduğu mevzuatta aracı kurum genel müdürünün münhasıran bu görev için istihdam edilmiş olması ve diğer finansal kuruluşlarda icrai nitelikte olmayan görev alma zorunluluğu bulunduğu için banka genel müdür ve genel müdür yardımcılarının aynı zamanda aracı kurum genel müdürü olamayacakları görülmektedir.