11.07.2013 tarihli ve 28704 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ III-37.1“in “Saklama Hizmetinin Tanımı” başlıklı 59 uncu maddesinin 3 üncü fıkrasında; saklama hizmetinin sınırlı ve genel saklama hizmeti olmak üzere yürütüleceği açıklandıktan sonra sınırlı ve genel saklama hizmetlerinin tanımı aşağıdaki şekilde yapılmıştır.

a) Sınırlı saklama hizmeti; işlem aracılığı ve portföy aracılığı ile ilgili olarak yetkili olunan ve aracılık hizmetine konu olan sermaye piyasası araçlarının, bireysel portföy yöneticiliğine ilişkin yönetilen portföylerin, aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığına ilişkin olarak ise halka arzına aracılık edilen sermaye piyasası araçlarının saklanması ile sınırlıdır.

b) Genel saklama hizmeti; yetkili olunan ve işlemi yapılan yatırım hizmet ve faaliyetlerinden bağımsız olarak sunulan saklama hizmeti sunulmasıdır.”

Genel ve sınırlı saklama izni ayrımı Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun i-SPK.37.1 (27.06.2014 tarih ve 20/661 s.k.) sayılı İlke Kararı olarak kabul edilen “Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yatırım Kuruluşlarına İlişkin Rehber”de (Rehber) daha detaylı olarak açıklanmıştır. Bu çerçevede, Rehber’in “Saklama Hizmeti” başlıklı (P) bendinde aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır:

1. Kendisinin veya başka yatırım kuruluşlarının yönettiği bireysel portföylere yönelik saklama hizmeti verecek yatırım kuruluşunun portföy saklama düzenlemelerine tabi olup olmadığı:
Yatırım kuruluşları sadece kendilerinin veya başka yatırım kuruluşlarının yönettiği bireysel portföylere yönelik saklama hizmeti verecek, bir başka ifadeyle portföy yönetim şirketlerine veya kolektif yatırım kuruluşlarına hizmet vermeyecek ise III 56.1 sayılı Portföy Saklama Hizmetine ve Bu Hizmette Bulunacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği’ne ve dolayısıyla bu Tebliğ’de yer verilen organizasyon ve düzenlemelere tabi olmayacaktır.

Yatırım kuruluşları kendilerinin yönettiği bireysel portföylere (kalkınma ve yatırım bankaları veya aracı kurumlar açısından) sınırlı saklama hizmeti izni, başka yatırım kuruluşlarının yönettiği bireysel portföylere (aracı kurumlar ve tüm bankalar açısından) genel saklama hizmeti izni kapsamında saklama hizmeti verebilecektir.

2. Portföy yönetim şirketlerinin bireysel müşterilerinin varlıklarının saklanması:
6362 sayılı SPKn.’nun 55 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, “Portföy yönetim şirketlerinin hizmet verdiği kişi ve kuruluşların portföylerinde yer alan saklamaya konu olabilecek varlıklar Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde portföy saklama hizmeti veren kuruluşlar nezdinde saklanır.” hükmü yer almakta olup, portföy yönetim şirketlerinin bireysel müşterilerinin portföylerindeki varlıklara saklama hizmeti vermek isteyen kuruluşların Portföy Saklama Hizmetine ve Bu Hizmette Bulunacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği çerçevesinde portföy saklama kuruluşu olarak yetkilendirilmiş olması gerekmektedir.
Öte yandan söz konusu Tebliğin 21 inci maddesi hükmü uyarınca portföy yönetim şirketlerinin bireysel müşterilerinin portföylerindeki varlıkların saklanması Yatırım Hizmetleri Tebliği’ne tabidir. Bu çerçevede, yalnızca Kurul’ca portföy saklama hizmeti vermek hususunda yetkilendirilmiş kurumlar, portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen kolektif ve bireysel portföylere yönelik saklama hizmeti verebilecek olup, bu kuruluşlarca kolektif yatırım kuruluşu portföylerinde yer alan varlıkların saklanmasında Kurul’un “Portföy Saklama Hizmetine ve Bu Hizmette Bulunacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği”nde yer alan usul ve esaslar; portföy yönetim şirketlerinin bireysel müşteri varlıklarının saklanmasında ise Kurulun “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”inde yer alan usul ve esaslar uygulanacaktır.

3. Genel saklama hizmeti izni ile sınırlı saklama hizmeti arasındaki bağlantı:
Yatırım kuruluşlarına verilen genel saklama hizmeti izni, sınırlı saklama hizmetini kapsamamaktadır. Ancak söz konusu hizmetler için aranan genel ve özel şartlar ile hizmetlerin niteliği dikkate alındığında genel saklama hizmeti izni bulunan bir yatırım kuruluşu, başvurması halinde sınırlı saklama hizmeti için de benzer bir prosedüre göre izin alabilecektir.

Genel saklama hizmeti izni herhangi bir yatırım hizmet ve faaliyet izni bulunmayan yatırım kuruluşlarına da verilebildiği, ancak sınırlı saklama hizmetinin sunulabilmesi belli yatırım hizmet ve faaliyetlerine (işlem aracılığı, portföy aracılığı, halka arza aracılık, portföy yöneticiliği) bağlı olduğundan genel saklama izni olan yatırım kuruluşuna sınırlı saklama izninin otomatik olarak verilmesi uygun görülmemektedir.

4. Portföy saklama hizmeti vermeyecek olan bir bankanın izin verilen diğer sermaye piyasası araçlarının alım satımını yapabilmesi için alması gereken izin:
Bir banka portföy saklama hizmeti vermeyecekse, düzenlemelerin izin verdiği diğer sermaye piyasası araçlarının (kamu borçlanma araçları, yatırım fonları, paylar dışında tezgah üstü türev araçlar) işlem aracılığı ve/veya portföy aracılığı yoluyla alım satımını yapabilmesi veya virman yoluyla gelen kıymetleri müşteri hesaplarında izleyebilmesi için sınırlı saklama hizmeti izni olması yeterlidir.”

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, sınırlı saklama hizmeti verme faaliyet izni olan bir bankanın, başka yatırım kuruluşlarının yönettiği bireysel portföylere ilişkin olmaması şartıyla virman yoluyla gelen kıymetleri müşteri hesaplarında izleyebilmesi için sınırlı saklama hizmeti izni olmasının yeterli olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka ifadeyle müşterinin başka bir yatırım kuruluşu aracılığı ile aldığı ve yurt dışındaki kuruluşlarda sakladığı kıymetleri sınırlı saklama hizmeti yetkisi bulunan bir banka aracılığı ile saklatmak için bu banka hesaplarına virman etmesinde sakınca olmadığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, III.37-1 sayılı Tebliğ’in aşağıdaki “Saklama sözleşmesi” başlıklı 62 nci maddesi uyarınca sınırlı saklama hizmeti yetkisi olan bankanın müşterisine bu hizmeti sunmadan önce asgari hususları Kurul’ca belirlenecek yazılı bir sözleşme yapmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.

Saklama sözleşmesi

MADDE 62 –(1) Saklamaya yetkili yatırım kuruluşlarının saklama hizmeti sunmadan önce müşterileri ile asgari hususları Kurulca belirlenecek yazılı bir sözleşme yapmaları zorunludur.

(2) Yurt dışında yerleşik müşterilere saklama hizmeti sunulması sırasında bu müşterilere yurt dışında saklama hizmeti sunan kuruluşla yurt içinde saklamaya yetkili yatırım kuruluşu arasında sunulacak hizmete ilişkin esasları belirleyen bir sözleşme imzalanmış olması durumunda birinci fıkradaki yükümlülük yerine getirilmiş sayılır.

(3) Başka bir yetkili kuruluş tarafından yönetilen bireysel portföylere ilişkin saklama hizmeti sunulması durumunda portföy yöneten kuruluşla saklama hizmeti sunacak yatırım kuruluşu arasında sunulacak hizmete ilişkin esasları belirleyen bir sözleşme imzalanmış ise birinci fıkradaki yükümlülük yerine getirilmiş sayılır.

Müşteri hesaplarına virman yoluyla gelen kıymetlerin yurt dışı kuruluşlarda saklaması yapılan bir kıymet olması durumunda da, aynı Tebliğ’in aşağıda verilen 67 nci maddesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesine de dikkat edilmesi gerekmektedir.

Yurt dışı piyasalarda yapılan işlemlerin saklanmasına ilişkin özel hükümler

MADDE 67 –(1) Yurt dışı piyasalarda alım satımına aracılık edilen veya saklama hizmeti sunulan sermaye piyasası araçlarının yurt dışında faaliyet gösteren bir kuruluş nezdinde saklanması için, ilgili ülke otoritesinin saklama hizmetine ilişkin düzenlenmelerinin olması ve saklama hizmeti alınan kuruluşun da bu düzenlemelere tabi olması şartı aranır. Ancak, işleme konu sermaye piyasası aracının niteliği itibariyle ilgili ülke otoritesi tarafından yetkilendirilen bir kuruluş nezdinde saklanamaması durumunda müşterinin yazılı onayı alınarak başka bir kuruluştan saklama hizmeti alınılabilir.

(2) Yurt dışı piyasalarda alım satımına aracılık edilen sermaye piyasası araçlarının yurt dışında faaliyet gösteren bir kuruluş nezdinde saklanması durumunda işlemci yatırım kuruluşu ile müşteri arasında yapılan sözleşmede sermaye piyasası aracı bazında, saklamaya yetkili kuruluşu tanıtıcı bilgiler ile işlemci yatırım kuruluşu ile saklamaya yetkili kuruluşun hak ve yükümlülüklerine ayrıntılı olarak yer verilir. Yurt dışında faaliyet gösteren saklamaya yetkili kuruluşun değiştirilmek istenmesi halinde, bu durumun müşterilere en seri iletişim aracı vasıtasıyla derhal bildirilmesi ve çerçeve sözleşmenin güncellenmesi gerekmektedir.“