Konu hakkında BDDK’nın 14.10.2009 tarihli yazısı ile verilen görüşte,

– 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 54 üncü maddesinin üçüncü paragrafının “Birlikte kontrol edilen ortaklıklara kullandırılan krediler, bu ortaklıkları birlikte kontrol eden hissedarların her birinin ortaklık sermayesinde sahip olduğu payların, birlikte kontrol ettikleri toplam paya oranı ölçüsünde ortaklığı birlikte kontrol eden her bir hissedarın dâhil olduğu risk grubuna kullandırılmış sayılır.” hükmünü amir olduğundan bahisle bir firmanın ortaklık yapısı gereği birden fazla risk grubunda dikkate alınması gerektiği durumlarda, kredi riski hesaplamalarında yapılacak risk bildirimlerinin her bir risk grubu için o gruba ait ortaklık payı dikkate alınarak yapılıp yapılamayacağı hususunda görüşlerinin talep edildiği;

– Bankacılık Kanununun 54 üncü maddesinin üçüncü paragrafından hareketle, birden fazla risk grubuna dahil ortaklık şeklindeki bir kuruluşun, risk bildirimlerinde her bir risk grubu bakımından bu grupların ortaklık payı dikkate alınarak söz konusu risk gruplarına dahil edilebilmesi için, kuruluşun bu risk gruplarına dahil edilme gerekçesinin sadece birlikte kontrol edilen bir ortaklık olmasından kaynaklanması gerektiği;

– aksi halde, anılan hüküm dikkate alınmaksızın kuruluşa kullandırılan kredinin ayrı ayrı her bir risk grubuna toplam risk tutarı ile dahil edilmesi gerektiği

belirtilmiştir.

Bu çerçevede ortaklık yapısı gereği birden fazla risk grubunda gösterilmesi gereken bir firmanın ilgili banka nezdindeki risklerinin, firma birlikte kontrol edilen ortaklık statüsünde bir firma olmadığı sürece ayrı ayrı her bir risk grubunda toplam risk tutarı üzerinden gösterilmesi gerekmektedir.

Söz konusu BDDK yazısında, bahis konusu edilen birlikte kontrol edilen ortaklık bir ortaklığın, bir ortaklık sözleşmesi çerçevesinde birden fazla ortak tarafından eşit kontrol gücüyle kontrol edilmesi durumudur. Örneğin, bir anonim şirket, birden fazla hissedar (farklı risk gruplarındaki) tarafından eşit kontrol gücüyle (3 hissedar var ise %33,3 pay oranlarıyla ve aynı orandaki yönetim kurulu üye sayısı ve oy oranı ile) kontrol ediliyor olabilir. Bu durumda Kanun’un 54/3 fıkrası hükmü bu şekilde birlikte kontrol edilen bir ortaklığa kullandırılan kredilerin, bu ortaklıkları birlikte kontrol eden hissedarların her birinin ortaklık sermayesinde sahip olduğu payların, birlikte kontrol ettikleri toplam paya oranı ölçüsünde ortaklığı birlikte kontrol eden her bir hissedarın dâhil olduğu risk grubunda gösterilmesini öngörmektedir.

Bunun sebebi de, Kanun’un 49 uncu maddesindeki risk grubu tanımının, risk grubuna dahil edilecek ortaklıkları belirlerken ortaklıkta kontrol gücü veya sınırsız sorumluluk (adi ortaklık gibi) olup olmadığını esas almasıdır.

Risk grubu

Madde 49 — Bir gerçek kişi ile eşi ve çocukları, bunların yönetim kurulu üyesi veya genel müdürü oldukları veya bunların ya da bir tüzel kişinin birlikte veya tek başlarına, doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları ortaklıklar bir risk grubunu oluşturur. …” 

Yine Kanun’da kontrol tanımı da, “tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3 üncü maddede;

Kontrol: Bir tüzel kişinin; sermayesinin, asgarî yüzde ellibirine sahip olma şartı aranmaksızın, çoğunluğuna doğrudan veya dolaylı olarak sahip olunması veya bu çoğunluğa sahip olunmamakla birlikte imtiyazlı hisselerin elde bulundurulması veya diğer hissedarlarla yapılan anlaşmalara istinaden oy hakkının çoğunluğu üzerinde tasarrufta bulunulması suretiyle veya herhangi bir suretle yönetim kurulu üyelerinin karara esas çoğunluğunu atayabilme ya da görevden alma gücünün elde bulundurulmasını,

olarak yapılmıştır. Bu çerçevede, bir ortaklığın risk grubuna dahil edilmesinde yukarıdaki kontrol tanımı esas alınacak ve asgari %51’ine sahip olma şartı aranmaksızın ortaklık paylarının çoğunluğu doğrudan veya dolaylı olarak veya imtiyazlı hisselerin elde bulundurulması veya hissedarlık anlaşması veya yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğuna sahip olunması gibi yollarla bir kişi tarafından kontrol ediliyorsa bu ortaklık söz konusu kişinin risk grubuna dahil edilecektir. Söz konusu ortaklık hissedarlar tarafından herhangi bir hissedar çoğunluğa ya da diğerlerini aşan ölçüde kontrol gücüne sahip olmadan birlikte kontrol ediliyorsa da, bu durumda hissedarların sahip olduğu pay oranları kapsamında ilgili hissedarların risk grubuna alınacaktır.