44- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun İlgili Düzenlemelerindeki Nitelikli Yatırımcı Tanımına Hangi Yatırımcılar Girmektedir?
II-5.2 Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği’nin 4 üncü maddesinde “Nitelikli Yatırımcı”; Sermaye Piyasası Kurulu (SPK/Kurul)’nun yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler de dahil profesyonel müşteriler olarak tanımlanmıştır.
III-39.1 Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ’in “Talebe dayalı olarak profesyonel müşteri kabul edilecek müşteriler” başlıklı 32 inci maddesinin üçüncü fıkrasında da “Kurulun ilgili düzenlemelerinde yer alan nitelikli yatırımcı tanımı kapsamında, talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilecek müşterilerin belirlenmesinde bu maddenin birinci fıkrasında yer alan şartlardan sadece (b) bendindeki şartı sağlayanlar nitelikli yatırımcı olarak kabul edilir.” denilmekte olup, talebe dayalı profesyonel müşteriler “nakit mevduatlarının ve sahip olduğu sermaye piyasası araçlarının da dâhil olduğu finansal varlıkları toplamının 1.000.000 Türk Lirası tutarını aşması” şartını sağlayan müşteriler olarak belirlenmiştir.
Buna göre nitelikli yatırımcılar
1- Profesyonel müşteriler,
2- Nakit mevduatlarının ve sahip olduğu sermaye piyasası araçlarının da dâhil olduğu finansal varlıkları toplamının 1.000.000 Türk Lirası tutarını aşan müşteriler
olarak sayılabilir.
Profesyonel müşteriler ise; III-39.1 Sayılı Tebliğ’in “Profesyonel müşteri ve genel müşteri” başlıklı 31 inci maddesinin birinci fıkrasında,
a) Aracı kurumlar, bankalar, portföy yönetim şirketleri, kolektif yatırım kuruluşları, emeklilik yatırım fonları, sigorta şirketleri, ipotek finansman kuruluşları, varlık yönetim şirketleri ile bunlara muadil yurt dışında yerleşik kuruluşlar.
b) Emekli ve yardım sandıkları, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan sandıklar.
c) Kamu kurum ve kuruluşları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu gibi uluslararası kuruluşlar.
ç) Nitelikleri itibarıyla bu kurumlara benzer olduğu Kurulca kabul edilebilecek diğer kuruluşlar.
d) Aktif toplamının 50.000.000 Türk Lirası, yıllık net hâsılatının 90.000.000 Türk Lirası, özsermayesinin 5.000.000 Türk Lirasının üzerinde olması kıstaslarından en az ikisini taşıyan kuruluşlar.
e) 32 nci maddede tanımlanan talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilen müşteriler.
olarak sayılmış olup, (e) bendinin uygulaması nakit mevduatlarının ve sahip olduğu sermaye piyasası araçlarının da dâhil olduğu finansal varlıkları toplamının 1.000.000 Türk Lirası tutarını aşan müşteriler olarak dikkate alınacaktır.
Diğer taraftan, II-5.2 Sayılı Tebliğ’in “Nitelikli yatırımcılara yapılacak satışlara ilişkin özel hükümler” başlıklı 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında; “Bir yatırımcının nitelikli yatırımcı olduğuna ilişkin bilginin, ilgiliden alınan beyan üzerine MKK üyesi yatırım kuruluşları tarafından MKS’de kayıt altına alınması zorunludur. MKK üyesi yatırım kuruluşlarından birisi tarafından yapılacak kayıt, bir yatırımcının nitelikli yatırımcı olarak kabul edilmesi için yeterlidir. Nitelikli yatırımcıların sahip oldukları tüm tekil hesaplar nitelikli olarak kabul edilir. Ancak müşterek hesapların nitelikli olarak kabul edilebilmesi için hesap sahibi tüm kişilerin nitelikli yatırımcı özelliğini taşıması gerekir. Kurumsal yatırımcıların MKK nezdinde kaydı tutulan nitelikli yatırımcılar arasına dahil edilmesi, kurumsal yatırımcılardan beyan alınmasına gerek bulunmaksızın MKK üyesi yatırım kuruluşları tarafından res’en yerine getirilir. Bir yatırımcının MKK nezdinde kaydı tutulan nitelikli yatırımcılar arasında bulunup bulunmadığının kontrol edilebilmesini teminen, MKK üyesi yatırım kuruluşlarının erişimine olanak sağlayacak şekilde MKK tarafından gerekli sistem kurulur.” denilmektedir.
Diğer taraftan II-5.2 Sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde kurumsal yatırımcılardan beyan alınmasına gerek olmadığı hükmü yer almakta olup, aynı Tebliğ’in 4 üncü maddesinde, “Kurumsal Yatırımcı”; Kurul’un yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler dışındaki profesyonel müşteriler olarak tanımlanmıştır. Buna göre Kurumsal Yatırımcı “profesyonel müşteriler”dir.
Sonuç olarak nitelikli yatırımcı tanımlamasında;
a) Aracı kurumlar, bankalar, portföy yönetim şirketleri, kolektif yatırım kuruluşları, emeklilik yatırım fonları, sigorta şirketleri, ipotek finansman kuruluşları, varlık yönetim şirketleri ile bunlara muadil yurt dışında yerleşik kuruluşlar.
b) Emekli ve yardım sandıkları, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan sandıklar.
c) Kamu kurum ve kuruluşları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu gibi uluslararası kuruluşlar.
ç) Nitelikleri itibarıyla bu kurumlara benzer olduğu Kurul’ca kabul edilebilecek diğer kuruluşlar.
d) Aktif toplamının 50.000.000 Türk Lirası, yıllık net hâsılatının 90.000.000 Türk Lirası, özsermayesinin 5.000.000 Türk Lirasının üzerinde olması kıstaslarından en az ikisini taşıyan kuruluşlar.
e) Nakit mevduatlarının ve sahip olduğu sermaye piyasası araçlarının da dâhil olduğu finansal varlıkları toplamının 1.000.000 Türk Lirası tutarını aşan müşteriler
dikkate alınmaktadır.
Yalnızca (e) bendinde yer alan müşterilerden beyan alınır, diğer bentlerde sayılan Kurumsal Müşteriler’den beyan alınmasına gerek yoktur.
Bu müşterilerin tamamı için Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK)’ye nitelikli yatırımcı tanımlaması yapılır.
Nitelikli yatırımcılar açısından dikkat edilecek bir diğer husus ise nitelikli yatırımcının Profesyonel Müşteri-Genel Müşteri ayrımından farklı olduğudur. Profesyonel müşterilerin tamamı nitelikli yatırımcı gibi değerlendirilip MKK’da tanımlaması yapılabilirken, yatırım kuruluşunun müşteri sınıflandırması işlemlerinde tüm nitelikli yatırımcılar profesyonel müşteri olarak sınıflandırılamaz.