Gerçekleştirilmek istenen işlem tutarının ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarının Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) mevzuatında belirlenen tutar sınırlarının altında (nakit işlemlerde 20.000 TL altında, elektronik transfer işlemlerinde (EFT ve SWIFT) 2.000 TL altında) olması durumunda, yapılacak kimlik tespitine ilişkin 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve 4358 sayılı Vergi Kimlik Numarası Kullanımının Yaygınlaştırılması Hakkında Kanun çerçevesinde yapılan Vergi Kimlik Numarası (VKN) tespitine ilişkin düzenlemeler devreye girmektedir.

Söz konusu düzenlemelere bakıldığında ise; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 76 ncı maddesinin üçüncü fıkrası, “Bankaların, kimliklerini ve vergi numaralarını belgelemeyen müşterileri adına mevduat, katılım fonu, kredi ve her ne ad altında olursa olsun hesap açmaları, sözleşme düzenlemeleri, havale ve kambiyo hizmetleri ile diğer bankacılık ve malî hizmetleri vermeleri yasaktır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurumun görüşü alınarak Malîye Bakanlığınca düzenlenir. Bu fıkra hükmüne ve Malîye Bakanlığınca yapılan düzenlemelere uymayanlar hakkında 2.4.1998 tarihli ve 4358 sayılı Kanunun 5 inci maddesi hükmünün uygulanması bu Kanunun kovuşturma usûlü hükümlerine tâbi değildir.’’ hükmünü amirdir. Maliye Bakanlığı söz konusu yetkiyi 19.06.2001 tarihli ve 24437 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 2 Seri Nolu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği kapsamında kullanmış ve 01.09.2001 tarihinden itibaren bankaların, bankacılık ve mali hizmetlerinde, müşterilerinin vergi kimlik numaralarını tespit edecekleri ve kullanacakları hususunu düzenlenmiştir (Maliye Bakanlığı ön ödemeli kartlarda kimlik tespitine ilişkin Türkiye Bankalar Birliği ile yaptığı muhtelif tarihli yazışmalarda 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 76 ncı maddesi kapsamında Maliye Bakanlığı’nca yapılan düzenlemelerin 4358 sayılı Kanuna ilişkin yapılan düzenlemeler olduğunu belirtmiş, 5549 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan düzenlemelerin ise bu maddeden ayrı yapılan düzenlemeler olduğunu ifade etmiştir).

4358 sayılı Kanun uyarınca yayımlanan 2 Seri Nolu Vergi Kimlik Numarası (VKN) Genel Tebliği esas alındığında, bankaların verdikleri bankacılık ve mali hizmetlerinde hiçbir limite bağlı olmaksızın müşterilerinin VKN’lerini tespit etmeleri gerektiği görülmektedir. Söz konusu Tebliğ hükümleri, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 76/3 maddesi hükmü ile birlikte değerlendirildiğinde de, bankaların aşağıdaki hizmetlerinde hiçbir limite bağlı olmaksızın müşterilerinin kimliklerini ve VKN’lerini tespit etmeleri gerektiği ortaya çıkmaktadır.

a) Mevduat, kredi ve her ne ad altında olursa olsun hesap açılması,

b) Sözleşme düzenlenmesi,

c) Havale ve kambiyo hizmetleri ile diğer bankacılık ve mali hizmetlerin verilmesi,

d) Her nev’i tahvil, bono ve borçlanma senedi işlemleri (bu menkul kıymetlerin satışı için müşteri adına hesap açılması, kupon ve anapara ödemelerinde, veya bu kıymetlerin başka bir hesaba havale işlemlerinde),

e) Üye işyerlerine kredi kartı okuma makinesi (pos makinesi ve imprinter cihazı) verilmesi işlemlerinde,

f) Çek ve senet (bono) işlemlerinde (çek karnesi verilecek müşteriler ile her ne ad altında olursa olsun tahsil için alınan çek bedellerinin ödenmesinden önce ödeme yapılacak kişiler ile tahsile kabul edecekleri senetler ve senet karşılığı kullandıracakları avans kredilerinde teminata alacakları senetleri, tahsilat ve teminat için kabul etmeden önce senedi tahsile veya teminata veren kişinin vergi kimlik numarasının tespiti),

g) Sermaye piyasası faaliyetlerinde müşterilere hesap açmadan, sözleşme ve işlemleri yapmadan önce,

h) Finansal kiralama (leasing) işlemlerinde,

i) Sigortacılık işlemlerinde (her türlü sigorta sözleşmeleri yapılmadan önce, sigorta sözleşmeleri yapan banka şubeleri ve sözleşme yapma yetkisine haiz tüm aracı kuruluşlar da bu hükümlere uyacaklardır).

Aşağıdaki işlemlerde ise işlemlerin 2 Seri Nolu VKN Genel Tebliği’nde belirtilen limitlerin üzerinde olması durumunda VKN tespiti yapılması gerekmektedir.

a) Havale İşlemlerinde (9.2001 tarihinden itibaren yurt içi ve yurt dışına yapılan beş milyar lira veya muadili yabancı parayı geçen tutardaki Türk Lirası ve döviz havalelerini yapmadan önce göndericinin, havalenin yurt içine yapılması halinde (yurtdışından yapılan havaleler dahil) ödeme yapılmadan önce ayrıca alıcının da vergi kimlik numarası tespit edilecektir. Yabancı para havale miktarının hesaplanmasında T.C. Merkez Bankasının işlem günündeki efektif alış kuru uygulanacaktır. Havale işlemleri için tespit edilen tutar her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır)

b) 3.000 USD veya muadili efektif/döviz alış ve satış işlemlerinde (2 Sıra Nolu Tebliğ’de yetkili müesseseler esas alınarak yapılan bu düzenlemenin bankalar, özel finans kurumları ve posta merkezleri için de geçerli olduğu belirtilmiştir),

Aşağıdaki işlemler ise 2 Seri Nolu VKN Genel Tebliği’ne göre VKN tespitinden muaf tutulmuştur.

a) Yurt dışında yerleşik kişilere verilecek hizmetlerde VKN aranmayacaktır. Ancak, dar mükellefiyete tabi gerçek ve tüzel kişilerden Türkiye’de işyeri olan veya daimi temsilci bulunduranlar, yapacakları bankacılık ve diğer mali işlemlerinde, kendilerinin veya daimi temsilcilerinin adına alınmış vergi kimlik numaralarını kullanacaklardır.

b) Elektrik, su doğal gaz, telefon, kablolu televizyon faturası, çevre temizlik vergisi, öğrenci sınav harcı ve öğrenci kredisi ödemeleri ve benzeri ödemelerde VKN aranmayacaktır.

VKN’nin Teyidi: 2 Seri Nolu VKN Tebliği’ne göre yukarıdaki kapsamdaki işlemlerin sahibi, muhatabı veya tarafı olacak gerçek ve tüzel kişiler VKN’lerini, vergi dairesinden almış oldukları vergi kimlik kartı, tahakkuk fişi, tahsil alındısı, vergi dairesi makbuzu, vergi levhası ve vergi dairesi yazısı ile tevsik edebileceklerdir.

Öte yandan, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası (TCKN) kullanımına ilişkin açıklamaların yer aldığı 3 Seri No.lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’nde, vergi dairesi kayıtlarında Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan gerçek kişilerin vergi kimlik numaralarının onbir haneli rakamdan oluşan Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası (TCKN)’na dönüştürüldüğü ve 01.07.2006 tarihinden itibaren vergi dairelerince fiilen TCKN kullanılmaya başlanıldığı açıklanmış, T.C. tabiyetinde bulunan gerçek kişiler için vergi kimlik numarası olarak TCKN’nin kullanılmaya başlanıldığı 01.01.2007 tarihinden itibaren belgelerde VKN satırına 11 haneli Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasının yazılacağı belirtilmiştir.

Aynı Tebliğ’de, 4358 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 1 ve 2 Sıra Numaralı Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliğleri’nde belirtilen işlemlere taraf olan ve işlemleri gerçekleştirecek kişi ve kuruluşlara vergi kimlik numaralarını ibraz etmek zorunda bulunan T.C. tabiyetindeki gerçek kişilerin VKN olarak, TCKN’lerini ibraz edecekleri düzenlenmiş; yabancı uyruklu gerçek kişilerle tüzel kişilerin ise kendilerine vergi dairelerince verilen 10 haneli rakamdan oluşan VKN’lerini kullanmaya devam edecekleri belirtilmiştir. Böylece 01.01.2017 tarihinden itibaren T.C. tabiyetindeki gerçek kişilerin yaptığı işlemlerde VKN yerine TCKN kullanımına başlanmıştır.

TCKN’nin Teyidi: 3 Seri Nolu VKN Tebliği’ne göre T. C. tabiyetinde bulunan gerçek kişiler VKN gerektiren işlemlerde üzerinde TCKN bulunan vergi dairesinden alınmış mükellef kimlik kartı, tahakkuk fişi, vergi dairesi alındısı, vergi levhası gibi belgelerden birini veya nüfus cüzdanlarındaki, kimlik kartı, sürücü belgesi, pasaport gibi kişiyi tanıtıcı belgelerdeki ya da yetkili makamlardan alacakları yazılarda belirtilen Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarını ibraz ederek işlemlerini gerçekleştireceklerdir. Bu çerçevede, gerçek kişilerin bankalar nezdinde gerçekleştirecekleri MASAK mevzuatında belirtilen kimlik tespit sınırının altındaki işlemlerde TCKN’lerinin teyidi bu kişilerin üzerinde TCKN bulunan geçerli bir kimlik belgesi ile yapılabilecektir.

Yabancı kimlik numarası (YKN) kullanımına ilişkin açıklamaların yer aldığı 4 Sıra No.lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliğinde ise

– 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 8 inci maddesinde; “(1) Türkiye’de herhangi bir amaçla en az altı ay süreli yabancılara mahsus ikamet tezkeresi alan yabancılar, Genel Müdürlükçe yabancılar kütüğüne kayıt edilir. Bu kütüğe kayıt edilen yabancılar, her türlü nüfus olaylarını nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensupları bu hükmün dışındadır…” hükmünün yer aldığı;

– Bu hükme istinaden yayımlanan “Türkiye’de Oturan Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hakkındaki Yönetmelik”in “Yabancılara kimlik numarası verilmesi” başlıklı 5 inci maddesinde; yabancılar kütüğünde kayıtlı bulunan kişilerin kaydına ulaşmak, nüfus kayıtları arasında bağ kurmak, kamu kuruluşlarında yabancılarla ilgili olarak tutulan kayıtları ilişkilendirmek ve kimlik numaralarının zorunlu tutulduğu diğer işlemlerde karşılaşabilecekleri sıkıntıları gidermek amacıyla yabancılar kimlik numarası verileceği, yabancılar kimlik numarasının, kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin her türlü işlem ve kayıtlarında esas alınacağının belirtildiği,

– Yabancı kimlik numarası bulunan yabancılar için vergi kimlik numarası olarak YKN’nin kullanılmaya başlanıldığı 01.07.2010 tarihinden itibaren belgelerde VKN satırına YKN’nin yazılacağı,

– VKN ibraz zorunluluğu bulunan işlemlerde YKN’si bulunan yabancıların VKN olarak, YKN’lerini ibraz edecekleri,

belirtilmiştir. Buna göre, yabancı kimlik numarası bulunan yabancı uyruklu gerçek kişilere potansiyel VKN verilmemektedir.

YKN’nin Teyidi: 4 Seri Nolu VKN Tebliği’ne göre yabancı kimlik numarası bulunan yabancı uyruklu gerçek kişilerin YKN’lerinin teyidi ikamet tezkeresi veya yetkili makamlardan alacakları yazılarda belirtilen yabancı kimlik numaralarının ibraz edilmesiyle gerçekleştirilecektir. Bu çerçevede yabancı kimlik numarası bulunan yabancı uyruklu gerçek kişilerin bankalar nezdinde gerçekleştirecekleri MASAK mevzuatında belirtilen kimlik tespit sınırının altındaki işlemlerde YKN’lerinin teyidi, bu kişilerin üzerinde YKN bulunan geçerli bir ikamet tezkeresi veya yetkili makamlardan alacakları yazılarda belirtilen yabancı kimlik numaralarını ibraz etmeleri suretiyle gerçekleştirilecektir. Öte yandan, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Türkiye Bankalar Birliği’ni muhatap 21.01.2011 tarihli yazısında, bankaların, yabancı kimlik numaralarını sözlü olarak beyan eden yabancı uyruklu gerçek kişilerin YKN’lerini Kimlik Paylaşım Sistemi’nden sorgulayıp teyit ettikleri takdirde ayrıca yazılı belgeye ihtiyaç olmadan işlem yapabilecekleri belirtilmiştir.

Aşağıdaki tabloda yukarıdaki kimlik ve VKN / TCKN / YKN tespit sınırları ve kuralları dikkate alınarak ve gerçek kişilerce bankalarda hesaba bağlı olmadan gerçekleştirilecek işlemler baz alınarak yapılacak kimlik tespitinde gerçek kişilerden alınması gereken belge, bilgi ve beyanlara ilişkin özet tablo verilmiştir. Yabancı para işlemlerde söz konusu tutar sınırları (işlemlerin TL karşılıkları) belirlenirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından ilgili gün için ilan edilen gösterge niteliğindeki döviz alış kuru veya alım satıma konu olmayan bilgi amaçlı döviz kuru esas alınacaktır.