Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartları Kapsamında Müşterilerin ve Kamuoyunun Bilgilendirilmesi Tebliği
Bilindiği üzere Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 2019-2021 dönemini kapsayan Stratejik Planı’nda katılım bankacılığı ve faizsiz finans sektörünün geliştirilmesi hedefi doğrultusunda katılım bankalarında faizsiz finans kurumsal yönetişim sisteminin tesisi ve uluslararası uygulamalarla uyumlaştırılması strateji olarak belirlenmişti. Aynı zamanda 2019-2023 dönemini kapsayan ve 23.07.2019 tarihli ve 30840 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11. Kalkınma Planı ile faizsiz finansın ülkemiz finans sistemindeki yerinin güçlendirilmesi odağında faizsiz finans kurumsal yönetişim sisteminin tesisi ve uluslararası uygulamalarla uyumlaştırılması planlanan eylemlerden biri olarak zikredilmişti. Bilindiği üzere bu çerçevede atılan önemli adımlardan biri 14.09.2019 tarih ve 30888 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğ” (“Uyum Tebliği”) olmuştur. Uyum Tebliği hakkındaki 17.09.2021 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
25.10.2021 tarihli ve 31639 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de 4633 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yayımlanan 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda faizsiz finans sisteminin işleyişi ve finansal ürünler hakkında kamuoyunun daha fazla bilgilendirilmesi sağlanarak faizsiz finans sistemine ilişkin farkındalığın artırılması hedeflerden biri olarak belirlenmişti. Söz konusu kurumsal yönetişim sisteminin önemli bileşenlerinden biri de müşterilerin ve kamuoyunun faizsiz bankacılık ilke ve standartları kapsamında bilgilendirilmeleri oluşturmaktadır. Bu doğrultuda BDDK tarafından 30.11.2021 tarihli ve 31675 sayılı Resmî Gazete’de Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartları Kapsamında Müşterilerin ve Kamuoyunun Bilgilendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (“Bilgilendirme Tebliği” veya “Tebliğ”) yayımlanmış olup; 01.01.2022 tarihinde yürürlüğe girecektir. Uyum için, 1 aylık bir süre tanınmış diyebiliriz.
Anılan Bilgilendirme Tebliği ışığında getirilen önemli yenilik ve değişikliklere özetle aşağıda yer verilmiştir:
- Katılım Bankaları ile birlikte Kalkınma ve Yatırım Bankaları da Tebliğ hükümlerine tabi kılınmıştır.
Tebliğ ile faizsiz bankacılık ilke ve standartları kapsamında müşterilerin ve kamuoyunun bilgilendirilmesine yönelik asgari kuralların belirlenmesi ile bu kurallara işlerlik ve etkinlik sağlayacak kurumsal yapı ve mekanizmaların oluşturulması hedeflenmiştir. Bu bağlamda katılım bankaları ile Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 19.maddesinin 10.fıkrası kapsamında finansman sağlayan kalkınma ve yatırım bankaları Bilgilendirme Tebliği hükümlerine tabi kılınmıştır.
İşbu yazıda bankalar denilmek suretiyle faizsiz bankacılık kapsamında faaliyet gösteren katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankaları kastedilmiştir.
- Müşteriler ve kamuoyu nezdinde şeffaflığın tesisine yönelik standartlar belirlenmiştir.
Bilindiği üzere faizsiz bankacılık ilke ve standartlarının temel kaidelerinden olan şekli icap ve kabule ilişkin duyarlılığın; tüm müşteri işlemlerinde gözetilmesi ve müşteriler nezdinde akit iradesinin oluşması esastır. Faizsiz bankacılıkta riske katılım esas olduğundan özellikle fon sağlayarak riske katılan fon sahiplerinin bankaya güven duyması kritik niteliktedir. Söz konusu güveni tesis etmenin en önemli araçlarından biri de etkin bir kurumsal yönetişim sisteminin bir gereği olarak faaliyetlerin şeffaflık çerçevesinde yürütülmesidir. Bilgilendirme Tebliği ile birlikte bankaların müşterilerini ve kamuoyunu faizsiz bankacılık ilke ve standartları kapsamında yeterince ve etkili şekilde bilgilendirmelerine yönelik olarak usul ve esaslar düzenlenmektedir.
Not: Bilgilendirme Tebliği’nin devreye alınmasıyla birlikte 30.11.2021 tarihli ve 31675 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile Uyum Tebliği’nin kamuoyunun bilgilendirilmesi başlıklı 13.maddesi ve usul ve esasların belirlenmesi başlıklı geçici 2.maddesi kaldırılmış ve bilgilendirme ve bireysel başvuru başlıklı 12.maddesinde de değişikliğe gidilmiştir.
- Müşteri bilgilendirme formunun içeriği, teslimi ve saklanmasına ilişkin esaslar belirlenmiştir.
Bankaların faizsiz bankacılık ilke ve standartları kapsamında fon kullandırım ve katılım fonu ürün ve hizmetleri ile ilgili müşterilerine yapılacak bilgilendirmelerin asgari unsurları belirlenmiştir. Bu bilgilendirme yükümlülüğünün banka ile müşteri arasında her bir ürün veya hizmet türüne ilişkin ilk sözleşme kurulmadan önce yapılması ve banka tarafından bilgilendirme yükümlülüğünün yerine getirildiğine dair müşteriye bilgilendirme formu verilmesi hükme bağlanmıştır. İlaveten sözlü (yüz yüze ve uzaktan iletişim araçları ile görüşme) ve yazılı bilgilendirmede uygulanacak yöntemler, müşteri bilgilendirme formunun içeriğinde yer alması gereken asgari hususlar, teslimi ve saklanmasına ilişkin işleyiş kuralları belirlenmiştir.
- Yılda en az bir defa müşteri anketi yapılması zorunlu kılınmıştır.
Bankalara müşterilerle iletişime geçmek suretiyle ürün ve hizmet alma sürecine dair yapılan bilgilendirmenin etkinliği ve yeterliliği hakkında bilgi edinmek ve bilgilendirmeye ilişkin eksiklik ve yanlışlıkları düzeltmek amacıyla örnekleme yöntemiyle yılda en az bir defa müşteri anketi yapma zorunluluğu getirilmiştir. Söz konusu anketlerde, müşterinin kendisine sunulan ürün veya hizmetlere ilişkin faizsiz bankacılık ilke ve standartları konusundaki farkındalık ve memnuniyet seviyesinin ölçülmesi beklenmektedir.
- Kamuoyunun aydınlatılmasına yönelik açıklanması zorunlu bilgiler sayılmıştır.
Kamuoyunu bilgilendirme faaliyetinin etkin olarak yürütülebilmesi ve ilgililerin ihtiyaç duyacakları bilgiye en kısa ve kolay yoldan ulaşabilmesi amacıyla bankaların kurumsal internet sitesi aracılığıyla kamuoyunun aydınlatılmasında sunulması gereken asgari bilgiler sayma yöntemiyle belirlenmiştir.
Sonuç
Konvansiyonel bankaların maruz kaldığı itibar risk kaynaklarının yanı sıra faizsiz bankacılık ilke ve standartlarına uyum ile sisteme yönelik olumsuz algılara neden olabilecek unsurlar konusunda da taşıdıkları itibar risklerinden ötürü faizsiz bankacılık faaliyeti yürüten bankalar açısından entegre etkin bir itibar riski yönetimi kritiktir. Faizsiz bankacılık faaliyeti yürüten bankalar ile konvansiyonel bankalar arasındaki farklılığın yalnızca şekli olduğu yönündeki yanlış düşünce ve olumsuz algıların önüne geçilmesini teminen faizsiz bankacılık ilke ve standartları kapsamında müşterilerin ve kamuoyunun yeterince ve etkili şekilde bilgilendirilmesi kurumsal yönetişim sisteminin bir gereği olarak görülmektedir.
Bu bakımdan Bilgilendirme Tebliği ile birlikte faizsiz bankacılık sektöründe uygulama birliğini tesis edecek asgari aydınlatma ve şeffaflık standartlarının belirlenerek kurumsal iletişim, algı ve itibar yönetimi açısından etkinliğin artırılmasına yönelik önemli bir adım atılmıştır. Bununla birlikte Bilgilendirme Tebliği’nin getirdiği uçtan uca tüm ürün ve hizmetleri etkileyen uyum yükümlülüklerini dikkate aldığımızda, yılın en yoğun geçen son ayına denk gelen 1 aylık uyum süresinin yeterli olmayacağı söylenebilecektir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartları Kapsamında Müşterilerin ve Kamuoyunun Bilgilendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
