Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ Yayımlandı
15.08.2016 tarihinde yayımladığımız yazımızda, 09.08.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”’un 61 ila 65 ve 70 ila 72 nci maddeleri ile Çek Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikler hakkında bilgi vermiş ve bu değişikliklerle çekin taşıması gereken şekli unsurlar arasına banka tarafından verilen seri numarası ve karekodun eklendiğini; böylece, Kredi Kayıt Bürosu A.Ş. (KKB) nezdinde isteğe bağlı bir uygulama olarak başlayan karekodlu çek kullanımının zorunlu hale geldiğini, 31.12.2016 tarihinden sonra bankalarca çek hesabı sahiplerine karekod ve seri numarası unsurlarını içermeyen çek yaprağı verilemeyeceğini, bu maddenin uygulanması ile ilgili esasların daha sonra yayımlanacak Tebliğlerle belirleneceğini belirtmiştik.
Yine aynı yazımızda, yapılan düzenlemeler çerçevesinde,
– Çek alacaklılarının, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabileceğini,
– Bankalara çek hesabı açtıkları kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından bildirilen işlem yetkililerini, Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi tarafından oluşturulacak karekod okutma ve bilgi paylaşım sistemine kaydetme ve,
– Lehine karekodlu çek düzenlenen lehdar için ise, teslim aldığı çeki karekod okutma ve bilgi paylaşımı sistemine kaydetmesi zorunluluğu getirildiğini (bu düzenleme 31.12.2017 tarihinde yürürlüğe girecektir. 6728 Sayılı Kanun md. 62)
belirtmiştik.
26 Kasım 2016 tarihinde “Çek Defterlerinin Baskı Şekline İlişkin Tebliğde Yapılan Değişiklikler”le ilgili yayımladığımız yazımızda ise 6102 sayılı Kanun’un 780 inci maddesine 09.08.2016 tarihinde eklenen 4 üncü fıkrada “Çekte yer alacak MERSİS numarası ile karekodun tanım ve içerikleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının müştereken çıkaracağı tebliğle belirlenir.” hükmü bulunduğu için çek yapraklarında bulunacak karekoda ilişkin olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı’nın müştereken çıkaracağı tebliğin yayımlanmasının beklenmesi gerektiğini söylemiştik.
İşte bu yazılarımızda verilen değişiklikler çerçevesindeki uygulama esaslarını belirleyen “Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ” (Tebliğ) 31.12.2016 tarihli ve 29935 sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlandı. Söz konusu Tebliğ’de;
– Çek hesabı sahibi hakkında TTK’nın 780 inci maddesi 2 nci fıkrasında ve Tebliğ’de yer verilen diğer bilgilere erişilmesini sağlayan Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi’nin, TBB Risk Merkezi (Risk Merkezi) tarafından oluşturulacağı,
– Karekodun okutulması suretiyle TTK’nın 780 inci maddesinin 2 nci fıkrasında ve Tebliğ’de yer verilen bilgileri içeren Karekodlu Çek Raporu’na, Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi üzerinden erişileceği,
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 780 inci Maddesinin 2 nci Fıkrasında Aşağıdaki Hükümler Bulunmaktadır
“(2) Çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabilir. Karekod ile;
a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
b) Çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı,
f) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,
h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,
i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,
j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi,
l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,
m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,
n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi,
çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.
– Bankaların çek hesabı açtıkları gerçek ve tüzel kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından bildirilen ve tüzel kişi adına tüm işlemleri yapmaya yetkili kılınmış gerçek kişileri bu sisteme kaydedecekleri,
– Tebliğ’in 31.12.2017 tarihinde yürürlüğe girecek olan 7 nci maddesi uyarınca lehine karekodlu çek düzenlenen gerçek ya da tüzel kişinin, teslim aldığı çeki en geç ibraz tarihine kadar Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemine kaydedeceği,
– Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi’ndeki bilgilerin doğruluğu veya güncelliğine ilişkin talep ve itirazlar ile güncellenmesi, düzeltilmesi, silinmesi veya değiştirilmesi taleplerinin çek hesabı sahibi tarafından doğrudan bilginin kaynağı olan bankaya veya kaynak kuruluşa yapılacağı,
– Bu Tebliğ uyarınca yerine getirilecek hizmetlerden alınacak ücretlerin, sistem işleticisinin teklifi üzerine Hazine Müsteşarlığı’nın görüşü alınarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca belirleneceği,
– Bankaların, 31.12.2016 tarihinden sonra karekod içermeyen çek yaprağı basamayacağı ve veremeyeceği,
düzenlendi.
Tebliğ’e göre Karekodlu Çek Raporu içeriğinde, TTK’nın 780 nci maddesi 2 nci fıkrasındaki bilgilerin yanısıra muhatap bankanın ticaret unvanı ve seri numarası olacak ve bu bilgiler çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulacak. Ayrıca, bu raporda, sistem işleticisi tarafından yukarıda yer verilen bilgiler kullanılarak farklı hesaplamalar yapılması suretiyle türetilen bilgilere, ilgili kanunlarda aleni oldukları hükme bağlanan ve paylaşılması rıza gerektirmeyen bilgilere ve çek hesabı sahibi ya da ciranta tarafından üçüncü kişilerin erişimine açılmasına yazılı olarak onay verilen diğer bilgilere yer verilebileceği düzenlendi.
Bu çerçevede, 01.01.2017 tarihinden itibaren bankalarca çek hesabı açılan gerçek ve tüzel kişilerin Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi’ne kaydedilmesi zorunlu hale gelmiş oldu. Karekodlu çek sahibi olacak banka müşterilerinin Findeks Üyeliği’nin gerçekleştirilmesi ise KKB’nin 23.12.2016 tarihli ve KKB.2016/09 sayılı Genelgesi‘nde açıklandı. Bu genelge uyarınca Findeks Üyeliği gerçekleştirilecek müşterilerden alınması gereken evraklar ve imza kuralları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
a- Sermaye şirketi şeklinde kurulmuş olan firmalardan kayıt işlemi sırasında üyelik sözleşmesi, eğer daha önce alınmadı ise imza yetkililerinin ve işlem yetkilisinin kimlik fotokopileri alınacaktır.
b- Sözleşmeye imza atan imza yetkilileri geçerli bir imza sirkülerinde şirketi en geniş anlamda temsile yetkili olmalı ve yetkilerinin üzerinde bir kısıt bulunmamalıdır.
c- İmzalar banka yetkililerinin huzurunda atılacaktır.
d- Şahıs şirketlerinin kayıt işlemi bireysel üyelik süreci kullanılarak yapılacaktır.
e- Alınan ve imzalatılan belgelerin asıl kopyaları bankacılık mevzuatı çerçevesinde belirtilen süre (çek hesabı kapatıldıktan itibaren 10 yıl) ve koşullarda saklanarak, KKB tarafından talep edilmesi halinde 5 iş günü içerisinde KKB’ye ulaştırılacak şekilde arşivlenecektir.
Diğer taraftan, KKB’nin 29.09.2016 tarihli ve KKB.2016/07 sayılı Genelgesi’nde, banka personellerinin karekodlu çek ürünü konusunda yeterli bilgiye sahip olabilmeleri için hazırlanacak olan e-learning videolarının bankalarla 01.12.2016 tarihinde paylaşılacağı ve karekodlu çek sürecinde görevli ve müşteriye konu hakkında bilgi vermekle yükümlü personelin en az %75’inin bu eğitimden geçirilmesi gerektiği belirtiliyor. Ancak, KKB bu yazının yayımlandığı tarih itibarıyla bu şekilde bir eğitim videosunun dağıtımını gerçekleştirmemişti. Bu e-learning materyeli bankalara gönderilince ilgili süreçlerde görev alan banka personellerinin de bu eğitimden geçirilmesi gerekecektir.
Son olarak, lehine karekodlu çek düzenlenen gerçek ya da tüzel kişinin, teslim aldığı çeki en geç ibraz tarihine kadar Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemine kaydetmesine ilişkin düzenleme 31.12.2017 tarihinde yürürlüğe gireceğinden, çek hamillerinin 2017 yıl sonuna kadar ellerinde bulunan çekle ilgili KKB sistemlerine bir kayıt girmeleri gerekmeyecek.
Saygılarımızla,
ÇEKLERDE KAREKOD UYGULAMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
