Çek Defterlerinin Baskı Şekline İlişkin Tebliğde Yapılan Değişiklikler
15.08.2016 tarihinde burada yayımladığımız yazımızda, 09.08.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”’un 61 ila 65 ve 70 ila 72 nci maddeleri ile 5941 sayılı Çek Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerinde yapılan değişiklikler hakkında bilgi vermiştik.
Bu defa, ilgili duyurumuzda belirtilen değişiklikler kapsamında 19.11.2016 tarihli ve 29893 sayılı Resmi Gazete’de TCMB tarafından “Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar ile Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine ve Duyurulmasına İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2016/6)” (Tebliğ) yayımlandı. Bu Tebliğ ile yapılan değişikliklere ilişkin bilgileri aşağıda veriyoruz:
1- Tebliğ adında yapılan değişiklikle “ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARLARININ BİLDİRİLMESİNE VE DUYURULMASI” ibaresi Tebliğ adından çıkarıldı.
TCMB’deki yasaklılık kayıtlarının Risk Merkezi’ne transfer edilecek olması sebebiyle Tebliğ adında bu yönde bir değişiklik yapılmıştır. Çek Kanunu’nun 09.08.2016 tarihinde değiştirilen 5/8 maddesi uyarınca çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgilerin, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine (eskiden bu bildirim TCMB’ye yapılıyordu) elektronik ortamda bildirilmesi öngörülmüştü. Yine aynı madde uyarınca hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişilerin, Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilmesi öngörülmüştür. Kanun metninde bu bildirimler ile bankalara yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usulleri, Adalet Bakanlığı’nın uygun görüşünü alarak belirleme yetkisi Risk Merkezi’ne verildiğinden bu konuda daha önce Tebliğ’in adı, amaç ve kapsam başlıklı 1 inci maddesinin (c ) bendi ve “Çek düzenleme ve çek hesabı açmaya ilişkin yasaklama ve ortadan kaldırma kararlarının bildirimi” başlıklı 5 inci maddesinde TCMB yetkisinde yapılan düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır. Bu konudaki düzenlemeler bundan sonra Risk Merkezi tarafından yapılacaktır.
2- Çek Kanunu’nun 2/7 maddesinde 09.08.2016 tarihinde yapılan değişiklikle çek defterinin her bir yaprağına yazılması zorunlu olan unsurlara,
e) Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası,
f) Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,”
eklenmişti. Böylelikle çek hesabı sahibinin benzer isimli veya unvanlı kişilerden ayırt edilebilmesi sağlanarak, düzenleyenin net bir şekilde tespit edilebilmesi ve çekin karşılıksız çıkması durumunda çek hesabı sahibine karşı yapılacak başvurularda doğru kişiye ulaşılması amaçlanmıştı.
Yine aynı tarihte, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 780 inci maddesinde yapılan değişiklikle çekin taşıması gereken şekli unsurlar arasına banka tarafından verilen seri numarası ve karekodu ilave edilmişti. Aynı Kanuna eklenen geçici madde ile de 31.12.2016 tarihinden sonra bankalarca çek hesabı sahiplerine karekod ve seri numarası unsurlarını içermeyen çek yaprağı verilemeyeceği; 31.12.2016 tarihinden önce basılan çeklerde bu unsurların aranmayacağı düzenlenmişti. Böylece bankalara ellerindeki çek defterlerini tüketmeleri ve karekodlu çek basımına uygun yapıyı oluşturmaları için 31.12.2016 tarihine kadar süre tanınmıştı.
İşte bu çerçevede, Tebliğ’in “Çek Defterlerinin Baskı Şekli” başlıklı 3 üncü maddesinde yapılan değişiklikle çek defterlerinin her bir yaprağına yazılması gereken ibareler arasına,
a) Gerçek kişiler için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası (önceki düzenlemede gerçek kişiler için de tüzel kişilerde olduğu gibi vergi kimlik numarası yazılması öngörülüyordu),
b) tüzel kişilerde varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası,
c) çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması halinde ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
eklenmiş; daha önce çek yapraklarında bulunması gerekli olan çek numarası yerine seri numarasının yazılması öngörülmüştür. 6102 sayılı Kanun’un Geçici Madde 11’inde yer alan düzenleme uyarınca çek yapraklarına yukarıdaki hususların 31.12.2016 tarihine kadar eklenmesi gerektiği ve bu tarihten sonra bankaların müşterilerine verecekleri çek yapraklarında yukarıdaki hususların yer alması gerektiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, 6102 sayılı Kanun’un 780 inci maddesine 09.08.2016 tarihinde eklenen 4 üncü fıkrada “Çekte yer alacak MERSİS numarası ile karekodun tanım ve içerikleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının müştereken çıkaracağı tebliğle belirlenir.” hükmü bulunduğu için çek yapraklarında bulunacak karekoda ilişkin olarak ise Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı’nın müştereken çıkaracağı tebliğin yayımlanması beklenmelidir.
Tebliğ hükümleri 19.11.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Saygılarımızla,
ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE, BANKALARIN HAMİLE ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU MİKTAR İLE ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARLARININ BİLDİRİLMESİNE VE DUYURULMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ (SAYI: 2010/2)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SAYI: 2016/6) |
|
Eski Düzenleme |
Yeni Düzenleme |
TEBLİĞİN ADI ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE, BANKALARIN HAMİLE ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU MİKTAR İLE ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARLARININ BİLDİRİLMESİNE VE DUYURULMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ (SAYI: 2010/2) |
TEBLİĞİN ADI ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE VE BANKALARIN HAMİLE ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU MİKTARIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (SAYI: 2010/2) |
Amaç ve Kapsam MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı; a) Çek defterlerinin baskı şekline ilişkin esasları, b) Çekin karşılığının tamamen veya kısmen bulunmaması halinde muhatap bankanın hamile ödemekle yükümlü olduğu miktarı, c) Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararları ile bu kararların ortadan kaldırılmasına dair kararlara ilişkin bilgilerin Adalet Bakanlığınca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilmesine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca bankalara duyurulmasına ilişkin esas ve usulleri, düzenlemektir. |
Amaç ve Kapsam MADDE-1 (1) Bu Tebliğin amacı; a) Çek defterlerinin baskı şekline ilişkin esasları, b) Çekin karşılığının tamamen veya kısmen bulunmaması halinde muhatap bankanın hamile ödemekle yükümlü olduğu miktarı, düzenlemektir. |
Dayanak MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, 6273 sayılı Kanunla değişik 14/12/2009 tarihli ve 5941 sayılı Çek Kanununun 2, 3, 5, 6, geçici 1 ve geçici 3 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. |
Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 14/12/2009 tarihli ve 5941 sayılı Çek Kanununun 2, 3, geçici 1 ve geçici 3 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. |
Çek defterlerinin baskı şekli MADDE-3 (1) Çek defterleri bankalarca tacir olan ve tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline düzenlenecek çekler açıkça ayırt edilebilecek şekilde aşağıda belirtilen esaslara göre bastırılır. a) Çek defterleri, yapraklarının boyutları koçan hariç eni 76 mm., boyu 166 mm. olmak üzere ve çek tutar alanı sağ üst köşeye gelecek şekilde bastırılır. b) Çek yapraklarının basımında CBS-1 standardında manyetik kodlamaya imkan veren kağıtlar kullanılmalı ve kullanılacak kağıtlar organik asitler, anorganik asitler, alkaliler, klor bileşikleri ve organik çözücüler ile tahrifata karşı duyarlı olmalıdır. c) Çek defterlerinin her yaprağına, çek numarası, çekin basıldığı tarih, çek hesap numarası, çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı, çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, çek hesabı sahibi tüzel kişinin adı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin Vergi Kimlik Numarası ile tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadının yazılmasına ve imzaya imkan verecek ibareler konulur. … e) Çek yaprakları MICR-Manyetik Mürekkepli Karakter Okuma (Magnetic Ink Character Recognition) yöntemi ile ve E-13B kodlama standardı kullanılarak manyetik mürekkep ile kodlanır. Çek yapraklarının alt kısmında kodlama alanı için 16 mm.’lik boşluk bırakılır. Kodlama alanının sağ ve sol köşelerinden yatay olarak 7,937 mm., alt ve üst kısmından da dikey olarak 6,35 mm.’lik boşluklar bırakılmak suretiyle bulunan kodlama satırı üzerine soldan itibaren çek numarası, banka ve şube isimlerini tanımlayan banka ve şube kodu, hesap numarası ve çek tutarına ilişkin bilgiler aşağıda gösterilen karakter ve sembol sayıları dikkate alınarak kodlanır. Kodlanacak Bilgi Karakter Sayısı Sembol Sayısı Çek numarası 7 2 Banka kodu 3 1 Şube Kodu 4 1 Hesap Numarası 16 1 Tutar 11 1 Semboller, çekin sağ kenarından başlayarak tutar, hesap numarası, şube ve banka kodunun başlangıcında, çek numarası kodunun başlangıç ve bitiminde kullanılır. Kodlama alanındaki her karakterin uzunluğu 3,175 mm.dir. |
Çek defterlerinin baskı şekli MADDE-3 (1) Çek defterleri bankalarca tacir olan ve tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline düzenlenecek çekler açıkça ayırt edilebilecek şekilde aşağıda belirtilen esaslara göre bastırılır. a) Çek defterleri, yapraklarının boyutları koçan hariç eni 76 mm., boyu 166 mm. olmak üzere ve çek tutar alanı sağ üst köşeye gelecek şekilde bastırılır. b) Çek yapraklarının basımında CBS-1 standardında manyetik kodlamaya imkan veren kağıtlar kullanılmalı ve kullanılacak kağıtlar organik asitler, anorganik asitler, alkaliler, klor bileşikleri ve organik çözücüler ile tahrifata karşı duyarlı olmalıdır. c) Çek defterlerinin her yaprağına, çek hesap numarası, çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı, çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, çek hesabı sahibi tüzel kişinin adı, çek hesabı sahibi gerçek kişinin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası, çekin basıldığı tarih, tüzel kişilerde varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı ile çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması halinde ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasının yazılmasına ve imzaya imkan verecek ibareler konulur. … e) Çek yaprakları MICR-Manyetik Mürekkepli Karakter Okuma (Magnetic Ink Character Recognition) yöntemi ile ve E-13B kodlama standardı kullanılarak manyetik mürekkep ile kodlanır. Çek yapraklarının alt kısmında kodlama alanı için 16 mm.’lik boşluk bırakılır. Kodlama alanının sağ ve sol köşelerinden yatay olarak 7,937 mm., alt ve üst kısmından da dikey olarak 6,35 mm.’lik boşluklar bırakılmak suretiyle bulunan kodlama satırı üzerine soldan itibaren seri numarası, banka ve şube isimlerini tanımlayan banka ve şube kodu, hesap numarası ve çek tutarına ilişkin bilgiler aşağıda gösterilen karakter ve sembol sayıları dikkate alınarak kodlanır. Kodlanacak Bilgi Karakter Sayısı Sembol Sayısı Seri numarası 7 2 Banka kodu 3 1 Şube Kodu 4 1 Hesap Numarası 16 1 Tutar 11 1 Semboller, çekin sağ kenarından başlayarak tutar, hesap numarası, şube ve banka kodunun başlangıcında, seri numarası kodunun başlangıç ve bitiminde kullanılır. Kodlama alanındaki her karakterin uzunluğu 3,175 mm.dir. |
Çek düzenleme ve çek hesabı açmaya ilişkin yasaklama ve ortadan kaldırma kararlarının bildirimi MADDE 5- (1) Çek Kanununun 5 ve 6 ncı maddeleri kapsamında verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı ile bu yasağın kaldırılmasına ilişkin kararlara ait bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İdare Merkezi’ne elektronik ortamda bir hafta içinde bildirilir. (2) Birinci fıkrada yer alan kararlara ilişkin bildirimlerde; a) Kararın türü (çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı/çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması kararı), b) Yargı merciinin adı, c) Karar tarihi, ç) Karar numarası, d) Kararın kesinleşme tarihi, e) Kararın esas tarihi ve numarası, f) Dosya Türü (3-Mahkeme Esas, 4-Mahkeme Değişik İş, 16-Savcılık Soruşturma, 109-Savcılık Kabahat dosyalarını tanımlayan kodlar bulunmaktadır.) g) Yasaklılık süresi, ğ) Çek yasaklısı; – gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası, adı ve soyadı, baba adı, anne adı, doğum yeri, doğum tarihi, nüfusa kayıtlı olduğu il/ilçe/mah./köy bilgileri, – tüzel kişi ise Vergi Kimlik Numarası ve unvanı yer alır. (3) Birinci ve ikinci fıkraya göre yapılacak bildirimlere ilişkin esas ve usuller Adalet Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası arasında yapılacak protokolle belirlenir. (4) Birinci ve ikinci fıkraya göre yapılacak bildirimlerde yer alan bilgiler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca bir hafta içinde ilgili bankaların genel müdürlüklerine elektronik ortamda duyurulur. |
YENİ DÜZENLEME BULUNMAMAKTADIR
|
ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE VE BANKALARIN HAMİLE ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU MİKTARIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (SAYI: 2010/2) (TEBLİĞ’DE 19.11.2016 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN İŞLENDİĞİ HALİ)