BDDK Tarafından Hazırlıkları Sürdürülen Düzenleme Çalışmaları (Haziran 2020)
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 2019 Yıllık Faaliyet Raporu, 25 Haziran 2020 tarihinde internet sitesinde yayımlandı. BDDK’nın 2019 Yıllık Faaliyet Raporu‘nun 54 ve 55 nci sayfalarında hali hazırda “Hazırlıkları Sürdürülen Düzenleme Çalışmaları” hakkında da bilgi verilmektedir. Söz konusu taslak düzenlemelerden aşağıda yer alan beşi BDDK’nın önceki sene yayımlanan Faaliyet Raporu’nda da hazırlıkları sürdürülen düzenleme çalışmaları arasında yer almaktaydı:
- Bankaların Net İstikrarlı Fonlama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmelik Taslağı,
- Bankaların Kaldıraç Oranı Ölçümüne İlişkin Yönetmelik Taslağı
- Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı,
- Kredi Riski Azaltım Tekniklerine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı”
- Bankaların Risk Yönetimine İlişkin Olarak Bankalarca Kamuya Yapılacak Açıklamalar Hakkında Tebliğ Taslağı
Bununla birlikte 2020 yılının, koronavirüs salgınının ülkemiz ekonomisine, piyasaya, üretime ve istihdama olumsuz etkisinin mümkün olan en az seviyeye indirilmesine yönelik ortaya çıkan gerekliliklerin BDDK nezdinde yakından takip edildiği ve olağanüstü koşullar ortadan kalkıncaya kadar uygulanmak üzere düzenleyici tedbirleri yoğun olarak hayata geçirdiği bir yıl olduğunun da göz ardı edilmemesi gerekecektir.
Bankacılık dışı alternatif finans yöntemlerinden biri olarak sayılabilecek tasarrufa dayalı faizsiz finansman sistemi (TDFFS) kuruluşlarının, düzenleme ve denetim kapsamına alınması çalışmalarının da önümüzdeki dönemlerde yoğunlaşabileceği olasıdır. Nitekim özellikle düşük gelirli ve konut, taşıt gibi ihtiyaçları bulunan bireylerin belli bir süre tasarrufta bulunarak daha sonra finansman elde etmelerini sağlayan sistem; herhangi bir otoritenin denetimine tabi olmamasından ötürü müşteriler ve faizsiz finans sektörü açısından riskli olarak değerlendirilebilecektir. TDFFS’nin yasal altyapısının tesisi ve müşterilerin güvenini ve sistemin istikrarını sağlamak üzere otorite denetimine tabi olmasıyla beraber risklerin yönetiminin ve müşterilerin haklarının korunmasının daha etkin şekilde gerçekleştirilebileceği söylenebilir.
Bu kapsamda BDDK tarafından yayımlanması beklenen ve halen taslak halinde olan düzenlemeler hakkında bilgileri BDDK’nın 2019 Yıllık Faaliyet Raporu’nda yer aldığı şekliyle aşağıda paylaşmaktayız:
- Kredi Yoğunlaşma Sınırına İlişkin Yönetmelik Taslağı: Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) tarafından 2014 Nisan ayında kabul edilen büyük kredi sınırına ilişkin Basel standardı ile ilgili dokümanlar dikkate alınarak Kredi Yoğunlaşma Sınırına İlişkin Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştır. Bu standart ile bir risk grubunun temerrüde düşmesi ile bankaların maruz kalacakları zararın sınırlandırılması amaçlanmaktadır. Yönetmelik taslağı ile kredi tutarında yoğunlaşma riski olarak nitelendirilen bir kişi ya da risk grubuna kullandırılacak kredilerin konsolide ve konsolide olmayan bazda bankaların ana sermayeleri ile sınırlandırılması öngörmekte, bu sınırlandırmada kullanılacak risk tutarının nasıl hesaplanacağı konusunda usul ve esaslar belirlenmektedir.
- Bankaların Net İstikrarlı Fonlama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmelik Taslağı: Basel Bankacılık Denetim Komitesi tarafından 2014 Ekim ayında kabul edilen ve hakkındaki en son değişiklik 2018 Haziran ayında yayımlanan Net İstikrarlı Fonlama Oranına İlişkin Basel III Standardı ve ilgili dokümanlar dikkate alınarak Bankaların Net İstikrarlı Fonlama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştır. Basel III standardı ile bankaların orta ve uzun vadede maruz kalabilecekleri fonlama riskinin likidite düzeylerinin bozulmasına yol açmasını önleyebilmek amacıyla, pasif yapılarını güçlendirerek daha istikrarlı ve güvenilir bir fonlama yapmalarının sağlanması hedeflenmektedir. Hem konsolide hem de konsolide olmayan biçimde ölçülmesi planlanan net istikrarlı fonlama oranının Mart, Haziran, Eylül ve Aralık dönemleri itibarıyla üçer aylık basit aritmetik ortalamasının yüzde 100’ den az olmaması gerekmektedir.
- Bankaların Kaldıraç Oranı Ölçümüne İlişkin Yönetmelik Taslağı: Kaldıraç etkisiyle bankaların maruz kalması muhtemel risklerin önüne geçebilmek amacıyla, Basel Bankacılık Denetim Komitesi tarafından ortaya konulan Basel III reform önerilerini dikkate alarak riske duyarlı sermaye hesaplamasının tamamlayıcısı olarak hazırlanan Bankaların Kaldıraç Düzeyinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik 05.11.2013 tarihli ve 28812 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış, 01.01.2014 tarihinde Yönetmeliğin raporlama maddesi, 01.01.2015 tarihinde ise tüm maddeleri yürürlüğe girmiştir. Basel Bankacılık Denetim Komitesinin Aralık 2017 tarihinde yayımlanan “Basel III: Finalising Postcrisis Reforms” adlı dokümanı ile bankaların kaldıraç oranı hesaplamalarına ilişkin bazı değişiklikler getirilmiştir. Bahse konu değişikliklerin, menkul kıymet veya emtia teminatlı finansman işlemlerinin bilanço içi varlıklar yerine ayrı bir risk tutarı kalemi olarak muhtelif netleştirme kriterleri çerçevesinde hesaplamaya dâhil edilmesi, bilanço içi varlıklar ile bilanço dışı işlemlerin risk tutarından özel karşılığın yanı sıra genel karşılığın da düşülmesi, bilanço dışı işlemlerin risk tutarları hesaplanırken, bilanço dışı işlemlere Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen dönüştürme oranlarının uygulanması, türev finansal araçların ve kredi türevlerinin risk tutarlarına ilişkin hesaplama yönteminin değişmesi gibi yenilikler getirmesi planlanmaktadır. Bu yeniliklerin mevcut Yönetmeliğin içeriğinde ve yapısında kapsamlı değişiklikler yaratacağı dikkate alınarak, yönetmelik değişiklik taslağı hazırlanması yerine Bankaların Kaldıraç Oranı Ölçümüne İlişkin Yönetmelik Taslağı adlı yeni bir taslak hazırlanmış ve bu Taslak ile mevcut Yönetmeliğin yürürlükten kaldırılması öngörülmüştür.
- Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı: Basel III’e tam uyumun sağlanabilmesini teminen Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin EK-2’sinde değişiklik yapılması ihtiyacı hâsıl olmuştur. BCBS tarafından hazırlanan “Capital Requirements for Bank Exposures to Central Counterparties” adlı doküman ile merkezi karşı taraflara olan risklere ilişkin sermaye yükümlülüğü hesaplamasında değişiklikler öngörülmüş olup Basel III’e tam uyumun sağlanabilmesini teminen Yönetmeliğin EK-4’ünde de değişiklik yapılması ihtiyacı hâsıl olmuştur. Bu kapsamda, Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştır.
- Kredi Riski Azaltım Tekniklerine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı: Karşı taraf kredi riski hesaplamasında “gerçeğe uygun değerine göre değerleme yöntemi” ile “standart yöntem” yerine “karşı taraf kredi riski ölçümüne ilişkin standart yaklaşım”ın kullanılmasının bir sonucu olarak “Kredi Riski Azaltım Tekniklerine İlişkin Tebliğ”in ilgili yerlerinde “gerçeğe uygun değerine göre değerleme yöntemi” ve/veya “standart yöntem”e yapılan atıfların “karşı taraf kredi riski ölçümüne ilişkin standart yaklaşım”a yapılacak şekilde değiştirilmesi ihtiyacı hâsıl olmuş ve bu çerçevede bir tebliğ değişiklik taslağı hazırlanmıştır.
- Bankaların Risk Yönetimine İlişkin Olarak Bankalarca Kamuya Yapılacak Açıklamalar Hakkında Tebliğ Taslağı: Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) tarafından 2015 Ocak ayında yayımlanan “Revised Pillar 3 Disclosure Requirements” adlı Basel standardı dikkate alınarak “Bankalarca Risk Yönetimine İlişkin Kamuya Yapılacak Açıklamalar Hakkında Tebliğ” hazırlanmış ve bu Tebliğ 23.10.2015 tarihli ve 29511 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. BCBS tarafından daha sonra anılan standartta bazı değişiklikler yapılmıştır. Basel standartlarında yapılan değişikliklerin mevcut Tebliğin yapısı ve içeriğinden kapsamlı şekilde farklı olması nedeniyle tebliğ değişiklik taslağı hazırlanması yerine yeni bir Tebliğ Taslağı hazırlanmış, mevcut Tebliğin de taslak düzenlemenin yürürlüğe girmesini müteakip yürürlükten kaldırılması öngörülmüştür.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun yıllık faaliyet raporlarında yer aldığı üzere BDDK’nın 2019 Yıllık Faaliyet Raporu’nun düzenleme faaliyetleri kısmında – geçmiş senelerdeki yıllık faaliyet raporlarındaki düzenleme faaliyetleri kısmında yer almayan – “etki analizleri” başlıklı çalışmasına da kısaca yer verildiği görülmüştür. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 101 inci maddesinin altıncı fıkrası mucibince hazırlanan etki analizi çalışması çerçevesinde; ölçülebilir nitelikteki düzenlemeler için sayısal analiz sonuçları, diğer düzenlemeler için ise uzman görüşü çerçevesinde yapılan değerlendirmeler sunulmaktadır. Bilindiği üzere düzenleyici etki analizlerini; mevcut ya da yeni hazırlanan düzenlemelerin topluma, ekonomiye ve çevreye muhtemel fayda, maliyet ve etkilerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlayabiliriz. Bu vesileyle düzenleyici etki analizlerine bundan sonraki yıllık faaliyet raporlarında yer verilmesi uygulamasına devam edilmesi halinde yenilikçi ve çağdaş bir anlayış sunan iyi uygulama örneklerinden biri olacağını belirtebiliriz.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
BDDK YILLIK FAALİYET RAPORU 2019: