Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelikte Alacaklardan Dolayı Edinilen Gayrimenkul ve Emtialara İlişkin Değişiklik
13 Temmuz 2016 tarihinde yayımladığımız yazımızda; 22.06.2016 tarihli Resmi Gazete’de BDDK tarafından yayımlanan “Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 01.01.2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapılan değişiklikle bankaların alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ve elden çıkarmakla yükümlü oldukları emtia ve gayrimenkulleri edinim tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarmamaları halinde ana sermaye ve katkı sermaye toplamından indirmelerine ilişkin söz konusu 5 yıllık sürenin 3 yıla indirildiğini belirtmiştik.
“Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik”te, bu defa 11.07.2017 tarihli ve 30121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle yapılan değişiklikle, “bankaların, Bankacılık Kanunu’nun 57 nci maddesinin birinci fıkrasındaki sınırı aşan tutarlar ile alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ve aynı madde uyarınca elden çıkarmaları gereken emtia ve gayrimenkullerden edinim tarihinden itibaren üç yıl içerisinde elden çıkarılamayanların net defter değerlerini ana sermaye ve katkı sermaye toplamından indirmelerine” ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı.
Dolayısıyla, 11.07.2017 tarihinden geçerli olmak üzere, bankaların;
– alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ve edinim tarihinden itibaren üç yıl içerisinde elden çıkaramadıkları emtia ve gayrimenkullerin net defter değerleri ile
– gayrimenkullerinin net defter değerleri toplamının banka özkaynaklarının %50’sini aşan kısmını
ana sermaye ve katkı sermaye toplamından indirmeleri uygulaması son bulmuş oldu. Bankaların sermaye yeterliliklerinin güçlendirilmesi adına yapılan bu değişiklik beraberinde eleştirileri de gündeme getirdi. Bu değişikliğe ilişkin getirilen eleştiriler temel olarak yeni uygulamanın BASEL kuralları ile uyumlu olmadığı ve bankanın elden çıkaramadığı varlıklarının sermayesine katkı yapmasının doğru olmadığı konularında yoğunlaşıyor.
Değişikliğin BASEL kuralları ile uyumlu olup olmadığı noktasında bir yorumumuz bulunmuyor, ancak, bankaların alacaklarından dolayı edindikleri ve süresinde ellerinden çıkaramadıkları varlıkların sermayeden düşülmesi uygulaması çok uzun süredir var olan bir uygulama idi. Bu uygulama eğer BASEL çerçevesinde zorunlu değil ise yıllardır niye devam ettiriliyordu tartışılabilir. Öte yandan, ana fonksiyonu tasarrufları fon ihtiyacı olan kişilerle buluşturmak olan bankacılık sisteminin aktifinde alacaklarından dolayı edindikleri ve likit olmayan taşınmaz varlıkların artması ve bunların uzun yıllar boyunca elden çıkarılamaması durumunda sermaye yeterliliğini düşürecek bir uygulamanın var olması mantıklı bir düzenleme idi. O yüzden bu uygulamanın tamamen ortadan kaldırılmasının uzun vadede bankacılık sistemine olumlu katkı yapmayacağını belirtmek gerekir.
Diğer taraftan, 2017 yılı için bu tip alacakların tabi oldukları kurallarda bir düzenleme eksikliği de söz konusu. 22.06.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.01.2017 tarihinde yürürlüğe giren “Bankaların Kıymetli Maden Alım Satımına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile 01.11.2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Bankaların Kıymetli Maden Alım Satımına ve Alacaklarından Dolayı Edindikleri Emtia ve Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştı. Bankaların alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları varlıkların elden çıkarılmasına ilişkin yürürlükten kalkan bu Yönetmelik’teki hükümler yerine de, yine aynı tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te aşağıdaki hükümlere yer verilmişti:
“Bankaların alacaklarından dolayı edindikleri varlıklar
MADDE 16 – (1) Bankalar, alacaklarından dolayı edindikleri emtia ve gayrimenkulleri, ilgili Türkiye Muhasebe Standartlarına göre muhasebeleştirir.
(2) Bankalar alacaklarından dolayı edindikleri emtia ve gayrimenkulleri edinim tarihinden itibaren üç yıl içerisinde elden çıkarırlar.
(3) Bankalar, alacaklarından dolayı edindikleri gayrimenkulleri, Kanunun 57 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen sınırı ve bankacılık faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları sayı ve büyüklüğü aşmamak ve gerekçelerini denetime hazır bulundurmaları kaydıyla kendi kullanımları için tahsis edebilir. Bankalar, bankacılık faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları sayı ve nitelikte olması koşuluyla alacaklarından dolayı edindikleri emtiayı, kendi kullanımlarına tahsis edebilir.”
Ancak, yukarıdaki hükmün yürürlük tarihi de Yönetmelik’te 14.12.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikle, 01.01.2018 tarihine ertelendi (Bu değişikliğe ilişkin 21 Aralık 2016 tarihli yazımıza buradan ulaşabilirsiniz).
Dolayısıyla, bankaların alacaklarından dolayı edindikleri emtia ve gayrimenkullerin elden çıkarılması ve muhasebeleştirilmesine ilişkin düzenlemelerde 2017 yılı için bir düzenleme açığı oluşmuş oldu (Eski Yönetmeliğin 01.01.2017 tarihi itibarıyla yürürlükten kaldırılması, yeni hükümlerin de 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecek olması nedeniyle).
Bu durumda, bankaların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 2 nci maddesindeki “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler tatbik olunur” hükmü gereği 2017 yılı için bu konudaki genel düzenlemelere göre hareket etmeleri ve bu varlıklarla ilgili Türkiye Muhasebe Standartlarındaki hükümleri dikkate almaları gerektiği düşünülmektedir.
Öte yandan, Yönetmelik değişikliğinin 11 Temmuz 2017 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesi nedeniyle bu değişikliğin etkilerinin takip eden ilk özkaynak raporlama döneminden itibaren (Temmuz 2017) geçerli olacağı ve bankaların varsa kapsam dahilindeki varlıklarının net defter değerlerinin özkaynaklardan indirilmesi uygulamasına Temmuz 2017 raporlamalarından başlayarak son verecekleri anlaşılmaktadır.
Saygılarımızla,
Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik |
|
ESKİ DÜZENLEME |
YENİ DÜZENLEME |
Özkaynak unsurlarına uygulanacak indirim esasları MADDE 9 – … (8) Aşağıda sayılan kalemler, bu maddenin önceki tüm fıkra hükümleri uygulandıktan sonra bulunan ana sermaye ve katkı sermaye toplamından indirilir. … b) Kanunun 57 nci maddesinin birinci fıkrasındaki sınırı aşan tutarlar ile bankaların alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ve aynı madde uyarınca elden çıkarmaları gereken emtia ve gayrimenkullerden edinim tarihinden itibaren üç yıl içerisinde elden çıkarılamayanların net defter değerleri, … |
Özkaynak unsurlarına uygulanacak indirim esasları MADDE 9 – … (8) Aşağıda sayılan kalemler, bu maddenin önceki tüm fıkra hükümleri uygulandıktan sonra bulunan ana sermaye ve katkı sermaye toplamından indirilir. … b) YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR … |
BANKALARIN ÖZKAYNAKLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK