Bankaların Konsolide Bazda Uygulamakla Yükümlü Oldukları Bağış ve Yardım Sınırlarında Yeni İstisna
Bilindiği üzere bankaların mali güçlerinin korunması ve amaçlarına uygun emin bir şekilde faaliyette bulunmaları için bankalarca yapılabilecek bağış ve yardımlara ilişkin kurallar; 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre bankalar ve konsolide denetime tâbi kuruluşlarca bir malî yılda yapılabilecek bağış miktarının, banka özkaynaklarının binde dördünü aşamayacağı belirlenmiş ve yapılan bağış ve yardımların en az yarısının, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya indirim olarak dikkate alınabilecek bağış ve yardımlardan oluşması zorunlu tutulmuştur. Bağış ve yardım uygulamasına ilişkin usûl ve esaslarda “Bankalar ve Konsolide Denetime Tabi Kuruluşlarca Yapılabilecek Bağış ve Yardımlara İlişkin Yönetmelik” (Yönetmelik) ile belirlenmiştir.
Bununla birlikte 27.04.2019 Tarih ve 30757 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bankalar ve Konsolide Denetime Tabi Kuruluşlarca Yapılabilecek Bağış ve Yardımlara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Katılım Bankalarını ilgilendiren önemli bir değişiklik yapılmıştır:
Katılım Bankalarının, T.C. Merkez Bankası nezdinde tuttukları zorunlu karşılıkların nemalandırılmasından kaynaklanan gelir tahakkukları gibi katılım bankacılığı ilkeleri dışında edindikleri birtakım gelirlerin, faaliyetlerinin katılım bankacılığı esaslarına uygun şekilde sürdürülebilmesi amacıyla bağış yoluyla elden çıkarılması Katılım Bankaları nezdinde yaygın sayılabilecek bir uygulama idi. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ve Yönetmelik’te yer verilen sınırlamalar nedeniyle bu tür işlemler uygulamada yanlış anlama, yorumlama ve algılamalara yol açmakta dâhil olmak üzere birtakım sıkıntılara sebebiyet verebilmekte idi. Bu tür gelirlerin bilançolarda taşınmak durumunda kalınması; Katılım Bankaları açısından itibar riskine de işaret etmekte idi. Nitekim Konvansiyonel Bankaların maruz kaldığı itibar risk kaynaklarının yanı sıra katılım bankacılığı meslek ilke ve standartlarına uyum ile eksik bilgilerden kaynaklı katılım bankacılığına yönelik olumsuz algılara neden olan unsurlar konusunda da taşıdıkları ilave itibar riski kaynaklarından ötürü katılım bankaları açısından bu konu kritik nitelikte idi.
Yapılan değişiklikle birlikte Katılım Bankalarınca; mevzuattan kaynaklanan nedenlerle zorunlu olarak edinilen, katılım bankacılığı meslek ilke ve standartlarına uygun olmayan gelirlerle sınırlı olarak gerçekleştirilecek bağış niteliğindeki işlemlerin bağış ve yardım sınırlarından istisna tutulması imkânı getirilmiştir. Söz konusu değişiklik; ülkemizde katılım bankacılığına özgü mevzuatın geliştirilmesi suretiyle yurt içi ve yurt dışı paydaşlar nezdinde katılım bankacılığı sektörünün itibarının artırılmasına zemin oluşturması açısından ehemmiyet taşımaktadır.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
|
ESKİ DÜZENLEME |
YENİ DÜZENLEME |
|
Bağış ve yardım sınırları MADDE 6 – (1) Bankalar ve konsolide denetime tabi kuruluşlarca bir hesap döneminde yapılan bağış ve yardımların toplam tutarı, 4 üncü madde esas alınarak Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanacak bankanın konsolide olmayan özkaynak tutarının binde dördünü aşamaz. Bu tutarın en az yarısının, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurum kazancından indirilebilir nitelikteki gider veya indirim olarak dikkate alınabilecek bağış ve yardımlardan oluşması şarttır. (2) Bankaların en az dört yıl süreyle aktiflerinde bulunan amortismana tabi menkullerinin ivazsız olarak temlik veya devredilmesi şeklindeki işlemler ile Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunun yurtlarında barınan ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yaş ikmali dolayısıyla bu yurtlardan ayrılmak zorunda tutulan kimsesiz ve korunmaya muhtaç çocukların ihtiyaçlarına tahsis edilmek üzere adı geçen Kuruma yapacakları yardımlar, bu maddedeki sınırlara tabi değildir.
|
Bağış ve yardım sınırları MADDE 6 – (1) Bankalar ve konsolide denetime tabi kuruluşlarca bir hesap döneminde yapılan bağış ve yardımların toplam tutarı, 4 üncü madde esas alınarak Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanacak bankanın konsolide olmayan özkaynak tutarının binde dördünü aşamaz. Bu tutarın en az yarısının, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurum kazancından indirilebilir nitelikteki gider veya indirim olarak dikkate alınabilecek bağış ve yardımlardan oluşması şarttır. (2) Bankaların en az dört yıl süreyle aktiflerinde bulunan amortismana tabi menkullerinin ve katılım bankalarının mevzuattan kaynaklanan nedenlerle zorunlu olarak edindikleri katılım bankacılığı meslek ilke ve standartlarına uygun olmayan gelirlerinin ivazsız olarak temlik veya devredilmesi şeklindeki işlemler ile 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununda belirtilen çocuk yurtlarında barınan çocuklar ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yaş ikmali dolayısıyla bu yurtlardan ayrılmak zorunda tutulan kimsesiz ve korunmaya muhtaç çocukların ihtiyaçlarına tahsis edilmek üzere yapacakları yardımlar bu maddedeki sınırlara tabi değildir. |
BANKALAR VE KONSOLİDE DENETİME TABİ KURULUŞLARCA YAPILABİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK (YÖNETMELİK’TE 27 NİSAN 2019 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN İŞLENDİĞİ HALİ)
