BANKACILIK / BDDK

Bankaların Hesap Durum Belgesi Almadan Kullandırabilecekleri Kredilere İlişkin Üst Sınır Bir Milyon TL’ye Yükseltildi

Yazar: Yönetici (Admin) · Yayımlanmış 15 Aralık 2016 · Güncellendi 14 Aralık 2016

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik (Kredi İşlemleri Yönetmeliği / Yönetmelik)’in “Hesap Durum Belgesi Alınması” başlıklı 8 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendine göre bankaların 250.000 Türk Lirasını geçmeyen kredi kullandırım işlemlerinde hesap durum belgesi almaları zorunluluğu bulunmamakta idi. Bu sınır 14 Aralık 2016 tarihli ve 29918 sayılı Resmi Gazete’de BDDK tarafından yayımlanan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 14 Aralık 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1.000.000 (bir milyon) TL’ye yükseltildi.

Bu vesileyle ilgili Yönetmelik’te hangi kredi işlemleri için hesap durum belgesi istendiğine ve hangi belgelerin hesap durum belgesi olarak kabul edilebileceğine bakalım.

HESAP DURUM BELGESİ ARANMAYACAK KREDİ KULLANDIRIM İŞLEMLERİ

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik’in 8 inci maddesi uyarınca aşağıdaki kredilendirme işlemlerinde hesap durum belgesi alınması zorunluluğu bulunmuyor:

Hesap durumu belgesi alınması

MADDE 8 – (1) Bankaların kullandıracakları krediler için, aşağıda sayılan işlemler hariç, hesap durumu belgesi almaları zorunludur.

a) Bir milyon Türk Lirasını geçmeyen işlemler.

b) Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri hariç olmak üzere, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bunlara bağlı kuruluşlar ve mahalli idareler ile yapılan işlemler,

c) Yabancı ülkelerin merkezi idareleri, merkez bankaları ile veya bunlarca çıkarılan veya ödemesi garanti edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan işlemler,

ç) Karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olan işlemler,

d) Hazine, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı veya Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan işlemler,

e) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile ya da bu banka nezdindeki piyasalarda yapılan işlemler,

f) Menkul kıymet borsalarından veya ikinci el piyasadan çok kısa vadeli fon fazlalarını değerlendirmek gayesiyle edinilen alım-satım amaçlı menkul kıymetler,

g) Teşkilatlanmış borsalardan alınan veya alacaklardan dolayı elde edilen hisse senetleri,

ğ) Yurt içi bankaların kendi aralarındaki vadesiz veya vadesi üç ayı aşmayan işlemler ile bu bankaların mukabil kefaletine dayanılarak verilecek teminat ve garantiler,

h) Kanunun 54 üncü maddesinin kredilerin dikkate alınma oranlarına ilişkin altıncı fıkrası nazara alınarak yapılacak hesaplamalara göre banka nezdindeki toplam kredi riski beş milyon ABD Dolarını aşmayan ve ek-1’de asgari ikinci sınıf olarak tasnif edilen derecelendirme notlarını haiz banka ya da finansal kuruluşlarla yapılan işlemler ile bunların kefaletine dayanılarak verilecek gayrinakdi krediler.

Bankaların yukarıdaki işlemler hariç tüm kredi kullandırım işlemlerinde, kullandırım öncesindeki tahsis sürecinde müşterilerinden hesap durum belgesi alma zorunlulukları bulunuyor. Hangi belgelerin hesap durum belgesi olarak kabul edilebileceği ise aynı Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde düzenleniyor.

HESAP DURUM BELGESİ OLARAK KABUL EDİLEBİLECEK BELGELER

Yönetmeliğin 9 uncu maddesine göre bankalar, hesap durum belgesi olarak,

a) Banka ve finansal kuruluş ile kamu kuruluşlarının tabi oldukları özel mevzuat veya muhasebe sistemleri uyarınca düzenleyecekleri dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları,

b) Menkul kıymetleri halka arz olunmuş ortaklıklar ile sermaye piyasası aracı kurumlarının sermaye piyasası mevzuatı uyarınca düzenleyecekleri dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları,

c) (a) ve (b) bentleri dışında kalanlardan Türkiye’de yerleşik kişilerin Maliye Bakanlığının 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa istinaden çıkardığı Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği uyarınca, yurtdışında yerleşik kişilerin ise tabi oldukları yabancı mevzuat uyarınca düzenleyecekleri uluslararası standartlara uygun dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları

Ek-2’ de yer alan örneğe uygun düzenlenecek tanıtıcı bilgiler formu ile birlikte hesap durum belgesi olarak kabul ederler. Bu form ortaklık payları için alınmaz. Halka arz yoluyla ihraç olunacak menkul kıymetlere yapılacak yatırımlarda bu belgeler yerine tasarruf sahipleri için yayımlanan sirkülerin muhafazası yeterlidir.

Hesap durum belgesi alınması zorunluluğu bulunan kredi işlemlerinde kredi müşterisinin bilanço esasına göre defter tutmaması durumunda ise Yönetmelik çözüm yolu olarak BDDK’dan izin almak kaydıyla bu kişilerin faaliyetlerinin niteliğine uygun olarak düzenlenecek belgelerin hesap durum belgesi olarak kullanılabilmesine olanak tanıyor.

Hesap durumu olarak kabul edilecek belgeler

MADDE 9 – (1) …

(2) Bilanço esasına göre defter tutmayan gerçek kişilere verilecek ihtisas kredileri için, Kurumdan izin almak kaydıyla, bu kişilerin faaliyetlerinin niteliğine uygun olarak düzenlenecek hesap durumu belgeleri alınabilir.

Bu kapsamda örneğin bilanço esasına göre defter tutmayan ve mali verileri bulunmayan çiftçilere kullandırılacak tarımsal krediler için BDDK’ya banka bazında başvuru yaparak izin almak kaydıyla bu faaliyet koluna özel bir hesap durum belgesi oluşturabiliyor ve bu belgeyi hesap durum belgesi alınması zorunluluğu bulunan sınırın üzerindeki kredi işlemlerinde kullanabiliyorsunuz.

Ancak, bu uzun ve zahmetli bir süreç olduğundan ve bilanço esasına göre defter tutmayan birçok farklı faaliyet kolu olduğu için bu durum bankaların bu tip kredilendirme işlemlerini Yönetmelik’te yer alan hesap durum belgesi aranmayacak kredi işlemlerine ilişkin sınırın altında tutmalarına sebep oluyordu. Yönetmelik’te yer alan 250.000 TL’lik sınırında en son 12.11.2009 tarihli ve 27404 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile güncellenmesi ve aradan geçen zaman içerisinde söz konusu sınırın fiyatlar genel düzeyindeki artış dikkate alınarak değiştirilmemesi özellikle esnaf işletmelerinin istedikleri miktarda krediye ulaşma imkanlarını sınırlıyordu. Yönetmelik’teki değişiklik ihtiyacı da buradan kaynaklandı ve TBB’nin başvurusu üzerine BDDK ilgili sınırı güncellemiş oldu.

Yönetmelik’te hesap durum belgesine ilişkin sorun yaratan bir husus çözümlenmiş olsa da, özellikle hesap durum belgelerinin denetimine ilişkin istenen bazı hususların bu konuda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu başta olmak üzere diğer kanunlarla yapılan düzenlemelerle değişen mevzuat sonucu yerine getirilmesinin zorluk yaratabileceğini düşünüyoruz. Sorun yaratabileceğini düşündüğümüz bu hususlara aşağıda ilgili başlıklar altında detaylı olarak yer verdik.

TİCARİ KREDİ NİTELİĞİ TAŞIMAYAN İŞLEMLERDE ALINACAK HESAP DURUM BELGESİ

Yönetmeliğin 9 uncu maddesi 3 üncü fıkrasına göre ticari kredi niteliği taşımayan işlemler için gerçek kişilerden Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin EK-3’ünde yer alan örneğe uygun olarak alınacak hesap durumu belgesinin ekinde kişinin kimliği ve gelirini gösterir belgeler alınmalıdır.

HESAP DURUMU BELGELERİNİN DENETLENMESİ

HESAP DURUMU BELGELERİNİN DENETLENMESİ VE DENETİM RAPORU

Yönetmeliğin 10 uncu maddesi 1 inci fıkrasına göre bankaların, sermayesinin yarısından fazlasına merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, kamu iktisadi teşebbüslerinin, 28.05.1986 tarihli ve 3291 sayılı Kanun kapsamına alınan kuruluşların sahip olduğu kurum ve ortaklıklar ile bankalar dışında kalan müşterilerine kullandıracakları kredilerin 2.000.000 TL’yi geçmesi halinde, alınacak hesap durumu belgesi ile ekli bilanço ve kâr ve zarar cetvellerinin mevzuat hükümlerine, Türkiye’de uygulanan muhasebe ilkeleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunun 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları tarafından denetlenmesi şarttır. Bu meslek mensupları 3568 sayılı Kanun uyarınca yayımlanmış “Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” uyarınca Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) ile Yeminli Mali Müşavirler (YMM) olarak belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 11 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre ise bu denetim işleminin Yönetmeliğin EK-4’ünde yer alan esaslara uygun raporun düzenlenmesinin ardından hesap durumu belgesi ile eki bilanço ve kâr ve zarar cetveline bu belgenin mevzuata, Türkiye’de uygulanan muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlendiğine dair şerh verilmek suretiyle yapılması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle mevcut Yönetmelik, bankaların 2.000.000 TL’ni geçen kredi işlemlerinde müşterilerinden alacakları hesap durum belgelerinin SMMM veya YMM’ler tarafından denetlenmesini ve bu denetim sonucu Yönetmelik ekindeki formatta bir rapor düzenlenmesini istemektedir.

Ancak, bu durumun zaman içinde değişen mevzuat çerçevesinde yapılması zor veya ilgili kredi müşterilerine ek yükümlülük getiren bir durum oluşturduğunu düşünüyoruz. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte Kanun’un 397 ve 398 inci maddeleri uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tablolarının denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca (KGMDSK) yayımlanan uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenmesi zorunluluğu getirildi. Bu çerçevede, bağımsız denetime tabi olacak şirketler 19.12.2012 tarihli ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Karar” ile belirlenirken, bu şirketlerin yapacağı denetim sonucu düzenleyecekleri raporun esasları da KGMDSK tarafından düzenleniyor. Yine bağımsız denetime tabi olmayan şirketlerde SMMM ve YMM’lerce yapılan denetim ve tasdik işlemleri sonucu düzenlenecek belge ve raporların içeriği Maliye Bakanlığı’nca düzenlenmekte. Bu çerçevede, bankalardan 2.000.000 TL üzerinde kredi kullanacak müşterileri için Yönetmelik ekinde (EK-4) belirlenen özel bir formatta denetim raporu istemek yerine artık bu alanda ilgili kurumların yaptığı düzenlemelere göre hazırlanan denetim raporlarının kabul edilebilmesinin günün şartlarına daha uygun olduğu kanaatindeyiz.

YURTDIŞI YERLEŞİKLERDEN ALINACAK BELGELERİN ONAYLANMASI

Yönetmeliğin 9 uncu maddesi 4 üncü fıkrasına göre Türkiye’de yerleşiklerden alınacak hesap durumu belgelerinin yetkili ve sorumlu şahıslarca imza edilmiş olması, ayrıca Bankacılık Kanunu’nun 54 üncü maddesinin kredilerin dikkate alınma oranlarına ilişkin 6 ncı fıkrası nazara alınarak yapılacak hesaplamalara göre banka nezdindeki toplam kredi riskleri 500.000 USD’yi aşan yurt dışında yerleşik kişilerden, kredi notları EK-1’de asgari ikinci sınıf olarak tasnif edilenlerden daha düşük olanlardan alınacak mali tabloların ilgili ülkelerin mevzuatına göre yetkilendirilen veya uluslararası düzeyde faaliyet gösteren bağımsız denetim firmalarınca onaylanmış olması şarttır. Bağımsız denetim raporlarının kredi ilişkisinin devam ettiği sürece her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde alınmasına devam olunur.

HESAP DURUM BELGELERİNİN GÜNCELLENME (YENİLENME) SIKLIĞI

Yönetmeliğin 8 inci madde 2 nci fıkrasına göre tüketici kredileri hariç olmak üzere, kredi ilişkisinin devam ettiği süre boyunca her yıl hesap dönemini izleyen 6 ay içinde hesap durumu belgelerinin yenilenmesi gerekmektedir.

HESAP DURUM BELGESİ ALINMASI ZORUNLULUĞU BULUNAN KREDİLERDEN YÖNETİM KURULU ONAYINA SUNULACAKLARDA MALİ TAHLİL VE İSTİHBARAT RAPORLARININ EKLİ OLMASI ZORUNLULUĞU

Son olarak hesap durum belgesi denilince Yönetmelik’te gözden kaçırılmaması gereken bir başka düzenlemede, Yönetmeliğin 5 inci madde 1 inci fıkrası uyarınca hesap durumu belgesi alınması zorunluluğu bulunan krediler için, genel müdürlüğün yönetim kuruluna yaptığı kredi açılmasına ilişkin önerilerde, kredi talebinde bulunanların mali tahlil ve istihbarat raporlarının ekli olması zorunluluğudur.

Kredi açma yetkisinin devri

MADDE 5 – (1) Bankalarda kredi açma yetkisi esas itibariyle yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu; kredi açma, onay verme ve diğer idarî esaslara ilişkin politikaları oluşturmak, bunların uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak ve gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Yönetim kurulu kredi açma yetkisini teşkil edeceği kredi komitesine veya genel müdürlüğe devredebilir. Yönetim kurulunca kredi açılmasında veya yetki devrinde genel müdürlüğün yazılı önerisi aranır. Hesap durumu belgesi alınması zorunluluğu bulunan krediler için, genel müdürlüğün kredi açılmasına ilişkin önerilerinde, kredi talebinde bulunanların mali tahlil ve istihbarat raporlarının ekli olması zorunludur.

Saygılarımızla,

BANKALARIN KREDİ İŞLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

14.12.2016 tarih ve 29918 sayılı Resmi Gazete

ESKİ DÜZENLEME

YENİ DÜZENLEME

Hesap durumu belgesi alınması

MADDE 8 – (1) Bankaların kullandıracakları krediler için, aşağıda sayılan işlemler hariç hesap durumu belgesi almaları zorunludur.

a) İki yüz elli bin Türk Lirasını geçmeyen işlemler,

b) Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri hariç olmak üzere, merkezi yonetim kapsamındaki kamu idareleri, bunlara bağlı kuruluşlar ve mahalli idareler ile yapılan işlemler,

c) Yabancı ülkelerin merkezi idareleri, merkez bankaları ile veya bunlarca çıkarılan veya ödemesi garanti edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan işlemler,

ç) Karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olan işlemler,

d) Hazine, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı veya Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan işlemler,

e) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile ya da bu banka nezdindeki piyasalarda yapılan işlemler,

f) Menkul kıymet borsalarından veya ikinci el piyasadan çok kısa vadeli fon fazlalarını değerlendirmek gayesiyle edinilen alım-satım amaçlı menkul kıymetler,

g) Teşkilatlanmış borsalardan alınan veya alacaklardan dolayı elde edilen hisse senetleri,

ğ) Yurt içi bankaların kendi aralarındaki vadesiz veya vadesi üç ayı aşmayan işlemler ile bu bankaların mukabil kefaletine dayanılarak verilecek teminat ve garantiler,

h) Kanunun 54 üncü maddesinin kredilerin dikkate alınma oranlarına ilişkin altıncı fıkrası nazara alınarak yapılacak hesaplamalara göre banka nezdindeki toplam kredi riski beş milyon ABD Dolarını aşmayan ve ek-1’de asgari ikinci sınıf olarak tasnif edilen derecelendirme notlarını haiz banka ya da finansal kuruluşlarla yapılan işlemler ile bunların kefaletine dayanılarak verilecek gayrinakdi krediler,

(2) Tüketici kredileri hariç olmak üzere, kredi ilişkisinin devam ettiği süre boyunca her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde hesap durumu belgesi alınır.

Hesap durumu belgesi alınması

MADDE 8 – (1) Bankaların kullandıracakları krediler için, aşağıda sayılan işlemler hariç hesap durumu belgesi almaları zorunludur.

a) Bir milyon Türk Lirasını geçmeyen işlemler,