Banka Kartları ve Kredi Kartları Yönetmeliği’nde Yapılan Muhtelif Değişiklikler
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (“BDDK”) tarafından hazırlanan, 10.3.2007 tarihli ve 26458 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) üzerindeki değişikleri düzenleyen Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”) 25.09.2020 tarihli ve 31255 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Anılan Değişiklik Yönetmeliği ışığında getirilen önemli yenilik ve değişikliklere özetle aşağıda yer verilmiştir:
- Uzaktan (Mesafeli) Kart Sözleşmesi Tesisine Yönelik Çerçeve Belirlenmiştir.
Bilindiği üzere finansal sistemde köklü bir dönüşümün habercisi olan 26.06.2020 tarih ve 31167 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7247 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“7247 sayılı Kanun”) ile finansal kuruluşlar ve potansiyel müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi tesis edilirken yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kaldırılarak sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanmasının önü açılmıştı. Bu doğrultuda kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasındaki sözleşmelerin şeklini düzenleyen 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun sözleşme şartları başlıklı 24.maddesinde yapılan değişiklikle bankalar ile müşteriler arasında sözleşme ilişkisinin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla mesafeli olarak da kurulabilmesi ve fiziki belge-ıslak imza kullanılmadan BDDK’nın yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesi imkanı getirilmişti. Ayrıca BDDK tarafından hazırlanan Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine İlişkin Tebliğ Taslağı 21.09.2020 tarihinde BDDK’nın internet sitesinde yayımlanarak kamuoyu ile paylaşılmıştı.
Belirtilen planlı ve koordineli gelişmeler ışığında Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte “kalıcı veri saklayıcısı” ve “uzaktan iletişim aracı” tanımları eklenmiş ve fiziksel olarak karşı karşıya gelinmeksizin sözleşme kurulmasına imkân veren mevzuatsal altyapı tasarlanmıştır. Sözleşmenin kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, açık, sade, anlaşılabilir ve okunabilir bir şekilde olması ve bir örneğinin kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile kart hamiline ve varsa kefiline verilmesi zorunlu kılınarak hüküm altına alınmıştır. Sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın BDDK’nın yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilmesi ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesinin çerçevesi oluşturulmuştur. Ayrıca Yönetmelik ile belirlenen hususlarda kart hamillerine bilgilendirme yapılması zorunluluğunun; kart teslimi sırasında veya kart tahsisini müteakip teslimden önce de yapılabileceği ve bilgilendirme şeklinin de “yazılı” bir başka deyişle “kağıt üzerinde” yapılabilmesine ilaveten “kalıcı veri saklayıcısı” ile de sağlanabileceği düzenlenmiştir. Böylelikle kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasındaki ilişki ve bilgilendirmenin nasıl yapılacağı mesafeli kart sözleşmesinin tesisini de kapsayacak şekilde hükme bağlanmıştır.
- Bankada Varlığı Olanlara Gelir Şartı Aranmaksızın Kart Limiti Tahsis Edilebilecektir.
Bilindiği üzere ülkemizde pek çok kişinin bilinçsiz ve geliriyle orantısız kredi kartı kullanımı nedeniyle ödeme sıkıntısı çekmesi, borçların birikerek ödenememesi nedeniyle de toplumda intiharlar, cinayetler ve iş kayıpları gibi toplumsal psikolojik ve sosyolojik vakaların yaşanması ve bütün bunların gelecek nesiller üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğinden hareketle kişinin geliriyle orantılı “kredi kartı limit” uygulaması getirilmiştir. Nitekim bir kişinin sahip olduğu bütün kredi kartlarının toplam bir limite sahip olması ve bireyin kullandığı bütün kredi kartları için tek bir limitin geçerli olması, bunun da kişinin geliri ile orantılı olarak sınırlandırılması kuralı mevcutta uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra hali hazırda BDDK’nın 09.07.2020 tarihli ve 9093 sayılı Kararı ile; gelir teyidi yapılması zorunluluğu bulunmayan kredi kartı limit tutarı ile ilk defa kredi kartı sahibi olacak bir gerçek kişinin, aylık veya yıllık ortalama gelir düzeyinin tespit edilememesi durumunda tüm kart çıkaran kuruluşlardan edinilebileceği toplam kredi kartı limiti 1.300 TL’den 2.000 TL’ye çıkarılmıştır.
Diğer yandan kayıt dışı ekonomi vergilendirilemediği için sosyal ve ekonomik adaleti zaafa uğratmakta ve rekabeti bozucu haksız durumlar yaratmaktadır. Bu bakımdan kartlı ödemelerin, kayıt dışı ekonominin sisteme dahil edilmesi, vergi gelirlerinin artması, ekonomide canlılık yaratarak büyümeye katkı sağlaması, banka müşterisi olmayan kesimin finansal sisteme penetrasyonu gibi ekonomik ve toplumsal açıdan pek çok faydası bulunmaktadır. Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte kayıt dışı ekonominin unsurları gözetilerek bankada varlığı olanlara yüksek kredi kartı limiti tahsis edilmesi imkanı getirilmiştir. Bu bakımdan banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz bankalar ile diğer kuruluşlarca; karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olması durumunda, karşılık olan tutarı geçmemesi ve rehin sözleşmesi yapılması şartıyla, gelir beyanı ve gelir teyidi zorunluluğuna tabi olmaksızın kredi kartı limiti tespit edilebileceği düzenlenmiştir. Belirtilen şartları taşıması kaydıyla örneğin gelir teyidi yapılamayan kişilerin hesabında 10 bin lira varsa 10 bin lira veya 80 bin lira varsa 80 bin liralık kredi kartı limiti tahsis edilebilecektir.
- Banka Dışı Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarına Raporlama yükümlülüğü Getirilmiştir.
Bilindiği üzere “Ödeme Kuruluşu” ile “Ödeme Hizmeti Sağlayıcısı” kavramları birbirinden farklıdır. Ödeme kuruluşu, ödeme hizmeti sağlamak ve gerçekleştirmek üzere yetkilendirilen tüzel kişidir. Mevzuatta bir üst kavram olarak tanımlanan “ödeme hizmeti sağlayıcısı” ifadesiyle ise Bankalar, Elektronik Para (e-para) ve Ödeme Kuruluşları, Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. kastedilmektedir.
Değişiklik Yönetmeliği ile üye işyerleri ile anlaşma yapma faaliyeti izni alan kuruluşların, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun (“6493 sayılı Kanun”) kapsamında bankalar dışındaki diğer ödeme hizmeti sağlayıcılarından biri olması halinde bu kuruluşlara Değişiklik Yönetmeliği’nin 5 no.lu ekinde yer alan bilgilerin her hesap dönemini takip eden Nisan ayının on beşinci gününe kadar BDDK’ya raporlanması yükümlülüğü getirilmiştir.
- Üye İşyeri Anlaşması Yapan Kuruluşlara Ek Yükümlülükler Getirilmiştir.
Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşun anlaşma yaptığı üye işyerinin, 6493 sayılı Kanuna tabi ödeme veya elektronik para kuruluşu olması ve bu kuruluşun üye işyeri anlaşması yapan kuruluştan temin ettiği POS’ları 6493 sayılı Kanun hükümleri kapsamında alt işyerlerine kullandırması durumunda; bu kuruluşlarca POS’un kullandırıldığı alt işyerinin, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşa ticaret unvanı ve vergi kimlik veya vatandaşlık numarası ile birlikte bildirilmesi ve bu kapsamdaki tüm işlemlerde ilgili alt işyerlerini münferit olarak tanımlamaya yarayacak referans numarasının kullanılması suretiyle söz konusu alt işyerleri üzerinden gerçekleştirilecek işlemlerin POS’u temin eden üye işyeri anlaşması yapan kuruluş tarafından işlem bazında takip edilebilmesine imkân sağlanması zorunlu kılınmıştır. Aynı zamanda üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlarca temin edilen üye işyerlerinin alt işyerlerine ilişkin bilgilerin, pazarlama vb. amaçlarla kullanılamayacağı da hüküm altına alınmıştır.
İlaveten üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlara (Banka kartı veya kredi kartı kabulünü sağlamak amacıyla işyerleriyle anlaşma yapan bankalar ya da kuruluşlar); bu zorunluluğu yerine getirmeyen kuruluşlar ile üye işyeri anlaşması yapmaması ve bu kuruluşlara POS temin etmemesi kuralı getirilmiştir.
- Üye İşyerleri ile Anlaşma Yapma Faaliyet İzni Alan Banka Dışı Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarına Uygulanmayacak Hükümler Belirlenmiştir.
Değişiklik Yönetmeliği ile üye işyerleri ile anlaşma yapma faaliyeti izni alan kuruluşların, 6493 sayılı Kanun kapsamında bankalar dışındaki ödeme hizmeti sağlayıcılarından biri olması halinde bu kuruluşlar hakkında Yönetmeliğin;
- Ana sözleşme değişiklikleri ile pay edinim ve devirleri başlıklı 12.maddesinin ikinci, üçüncü, beşinci ve dokuzuncu fıkraları,
- Yönetim kurulu başlıklı14.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi,
- Genel müdür ve yardımcıları başlıklı 15.maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları,
- Genel müdür ve yardımcıları ile yönetim kurulu üyelerine ilişkin bildirimler başlıklı 16.maddesi,
- Kart çıkaran kuruluşlarda koruyucu hükümler, hesap ve kayıt düzeni, mali tablolar ve denetim başlıklı maddesinin birinci fıkrasına
ilişkin hükümlerinin uygulanmayacağı düzenlenmiştir.
- Takas ve Mahsup Faaliyetlerine İlişkin İfadeler Yönetmelikten Çıkarılmıştır.
22.11.2019 tarih ve 30956 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7192 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7192 sayılı Kanun”) ile takas ve mahsuplaşma faaliyetlerinin de TCMB’nin yetkisi altında yürütülmesi ve bu faaliyetler açısından ikili yetki durumunun ortadan kaldırılması amacıyla BDDK’nın yetki sahasından çıkarılmıştı. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu (“5464 Sayılı Kanun”), 6493 sayılı Kanundan önce hayata geçirildiği için takas ve mahsup işlemleri de 5464 sayılı Kanun kapsamında düzenlenmişti. 7192 sayılı Kanun ile düzenleyici otoritenin tekilleştirilmesi amacı ışığında düzenleme sistematiğinin tutarlığını ve bütünlüğünü teminen esasen ödeme sistemi faaliyeti olan “takas ve mahsup” faaliyetlerine ilişkin ifadeler 5464 sayılı Kanun metninden çıkarılmıştı.
Bu doğrultuda Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte ilgili bölümlerinde geçen tüm “takas ve mahsup” faaliyetlerine ilişkin ifadeler Yönetmelikten çıkarılmıştır.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik: