Banka Dışı Mali Kuruluşlar Uzaktan Müşteri Edinebilecek!
Devletin 2019-2023 dönemini kapsayan 11.Kalkınma Planı’ndaki 248.7 no.lu politika tedbiri ışığında finansal kuruluşların müşterileriyle yaptıkları işlemlerde “fiziki belge” ve “elle atılan imza” kullanımının azaltılmasına yönelik aksiyonlar hayata geçirilmektedir. Bu doğrultuda 26.06.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7247 Sayılı Kanun ile; elektronik haberleşme hizmeti sunan kuruluşlar ile finansal kuruluşların müşterileriyle akdettikleri bankacılık işlemleri, kart, sermaye piyasası işlemleri, ödeme hizmetleri, finansal kiralama, faktoring ve finansman sözleşmelerinin elektronik ortamda kurulmasının önü açılmıştı. 22.10.2020 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı Elektronik Kimlik Doğrulama Sistemi Yönetmeliği ile elektronik kimlik doğrulama sistemine yönelik hukuki altyapının kurulmuş olması, ülkemiz finans sisteminde dijital kimlik doğrulama yöntemleri ile yenilikçi hizmetlerin sunumunu mümkün hale getirmişti. Diğer yandan Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (“MASAK”) tarafından 24.02.2021 tarihli ve 31405 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanın Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’e eklenen 6/A hükmü ile belli şartlar altında yüz yüze gelinmeksizin kimlik doğrulamasına imkân verecek yöntemlerle uzaktan kimlik tespitinin yapılabileceği hüküm altına alınmıştı.
İlaveten ülkemizin dijital dönüşüm stratejileri ile uyumun sağlanması ve özellikle son dönemde COVID-19 salgını kapsamındaki tedbirler ışığında uzaktan müşteri edinimi (digital onboarding) ile ilgili gelişmelere baktığımızda;
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından 1 Nisan 2021 tarihli ve 31441 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik çerçevesinde bankalar ile potansiyel müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi tesis edilirken yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kaldırılarak 01.05.2021 tarihinden itibaren sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanması mümkün hale gelmiştir.
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından 1 Aralık 2021 tarihli ve 31676 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ ile banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcıların uzaktan müşteri edinimine yönelik olarak usul ve esaslar ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“BTK”) tarafından 26 Haziran 2021 tarihli ve 31523 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 31 Aralık 2021 tarihinde yürürlüğe giren Elektronik Haberleşme Sektöründe Başvuru Sahibinin Kimliğinin Doğrulanma Süreci Hakkında Yönetmelik ile elektronik haberleşme sektörü açısından uzaktan müşteri edinimine yönelik standartlar belirlenmiştir.
Bu defa ise BDDK tarafından 6361 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama, faktoring, finansman ve tasarruf finansman şirketleri (banka dışı mali kuruluşlar) hakkında “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketlerince Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmeliği” (Yönetmelik) hazırlanmış, yayım tarihinden bir ay sonra (11.02.2021) yürürlüğe girmek üzere söz konusu Yönetmelik 11.01.2022 tarihli ve 31716 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Böylelikle banka dışı mali kuruluşlara da uzaktan müşteri edinimi imkânı getirilerek bankalarınkine benzer şekilde bu süreçte uygulayabilecekleri uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Öte yandan 2021/18 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 20.08.2021 tarihli ve 31574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021-2025 Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi ışığında 7.500 TL tutarını aşmayan işlemlere ilişkin uygulama esaslarının Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından belirlenebileceği hükmüne Yönetmelikte yer verilmiştir. Böylelikle BDDK düzenlemelerinde ilk defa yapay zekâ temelli uygulamalara açıkça atıfta bulunularak yenilikçi finansal teknolojilere yönelik önemli bir açılım getirilmiştir. Bunlarla birlikte Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi koordinasyonunda hazırlanan ve 2022 yılının ilk aylarında yayımlanması beklenen Milli Fintek Strateji Belgesi’nde de (2022-2025) finansal işlemlerde “Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi” ile uyumlu yapay zekâ kullanımına ilişkin çerçevenin belirlenmesi hedefler arasında yer almaktadır.
Bunun yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 01.08.2015’te yayımlanan III-45.1 sayılı Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ ile sermaye piyasası sözleşmelerinin elektronik ortamda kurulmasının önü açılmıştı. SPK’nın Temmuz 2021’de internet sitesine eklenen 2020 Yılı Faaliyet Raporu’nun 81 ila 84 üncü sayfalarındaki “Devam Eden İkincil Düzenleme Çalışmaları” hakkında verilen bilgiler arasında aracı kurumlara uzaktan kimlik tespiti yaparak mesafeli sözleşme kurabilme imkanı getirilmesi ve uzaktan kimlik tespitine yönelik bağımsız bir düzenleme yapılarak bu alandaki esasların belirlenmesinin planlandığı belirtilmektedir.
Bakıldığında teknolojinin her geçen gün yenilenerek geliştiği, Covid-19 salgınıyla ortaya çıkan yeni hayat tarzımızın iş yapış şekillerimizi değiştirdiği, müşteri ihtiyaç ve isteklerinin bu gelişimlere dayalı olarak biçimlendiği, finansal kuruluşların iş yapış modellerinin bu göstergelere göre yeniden dizayn edildiği, yasal düzenlemelerin ise gerek içerik gerek kapsam açısından bütün bu değişkenleri içine alacak şekilde belirlendiği dinamik bir dönemden geçmekteyiz. Bu açıdan bankalar ile ilk kez deneyimlenen, ödeme ve elektronik para kuruluşları ile kapsamı genişletilen ve banka dışı mali kuruluşların da son olarak kapsama alındığı uzaktan müşteri edinimi uygulamalarının finansal sektörün diğer aktörleri ve araçlarının da büyümesi, olgunlaşması ve derinleşmesi için tüm finansal sistemi kapsaması kritiktir. Sonuç itibariyle finansal piyasalara erişimi ve tabana yayılımı genişletmek, inovasyonu ve rekabeti teşvik etmek için düzenleme arbitrajına yol açan farklılıkların zamanla giderilerek uzaktan müşteri edinimi uygulamalarının finansal sistem içinde yer alan diğer aktörleri de (Aracı Kurumlar, Sigorta ve Bireysel Emeklilik Şirketleri, Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları, Altın Rafinerileri, Yetkili Müesseseler vd.) kuşatacak şekilde hayata geçirilmesinin önem taşıdığı söylenebilecektir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketlerince Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
