2023 Türkiye İş Ahlakı Araştırması
Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD) tarafından Türkiye İş Ahlakı Araştırması Raporu’nun dördüncüsü “fırsatçılık” özel teması ile 30.12.2023’te yayımlandı.
İş ahlakına yönelik algıları ölçmeye ve iş dünyasındaki ahlaki problemler ile bunların arka planındaki sebepleri ortaya çıkarmaya yönelik hazırlanan rapor, son beş yılda Türkiye’de iş ahlakıyla ilgili yaşanan gelişmeleri değerlendirmektir. Beşer yıllık dönemler hâlinde gerçekleşen araştırmanın ilki 2008, ikincisi 2013 ve üçüncüsü 2018 yılında yayımlanmıştır. İGİAD Türkiye İş Ahlakı Araştırması’nın bu raporunda, beşer yıllık aralıklarla geçmiş on beş yıllık görünümü ifade eden önceki üç araştırma sonuçlarıyla karşılaştırmalar da yapılmaktadır. Baktığımızda bu rapor, Türkiye’de iş ahlakının mevcut durumu hakkında önemli bilgiler sunarak, işverenlerin, çalışanların ve politika yapıcıların ahlaki davranışları teşvik etmek için neler yapabileceklerini anlamalarına yardımcı olabilir.
Türkiye’de iş ahlakının nabzını tutan bu rapor, 5 bölümden oluşmaktadır:
- Bölüm – Son Beş Yılda Dünyada ve Türkiye’de İş Ahlakı Araştırmaları
- Bölüm – Fırsatçılık ve İş Ahlakı
- Bölüm – Araştırmanın Yöntemi ve Veri Seti
- Bölüm – Türkiye’de İş Ahlakı Araştırması
- Bölüm – Sonuç, Tartışma ve Önerileri
Rapora göz attığımızda; genel ahlaki problemler listesinde ilk sıraları dolandırıcılık, fırsatçılık ve yalan söylemek almaktadır. İlk üç sıradaki genel ahlaki problemin temel karakterinin alışverişte karşıdakinin zararını düşünmeden maddi çıkar elde etme düşüncesinin yattığı belirtilmektedir.
Çalışanlarla ilgili en sık karşılaşılan problemlerin başında ise işe geç gelmeyi âdet edinmek, yalan söylemek ve yaptığı işin hakkını vermemek gelmektedir. Bu problemler, bütüncül bir bakış açısıyla ele alındığında, yöneticilerin somut olarak tespit edebileceği ve gözlemleyebileceği ahlaki problemler olduğu söylenebilir.
Yöneticilerle ilgili olanlar arasında daha az karşılaşılan problemler rüşvet vermek, ihaleye fesat karıştırmak ve çalışanların ücretini geç ödemek olarak tespit edilmiştir. Bu problemlerin ortak özelliği ise yakalandığında ağır yaptırımlarının olmasıdır. Bu durumda denetim sonucunda yaptırıma maruz kalacak ahlaki olmayan davranışlarla daha az karşılaşıldığı ifade edilebilir.
Sektörlere göre karşılaşılan problemlerle ilgili analiz sonuçlarına göre birçok sektörde dürüstlük ve güven eksikliği, başlıca problem olarak tespit edilmiştir. İş ahlakıyla ilgili problemlerin en sık karşılaşıldığı sektör olarak kamu kurumları öne çıkmaktadır. Sektörler için davranış standartlarının belirlenmesi ve herkes tarafından bilinmesi ile öngörülebilirliğin artırabileceği belirtilmiştir.
Raporda iş ahlakına uygun olmayan problemlerin kök nedenleri analiz edilmekte ve ahlaka uygun olmayan davranışların yaptırıma uğramamasının ve aksine bu davranışları gösterenlerin sonunda kazançlı çıkmasının ahlaki problemleri artırdığı ifade edilmektedir. Buradan hareketle yaptırım uygulanması durumunda ahlaka uygun olmayan davranışların azalacağı yönünde bir beklenti olduğu ifade edilebilir.
Buraya kadar rapora dair verdiğimiz bilgiler fragman kabilinden olsa da sonuçlar, bir sektördeki yasal düzenlemelerin ve rekabetin iş ahlakına uyum açısından ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Zira ülkemizde yaşanan deprem felaketi, meslek ahlakı ile mevzuat düzenlemeleri ve kurallara uyum sağlamanın ve bu süreçte mevzuat uyum fonksiyonunun önemini ve ne kadar hayati olduğunu bir kez daha açıkça ortaya koymuştur.
Bu tür araştırmalar, iş dünyasında ahlaki standartların yükseltilmesine ve daha sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasına katkı sunmaktadır. Bu bakımdan her ne kadar raporun yayımından itibaren belli bir süre geçse de özet bir yazı kaleme alıyım istedim. Ahlak, etik, itibar ve mevzuat uyum kavramlarının tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar giderek daha fazla önem kazandığı günümüz iş dünyasında, kapsamlı bir araştırma ve ciddi emekler verilerek hazırlandığı görülen bu rapora ilgi duyanlar göz atabilir.
Saygılarımızla,
Vahdet Deniz AKÇAOĞLU
“UYARI: Bu çalışmada yer alan görüşler, yazarın kendi görüşleri olup, çalıştığı kurumun görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacıyla yayımlanmış olup, herhangi bir hukuki görüş, yönlendirme ve tavsiye içermemektedir. Ayrıca, bilgiler yazının hazırlandığı tarihteki mevzuat göz önünde bulundurularak verilmiş olup, yazı içeriği aradan geçen zaman içerisinde mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurumların konu hakkındaki görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabilir.”
Makalenin yazarı Vahdet Deniz AKÇAOĞLU, 2007 – 2009 yılları arasında özel bir bankanın İç Kontrol Merkezi Başkanlığı’nda Denetçi olarak, 2009 yılından 2018 yılına kadar aynı bankanın Uyum Başkanlığı’nda Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol Yöneticisi olarak görev yaptı. 2019 yılından itibaren de İç Kontrol ve Uyum Başkanlığı’nda Etik ve Mevzuat Takip Yöneticisi olarak görev yapmaktadır. Bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatı ile kurumsal yönetim, etik, iç sistemler konuları başta olmak üzere banka ve finans kurumlarını ilgilendiren her türlü mevzuat üzerinde çalışmaktadır.
2023 Türkiye İş Ahlakı Araştırması:
Loading...
Reload document 
Open in new tab 
